ΣΕ ΚΛΙΜΑ βαθιάς συγκίνησης ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τις 12 το μεσημέρι στη Μητρόπολη Αθηνών η εξόδιος ακολουθία για τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, προεξάρχοντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και παρουσία της πολιτειακής, πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας.
Παρόντες ήταν οι επικεφαλής των Ορθόδοξων Εκκλησιών, εκπρόσωποι άλλων δογμάτων και θρησκειών, διπλωματικές αντιπροσωπείες δεκάδων χωρών και πλήθος κόσμου.
Κατά την έξοδο της λάρνακας από τη Μητρόπολη, ερρίφθησαν 21 κανονιοβολισμοί από το Λυκαβηττό. Πριν από λίγο άρχισε η νεκρώσιμη πομπή προς το Α' Κοιμητήριο μέσω της οδού Μητροπόλεως, της Πλατείας Συντάγματος και των οδών και Λεωφ. Βασ. Γεωργίου Α'- Βασ. Αμαλίας - Συγγρού - Αθανασίου Διάκου - Αρδηττού και Αναπαύσεως.
Χιλιάδες κόσμου συνοδεύουν τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο στη διαδρομή από τη Μητρόπολη Αθηνών έως το Α' Κοιμητήριο.
H πολύπλευρος προσφορά του στον τομέα της κοινωνικής και φιλανθρωπικής δράσεως θα μείνει αλησμόνητος τόνισε στον επικήδειο λόγο του ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Ο μακαριστός αδελφός, πρόσθεσε, επλούτισε την εκκλησία της Ελλάδος.
Ιερό άνδρα και πολύτιμο κόσμημα της δωρεάς του Θεού στην εκκλησία χαρακτήρισε τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ¶νθιμος.
Δημ. Σιούφας: Υστατο χαίρε στον μεγάλο Ελληνα
«Ο Ελληνικός Λαός, ο Οικουμενικός Ελληνισμός, η Ορθοδοξία, ο Χριστιανικός Κόσμος ολόκληρος συναντώνται, σήμερα, στον τελευταίο αποχαιρετισμό του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου.
Η Βουλή των Ελλήνων απευθύνει το ύστατο χαίρε
- στο μεγάλο ταγό της Εκκλησίας,
- στο μεγάλο Έλληνα.
Εκπροσωπώντας όλες τις πτέρυγες της Βουλής καταθέτω τον οφειλόμενο φόρο τιμής, καταθέτω τον καθολικό σεβασμό στον πνευματικό Ηγέτη που έθεσε
- στη διακονία της Εκκλησίας,
- στην υπηρεσία της Πατρίδας,
- στο χρέος προς την Κοινωνία μας,
τα σπάνια χαρίσματά του, τις εξαιρετικές ικανότητές του, τη μεγάλη δύναμη της ψυχής του.
Οι παρακαταθήκες του άγγιξαν τις καρδιές όλων.
- Η ευθύτητα των λόγων του,
- η αφοσίωσή του σε ό,τι ετάχθη να διακονεί,
- η βαθειά αγάπη του για την Ελλάδα,
άφησαν διδαχές για όλους μας. Η καρτερική πορεία στον προσωπικό Γολγοθά του και η πρόωρη απώλειά του συγκλόνισαν τη Χώρα.
«Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος», υπογράμμισε ο εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας, στην Ειδική Έκτακτη Συνεδρίαση της Βουλής, «επέμεινε στο άνοιγμα της Εκκλησίας στην Κοινωνία και ιδιαίτερα στη νεολαία. Με τη συμπεριφορά και τις πρωτοβουλίες του έριξε τείχη και αμφισβήτησε στερεότυπα. Δίδαξε πολλά και συμβόλισε περισσότερα».
«Υπήρξε», τόνισε ο εκπρόσωπος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, «ξεχωριστή προσωπικότητα πνευματικός ηγέτης, χαρισματικός άνθρωπος. Μαχητής και λόγιος, με πηγαίο πάθος και ανοικτό πνεύμα, ευαίσθητος δέκτης της εποχής».
