Φράσεις όπως «αγνή σαν το χιόνι» και «μου μαύρισε την ψυχή» υποδηλώνουν μια έντονη συναισθηματική φόρτιση για το λευκό και το μαύρο χρώμα, τα οποία δημιουργούν αντίθετους πλην ισχυρούς συνειρμούς στους περισσότερους λαούς. Η μεταφορά αυτή έχει «οπτικοποιηθεί» έντονα στον κινηματογράφο, όπου οι «καλοί» συνήθως ντύνονται στα λευκά, ενώ οι «κακοί» στα μαύρα. Με ποιον τρόπο, όμως, λειτουργούν ψυχολογικά αυτές οι μεταφορές;

Αυτό το ερώτημα απασχόλησε τον δρ Γκάρι Σέρμαν και τον δρ Ζερά Κλορ από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, οι οποίοι μελέτησαν μια τάση γνωστή ως«φαινόμενο Μάκβεθ» και συμπεριέλαβαν τα αποτελέσματα της έρευνας στην έκθεση που δημοσίευσαν στο περιοδικό Psychological Science.

Εμπνευσμένο από τον Σαίξπηρ, το «φαινόμενο Μάκβεθ» αναφέρεται στην ανάγκη των ανθρώπων να εξαγνιστούν σωματικά όταν έχουν διαπράξει ανήθικες πράξεις ή ακόμη και όταν έχουν κάνει ανάρμοστες σκέψεις. Αυτό που προσπάθησαν να διαπιστώσουν οι ερευνητές ήταν εάν η σημειολογική φόρτιση άσπρου-μαύρου οφείλεται στο ότι το άσπρο είναι το χρώμα της καθαριότητας και το μαύρο το χρώμα της βρωμιάς.

Για να το διαπιστώσουν, επιστράτευσαν 27 Καυκάσιους, έξι Ασιάτες, τρεις Αφροαμερικανούς και δύο ισπανόφωνους φοιτητές του πανεπιστημίου. Ζητήθηκε από όλους να αναφέρουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα το χρώμα που τους φέρνουν στο νου διάφορες λέξεις. Στις λέξεις που δόθηκαν στους φοιτητές περιλήφθηκαν έννοιες ηθικής βαρύτητας, όπως «ενάρετος» και «ειλικρίνεια», καθώς και «απάτη» και «αμαρτία» σε άσπρο ή μαύρο φόντο.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι για τις «θετικές» λέξεις που προβλήθηκαν σε μαύρο φόντο, οι συμμετέχοντες χρειάστηκαν 510 χιλιοστά του δευτερολέπτου για να δηλώσουν το χρώμα της λέξης, ενώ όταν προβλήθηκαν σε λευκό φόντο χρειάστηκαν 480. Η ίδια σημαντική διαφορά διαπιστώθηκε και στις «αρνητικές» λέξεις. Τα αποτελέσματα, αντίθετα, συγκρίνουν εντυπωσιακά όταν κάθε λέξη παρουσιάστηκε στον «κατάλληλο» φόντο.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η σημειολογική αυτή φόρτιση των δύο χρωμάτων έχει και κοινωνικές προεκτάσεις, καθώς εξηγεί εν μέρει τις ρατσιστικές προκαταλήψεις εις βάρος των μαύρων, δεδομένου ότι το μαύρο χρώμα έχει δαιμονοποιηθεί και συχνά παραπέμπει στην ανηθικότητα και το μίασμα.

Πηγή: Ecomonist