Oταν ο Μπαράκ Ομπάμα φτάσει την επόμενη εβδομάδα στο Πεκίνο, θα χρειαστεί να απαντήσει σε ένα ερώτημα που βασανίζει τους αμερικανούς προέδρους από τότε που ο Ρίτσαρντ Νίξον επισκέφθηκε για πρώτη φορά τον Μάο, το 1972: πώς ακριβώς προσδιορίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τη σχέση τους με την Κίνα;
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι αμερικανοί ηγέτες έχουν δώσει ποικίλους ορισμούς για τη σχέση τους με τους Κινέζους: από «σιωπηροί σύμμαχοι» εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης στις αρχές της δεκαετίας του '70 σε «στρατηγικούς ανταγωνιστές» κατά την έναρξη της θητείας του Μπους.
Όταν ο Ομπάμα ανέλαβε την εξουσία, οι σύμβουλοί του πέρασαν πολλές εβδομάδες συζητώντας με κινέζους αξιωματούχους για το πώς πρέπει να αποκληθεί μια σχέση όπου η Κίνα κατέχει πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια του αμερικανικού χρέους, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η μεγαλύτερη αγορά των κινεζικών εξαγωγών και οι δύο χώρες χαρακτηρίζονται από αμοιβαία εξάρτηση.
Η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο κατέληξαν τελικά σε ένα μάλλον αόριστο ορισμό, δηλώνοντας πως οι σχέσεις τους είναι «θετικές, συνολικές και συνεργατικές».
Το Πεκίνο προτιμά αυτές τις λέξεις από τη λέξη «ειλικρινείς» που χρησιμοποιούσε ο Μπους, υπονοώντας ότι οι δύο πλευρές μπορούσαν να ασκούν κριτική ή μία στην άλλη.
Οι λεκτικές αυτές αντιπαραθέσεις κρύβουν ουσιαστικά ζητήματα. Οι λέξεις περιγράφουν πώς οι δύο πλευρές αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως το εμπόριο, οι κλιματικές αλλαγές και τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Δεν μπορείς να έχεις μια προεδρία χωρίς λέξεις που παραπέμπουν σε γενικότερους χαρακτηρισμούς», λέει ο Τζέφρι Μπέιντερ, διευθυντής θεμάτων ανατολικής Ασίας στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.
Ο Νίξον είχε αναγνωρίσει αυτή την ανάγκη όταν αποφάσισε να προσεγγίσει το Πεκίνο ύστερα από μια μακρά περίοδο κατά την οποία κατέκρινε τον Μάο και το καθεστώς του. Το 1970 χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο «Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας». Μέχρι τότε μιλούσε απλώς για την Κόκκινη Κίνα.
Πώς θα πρέπει όμως ο Ομπάμα, ο πιο χαρισματικός αμερικανός ρήτορας των τελευταίων δεκαετιών, να αποκαλέσει τη σημερινή Κίνα; Πώς θα πρέπει να περιγράψει μια χώρα που δηλώνει πίστη στον μαρξισμό, τον λενινισμό και τη σκέψη του Μάο;
Η επίσκεψη του Ομπάμα στην Κίνα, τρίτο σταθμό της ασιατικής του περιοδείας, θα είναι γεμάτη με συμβολικές χειρονομίες, καθώς θα προσπαθήσει να οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με το Πεκίνο και την κινεζική κοινή γνώμη, διακηρύσσοντας ταυτόχρονα την πίστη της Αμερικής στην ελεύθερη αγορά και άλλες ελευθερίες.
Ο Ομπάμα θα λάβει μέρος σε επίσημο δείπνο στο Πεκίνο, το οποίο θα παραθέσει ο πρόεδρος της χώρας Χου Τζιντάο, ενώ θα μεταβεί -όπως ο Νίξον- στο Σινικό Τείχος και την Απαγορευμένη Πόλη. Στα θέματα που θα συζητήσει περιλαμβάνονται οι κλιματικές αλλαγές, οι προσπάθειες ανόρθωσης της παγκόσμιας οικονομίας, το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν και η κατάσταση στο Πακιστάν. Ο αμερικανός πρόεδρος θα συναντηθεί επίσης με φοιτητές στη Σανγκάη. Για το περιεχόμενο της συνάντησης αυτής έχουν υπάρξει έντονες συζητήσεις με κινέζους αξιωματούχους.
Όταν ήταν ακόμη γερουσιαστής στο Ιλινόι, ο Ομπάμα έλεγε ότι «οι Κινέζοι δεν είναι ούτε φίλοι ούτε εχθροί. Είναι ανταγωνιστές». Αργότερα κατηγόρησε το Πεκίνο ότι μεταχειρίζεται το νόμισμα προς όφελός του και υποσχέθηκε να χρησιμοποιήσει όλες τις διπλωματικές οδούς για να αλλάξει αυτή η πρακτική.
Στη συνέχεια όμως χαμήλωσε τους τόνους και δεν πρόκειται να τους ανεβάσει σ' αυτό το ταξίδι. Στο ρητορικό επίπεδο, οι πολιτικοί παρατηρητές θα προσέξουν κατά πόσον ο Ομπάμα θα χρησιμοποιήσει μια έκφραση που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά πριν από δύο μήνες ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Στάινμπεργκ: «στρατηγική διαβεβαίωση». Αυτό που εννοούσε ο Στάινμπεργκ είναι ότι απαιτείται μια «σιωπηρή συμφωνία» στο πλαίσιο της οποίας οι ΗΠΑ θα διαβεβαιώσουν το Πεκίνο ότι η Ουάσινγκτον δεν αποσκοπεί στον περιορισμό της αυξανόμενης ισχύος του, ενώ το Πεκίνο θα καθησυχάσει την Ουάσινγκτον για τις παγκόσμιες επιδιώξεις του.
Πηγή: The Washington Post, ΑΠΕ-ΜΠΕ