«Ήταν», υπογράμμισε ο εκπρόσωπος του Κομμουνιστικού Κόμματος, «ο Αρχιεπίσκοπος που πέρασε την είσοδο των Γραφείων της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, ξεπερνώντας προκαταλήψεις που υπήρχαν για χρόνια».
«Κρατούμε», είπε ο εκπρόσωπος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς,
«- τη μεγάλη αγάπη του για το ποίμνιό του και όλους τους ανθρώπους,
- το χάρισμά του, της άμεσης και ζεστής επικοινωνίας του μαζί τους, ιδιαίτερα με τους νέους,
- το αμείωτο ενδιαφέρον του για τη γλώσσα, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό του Λαού μας».
«Δίδαξε», επεσήμανε ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού, «ήθος και αγωνιστικότητα και έγινε σημείο αναφοράς για τους νεότερους. Ήταν, πράγματι, αυτό που έλεγε ο ίδιος: Ήταν ο Χριστόδουλός μας».
Η πεποίθηση των Ελλήνων είναι κοινή: Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος υπηρέτησε με όραμα την Εκκλησία, με πίστη την Ελλάδα, με αφοσίωση το Έθνος, με αγάπη τον άνθρωπο. Η πίστη του ακτινοβολούσε! Η αφοσίωσή του ενδυνάμωνε! Η θέρμη του ζωογονούσε! Αγαπήθηκε από το Λαό, αγαπήθηκε από τις νέες και τους νέους μας, που τόσο αγάπησε. Πλησίασε και έφερε πιο κοντά στην Εκκλησία τη νέα γενιά. Έφερε την Εκκλησία στη σύγχρονη εποχή και το σύγχρονο άνθρωπο στην Εκκλησία. Έσκυψε στα καθημερινά προβλήματα της Κοινωνίας και στις αγωνίες της νέας γενιάς. Τόλμησε να συγκρουστεί με τον κυνισμό της εποχής και τις αντιλήψεις που απομακρύνουν τον άνθρωπο από τον άνθρωπο. Κατηύθυνε τη θρησκεία πλησιέστερα στη ζωή των Ελλήνων. Πέρασε την Εκκλησία της Ελλάδος από τον 20ο στον 21ο αιώνα,
- με έμπνευση,
- με όραμα,
- με έργο.
Ανέδειξε την Εκκλησία σε σημαντικό παράγοντα της εθνικής και κοινωνικής μας ζωής.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος που, σήμερα, αποχαιρετούμε ενέπνευσε και καθοδήγησε πολυσήμαντο φιλανθρωπικό έργο, που ξεπέρασε τα όρια της Ελλάδας. Οδηγούσε την Εκκλησία κοντά στους δοκιμαζόμενους λαούς του Πλανήτη, που πλήττονταν από πολέμους, φυσικές καταστροφές, αρρώστιες, φτώχεια, δοκιμασίες. Συνομιλούσε με κατανόηση με τα άλλα χριστιανικά δόγματα και τις άλλες θρησκείες. Ενίσχυσε το ρόλο της Εκκλησίας μας στην Ευρώπη και τον Κόσμο. Κάτω από την εμπνευσμένη ηγεσία του, αναδείχθηκαν υψηλότερα οι αξίες του Χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας, ως σύμβολα και δείκτες πορείας. Ήταν προσωπικότητα μοναδική, που εντυπωσίαζε χωρίς να το προσπαθήσει και ενέπνεε χωρίς να το επιβάλει. Ακολουθούσε την παράδοση, με σοφή προσαρμογή στους καιρούς. Δίδασκε, κάθε στιγμή
- με το λόγο,
- με τη συμπεριφορά,
- με το έργο του.
Παραδειγμάτισε ανεβαίνοντας το Γολγοθά του! Κατέληξε γυρνώντας στην Ιθάκη του! Όρισε, εκ νέου, το θάρρος και την καρτερία! Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος, μας εγκατέλειψε πρόωρα. Αφήνει, όμως, έργο σε πλήρη ακμή, σε πλήρη εξέλιξη. Έργο που συνεχίζεται, γιατί στηρίζεται στις αρχές και τις αξίες του Χριστιανισμού. Στις αρχές και τις αξίες που, με το δικό του αγώνα, ρίζωσαν βαθειά στις ψυχές και στο νου όλων των Ελλήνων.
