Απεβίωσε χθες σε ηλικία 82 ετών στην κατοικία του στο Μπουένος Αϊρες ο Ραούλ Ρικάρδο Αλφονσίν, ο πολιτικός που ανέλαβε να επαναφέρει τη δημοκρατία στην Αργεντινή την δεκαετία του 1980 μετά από επτά χρόνια βάρβαρης στρατιωτικής δικτατορίας, αποτυγχάνοντας ωστόσο να αντιμετωπίσει την βαθιά οικονομική κρίση.

Ο 82χρονος πολιτικός, που γεννήθηκε στις 12 Μαρτίου του 1927, έπασχε από καρκίνο του πνεύμονα, σύμφωνα με το θεράποντα ιατρό του Αλμπέρτο Σάντλερ.

Ο Αλφονσίν διετέλεσε πρόεδρος από το 1983 έως το 1989 και κέρδισε διεθνή φήμη για την απόφασή του να προσαχθούν στην δικαιοσύνη και να φυλακιστούν πρώην ηγετικά στελέχη των ενόπλων δυνάμεων που βασάνισαν και δολοφόνησαν χιλιάδες αριστερούς και συμπαθούντες σε έναν ακόμη ανελέητο «βρώμικο πόλεμο» στη Λατινική Αμερική.

Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους αντιπάλους της χούντας που κατέλαβε την εξουσία το 1976 κι η προεδρία του επαναπροσέδωσε κύρος σε μια χώρα-παρία, μετά από δεκαετίες διαδοχικών ωμών πραξικοπημάτων.

«Είτε σας αρέσει είτε όχι, είστε σύμβολο της επιστροφής στην δημοκρατία», είχε δηλώσει η πρόεδρος Κριστίνα Φερνάντες αποκαλύπτοντας, πέρυσι, την προτομή του Αλφονσίν στο προεδρικό μέγαρο.

Ο Αλφονσίν κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του 1983 μετά την κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας, και έξι χρόνια αργότερα ολοκλήρωσε την πρώτη ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας από έναν εκλεγμένο πρόεδρο σ' έναν άλλον στην Αργεντινή μετά από δεκαετίες.

Κατάφερε να αντιμετωπίσει τρεις κινήσεις των στρατιωτικών εναντίον της εξουσία του, όμως η θητεία του έληξε άδοξα όταν το κεντρώο Ριζοσπαστικό Κόμμα, που χειρίστηκε με καταστροφικό τρόπο την οικονομική κρίση, συνετρίβη από τον Περονιστή Κάρλος Μένεμ. Ο Αλφονσίν αναγκάστηκε να παραιτηθεί έξι μήνες πριν την ολοκλήρωση της θητείας του με την οικονομία σχεδόν κατεστραμμένη.

«Κανείς πρόεδρος δεν έχει το δικαίωμα να ζητεί ατελείωτες θυσίες από το λαό του», δήλωσε συντετριμμένος ο Αλφονσίν στους πολίτες της Αργεντινής στο τηλεοπτικό διάγγελμα που σηματοδότησε το τέλος της εξουσίας του. Στο έσχατο διάστημα της προεδρίας Αλφονσίν η ανέχεια έκανε θραύση, ο πληθωρισμός έφθασε στο επίπεδο-ρεκόρ 200%, τα ελεγχόμενα από τους Περονιστές συνδικάτα εξαπέλυσαν κύμα απεργιών και κινητοποιήσεων ενώ η εγκληματικότητα εξερράγη, με ληστείες σε σούπερ-μάρκετ σχεδόν καθημερινά.

Το ποσοστό του πληθυσμού υπό το όριο της φτώχειας διπλασιάστηκε επί των ημερών του Αλφονσίν, ξεπερνώντας το 25%, ενώ το εθνικό νόμισμα έχασε το 95% της αξίας του μέσα σε τέσσερις μήνες.

Η κυβέρνηση του κεντρώου πολιτικού πάσχιζε να αποπληρώσει ένα συντριπτικό χρέος που αποτελούσε τη βαριά κληρονομιά των στρατιωτικών κυβερνήσεων και να κάνει αποδοτικές τις δημόσιες επιχειρήσεις. Οικονομολόγοι επέρριψαν στην δική του διστακτικότητα να επιβάλει σκληρά μέτρα το «χάος».

Ο Αλφονσίν, γιος ενός ευκατάστατου Ισπανού μετανάστη επιχειρηματία και της Βρετανίδας συζύγου του, φοίτησε στη στρατιωτική ακαδημία αλλά όταν αποφοίτησε, με το βαθμό του ανθυπολοχαγού, επέλεξε να σπουδάσει νομικά κι όχι να σταδιοδρομήσει στις ένοπλες δυνάμεις.

Ο ικανός ομιλητής ανήλθε στις τάξεις των Ριζοσπαστών κι εξελέγη στην βουλή το 1963. Φυλακίστηκε τρεις φορές - από την κυβέρνηση του Χουάν Περόν αλλά και από τη χούντα που κυβέρνησε την Αργεντινή στα τέλη της δεκαετίας του 1960.

Ο πατέρας έξι παιδιών ήταν ηγετικό στέλεχος του κινήματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα την δεκαετία του 1970 και κινδύνευσε και ο ίδιος όταν παρείχε δωρεάν νομικές συμβουλές σε διωκόμενους αριστερούς και υπέβαλε αιτήματα εκ μέρους οικογενειών «εξαφανισμένων».

Αν και ο Αλφονσίν έκανε μια τολμηρή κίνηση διατάσσοντας την προσαγωγή των πρώην χουντικών στην δικαιοσύνη, εν συνεχεία, υπό τις αφόρητες πιέσεις των ενόπλων δυνάμεων, υπέγραψε ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο διάταγμα σταματώντας τις δίκες.

Το 2006, ο Αλφονσίν εξήγησε: «ήμουν πεισμένος ότι δεν μπορούσαμε να οικοδομήσουμε δημοκρατία με πλήρη ατιμωρησία [των χουντικών], αλλά ήταν αδύνατον να προσαγάγουμε σε δίκες 2.000 στελέχη των ενόπλων δυνάμεων. Δεν είχαμε καν όπλα».

Ο παλαίμαχος πολιτικός παρέμεινε ισχυρός την δεκαετία του 1990 κι είχε ρόλο στο σχηματισμό της συμμαχίας ανάμεσα στους Ριζοσπάστες και τους Περονιστές, γεγονός που ανέδειξε ένα στέλεχος του κόμματός του στην προεδρία το 1999.

Αλλά όταν και πάλι το Ριζοσπαστικό Κόμμα απέτυχε να αντιμετωπίσει την κατάρρευση της οικονομίας της Αργεντινής την περίοδο 2000-2001, που συνοδεύτηκε από μεγάλες κοινωνικές εντάσεις, ο Αλφονσίν αποστασιοποιήθηκε από τον πολιτικό χώρο στον οποίο ανήκε από την εφηβεία του.