Πριν από ένα χρόνο, ο κόσμος έμοιαζε να διαλύεται. Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, που είχε τροφοδοτήσει τη μεγάλη επέκταση του
καπιταλισμού και του εμπορίου σε όλο τον κόσμο, είχε βυθιστεί σε βαθιά
κρίση. Το αμερικανικό μοντέλο έμοιαζε κούφιο και οι βεβαιότητες της εποχής της παγκοσμιοποίησης -για τις αρετές της ελεύθερης αγοράς, του εμπορίου και της τεχνολογίας- είχαν κλονιστεί. Οι αναδυόμενες αγορές κατέρρεαν, το εμπόριο μειωνόταν σε ποσοστά πρωτοφανή μετά τη δεκαετία του '30 και πολλοί είχαν αρχίσει να μιλούν για άνοδο της πολιτικής αστάθειας και της βίας. Σε ένα συμφωνούσαν όλοι: ότι τίποτα δεν θα ήταν ξανά το ίδιο.
Eνα χρόνο μετά, οι τράπεζες επενδύσεων της Wall Street έχουν μειωθεί κατά δύο (τρεις, αν μετρήσουμε και τη Merrill Lynch) και μερικές περιφερειακές τράπεζες έχουν χρεοκοπήσει. Πέρα απ' αυτά όμως, γράφει ο Φαρίντ Ζακάρια στο Νewsweek, ο κόσμος δεν μοιάζει να έχει αλλάξει πολύ. Και ασφαλώς δεν θυμίζει καθόλου τη δεκαετία του '30. Παραμένουν βέβαια ορισμένα σοβαρά προβλήματα, όπως η υψηλή ανεργία στη Δύση. Εχουν δημιουργηθεί και καινούργια, που έχουν σχέση με τα επίπεδα του χρέους. Το σύστημα όμως μοιάζει σταθερό. «Μερικές φορές αναρωτιέμαι: αυτό ήταν όλο;» λέει ο Τσαρλς Κέι από τη Warburg Pincus. «Είχαμε αυτή την τεράστια κρίση και τώρα μοιάζει να επιστρέφουμε στα ίδια!»
Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις γι' αυτό το φαινόμενο. Οι κυβερνήσεις, έχοντας διδαχθεί από τη Μεγάλη Υφεση, ήταν αποφασισμένες να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη και να στηρίξουν την οικονομία με κρατική βοήθεια (Το κατά πόσον διέπραξαν ή όχι λάθη μένει να αποδειχθεί). Τα εκτεταμένα δίκτυα κοινωνικής βοήθειας που στήθηκαν σε όλο τον βιομηχανικό κόσμο ανακούφισαν έτσι τον πόνο που ένιωσε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Η κατάσταση εξακολουθεί να είναι δύσκολη, αλλά δεν μοιάζει με τη δεκαετία του '30.
Η άνοδος των χρηματιστηρίων που παρακολουθούμε ίσως να είναι κι αυτή ένα έμμεσο αποτέλεσμα των κυβερνητικών πακέτων σωτηρίας. Η επιστροφή της εμπιστοσύνης αποτελεί όμως και από μόνη της μια ισχυρή οικονομική δύναμη.
Υπάρχει κι ένας επιπλέον λόγος. Ο ίδιος λόγος που ξεπεράστηκε η κατάρρευση των χρηματιστηρίων το 1987, η ύφεση του 1992, η ασιατική κρίση του 1997, η κρίση στη Ρωσία το 1998 και η κατάρρευση των τεχνολογικών εταιρειών το 2000.
Το σύστημα είναι πιο σταθερό απ' ό,τι νομίζουμε. Ο σημερινός κόσμος χαρακτηρίζεται από τρεις δυνάμεις που του προσδίδουν σταθερότητα. Καθεμιά απ' αυτές ενισχύει την άλλη και όλες έχουν ιστορικό χαρακτήρα.
Η πρώτη είναι η δύναμη της ειρήνης. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι μεγάλες δυνάμεις δεν έχουν εμπλακεί σε γεωστρατιωτικό ανταγωνισμό. Θα πρέπει να γυρίσουμε πίσω τουλάχιστον 175, αν όχι 400, χρόνια για να βρούμε μια παρατεταμένη περίοδο σαν τη σημερινή.
Η δεύτερη δύναμη είναι η νίκη επί του πληθωρισμού που σημειώθηκε κατά τη δεκαετία του '70. Ο πληθωρισμός μάστιζε το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη εκείνα τα χρόνια και οι κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες ήταν σοβαρές(πραξικοπήματα στη Λατινική Αμερική, στρατιωτικός νόμος στην Ινδία, ανατροπή του Σάχη στο Ιράν).
Η τρίτη δύναμη είναι η τεχνολογική σύνδεση και η επέκταση της γνώσης. Οι περισσότερες χώρες έχουν διδαχθεί ορισμένα βασικά μαθήματα για την πολιτική σταθερότητα και τη δημιουργία πλούτου. Χρησιμοποίησαν την ευκαιρία που τους έδωσαν η ειρήνη, ο χαμηλός πληθωρισμός και η τεχνολογία για να ενταχθούν στο παγκόσμιο σύστημα.
Και είδαν τα αποτελέσματα.
Πηγή: Newsweek, ΑΠΕ-ΜΠΕ