Αιωνία να είναι η ανάπαυσή του. Αιωνία να είναι η μνήμη του».
Ευρ. Στυλιανίδης: Οι καρδιές μας γέμισαν θλίψη
Ακολουθεί ο επικήδειος λόγος του υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Ευριπίδη Στυλιανίδη:
«Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας, Παναγιότατε Οικουμενικέ Πατριάρχη,
Η εκδημία του Προκαθημένου της Ελλαδικής Εκκλησίας γεμίζει τις καρδιές όλων μας με θλίψη, όχι μόνο διότι έφυγε από κοντά μας ένας άνθρωπος που το τελευταίο διάστημα δοκιμάστηκε σκληρά, αλλά και γιατί το χριστεπώνυμο πλήρωμα έχασε έναν ποιμενάρχη, έναν πνευματικό ταγό με ακτινοβολούσα προσωπικότητα, που με τον λόγο και το έργο του άφησε ανεξίτηλα σημάδια στον δημόσιο βίο της χώρας. Αυτή την ψυχική ταύτιση ολοκλήρου του ελληνικού λαού είμαι βέβαιος ότι διερμηνεύω σήμερα ως Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος συνδύαζε τον γλαφυρό λόγο με τη δυναμική και ασυμβίβαστη πράξη. Τόσο στον προσωπικό του βίο, όσο και στην εκκλησιαστική του διακονία, ο αναπαυόμενος βίωσε στην πληρότητά του το πνεύμα της χριστιανικής διδασκαλίας, θέτοντας εαυτόν αόκνως στην υπηρεσία του ποιμνίου. Πνεύμα ανήσυχο και ευρύ, ο Αρχιεπίσκοπος εφοδιάστηκε από τη νεαρή ακόμη ηλικία με πολύπλευρη μόρφωση και ουσιαστική καλλιέργεια: πτυχιούχος της Νομικής και Διδάκτωρ της Θεολογίας, γνώστης τεσσάρων ξένων γλωσσών, συγγραφέας πλήθους επιστημονικών συγγραμμάτων και μελετών, ο γεννημένος στη γη της Θράκης Αρχιεπίσκοπος διέθετε ένα στέρεο και ολοκληρωμένο γνωστικό υπόβαθρο, το οποίο αναδεικνυόταν σε κάθε δημόσια παρουσία του.
Από το 1998, οπότε και ανακηρύχθηκε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, ο πολυσχιδής αυτός ποιμενάρχης, πιστός στο όραμα μιας δυναμικής και μαχόμενης Εκκλησίας, κατάφερε να φέρει την Εκκλησία της Ελλάδος πιο κοντά στον απλό άνθρωπο και τα καθημερινά του προβλήματα. Εγκαθίδρυσε μια στενή επικοινωνία ανάμεσα στους πιστούς και τους εκκλησιαστικούς λειτουργούς, στηριγμένη στην ειλικρίνεια και την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Η απλότητα, η ευθύτητα των λόγων του και το γνήσιο ενδιαφέρον του για τον κάθε πάσχοντα άνθρωπο κατάφεραν να αγγίξουν τις καρδιές των Ελληνίδων και των Ελλήνων. Το επικοινωνιακό του χάρισμα άνοιξε νέες προοπτικές για έναν εποικοδομητικό διάλογο σε κρίσιμα σύγχρονα ζητήματα. Από την πρώτη στιγμή, διαφάνηκε το όραμά του για τη σύγχρονη αποστολή της Εκκλησίας σε μια περίοδο πολλαπλών προκλήσεων και ραγδαίων αλλαγών: με αίσθημα ευθύνης, προέβαλε την ανανέωση τόσο της εσωτερικής λειτουργίας της Εκκλησίας, όσο και της σχέσης της με την κοινωνία. Με ζήλο και εργατικότητα αγωνίστηκε σε όλη την αρχιερατική του θητεία να συνθέσει τη λειτουργική ζωή με την κοινωνική διακονία της Εκκλησίας, ώστε να μην είναι «το θεωρητικόν ακοινώνητον και το πρακτικόν αφιλοσόφητον», όπως αναφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Η βαθιά κοινωνική ευαισθησία του Αρχιεπισκόπου και οι ανθρωπιστικές αξίες, από τις οποίες ενεπνέετο, απετέλεσαν το εφαλτήριο για το κοινωνικό του έργο. Η μέριμνά του για τους τοξικομανείς, η συμπαράσταση προς τους πρόσφυγες, την κακοποιημένη γυναίκα, την άγαμη μητέρα και τα θύματα της παράνομης διακίνησης ανθρώπων αποτελούν μερικές μόνο από τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, που έγιναν δέκτες της φιλεύσπλαχνης διακονίας του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου. Η ποιμαντική θητεία του στην ηγεσία της Εκκλησίας συνοδεύτηκε από τη δημιουργία δικτύου βρεφονηπιακών σταθμών και την ίδρυση της «Στέγης της Μητέρας», για τη στήριξη της εργαζόμενης γυναίκας, τις δωρεάν ιατρικές και νομικές υπηρεσίες μέσω του «Κέντρου Στήριξης Οικογένειας», τη βοήθεια προς τους απόρους και τις πολύτεκνες οικογένειες, την παροχή οργανωμένων συσσιτίων για περίπου 3.000 άτομα την ημέρα από την Αρχιεπισκοπή, τη δημιουργία «Στεγών Γερόντων» για τα άτομα της τρίτης ηλικίας, και πολλές άλλες πρωτοβουλίες, που συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο δίκτυο ανθρωπιστικής προσφοράς.
Η ανθρωπιστική δράση της Εκκλησίας της Ελλάδος επί των ημερών του επεκτάθηκε σε πολλές γωνιές του πλανήτη μέσω της Αλληλεγγύης, εκφράζοντας την αγάπη της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας και του ελληνικού λαού προς δοκιμαζόμενους λαούς του κόσμου και προσδίδοντας διεθνή αναγνώριση στην Εκκλησία μας.
¶λλωστε, ο Αρχιεπίσκοπος ουδέποτε είχε αγκυλώσεις και εσωστρέφειες. Αντιθέτως, παρέμενε πάντοτε νους ανοικτός και δεκτικός στις προκλήσεις των καιρών, φροντίζοντας για την ενίσχυση του ρόλου της Ορθοδοξίας στον κόσμο και προβάλλοντας με συνέπεια την Ορθόδοξη παράδοση και μαρτυρία στα ευρωπαϊκά και διεθνή fora.
Ωστόσο, παρά την ανοικτή ματιά προς τον κόσμο, πάντοτε μέσα στην καρδιά του Αρχιεπισκόπου φώλιαζε η βαθιά αγάπη του για την Ελλάδα, ως διαχρονική πολιτιστική οντότητα, ως κοιτίδα υψηλών αξιών και ως συνέχεια μιας ανυπέρβλητης πνευματικής παρακαταθήκης. Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος με παρρησία και τόλμη τοποθετήθηκε συχνά για τα εθνικά ζητήματα της χώρας, τονώνοντας την αυτοπεποίθηση και την αισιοδοξία του ελληνικού λαού. Ο πηγαίος δυναμισμός και ο ανυπόκριτος αυθορμητισμός του, τού επέτρεπαν να παρεμβαίνει στις εξελίξεις, ενστερνιζόμενος ακράδαντα την ιδέα της άρρηκτης σχέσεως της Εκκλησίας με τα ιστορικά πεπρωμένα του Ελληνισμού.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος πίστευε στη νέα γενιά, με την οποία επεδίωκε διαρκώς να βρίσκεται σε επικοινωνία, μιλώντας τη δική της γλώσσα. Η συγκίνησή του ήταν εμφανής κάθε φορά που ερχόταν σε επαφή με τους νέους μας, κάθε φορά που τα παιδιά, με όλο τον αυθορμητισμό και την αθωότητα που τα διακρίνει, εξέφραζαν την άδολη αγάπη και την επιδοκιμασία τους προς το πρόσωπό του. Σταθερή μέριμνά του ήταν να φέρει τους νέους και τις νέες κοντά στο λόγο της Εκκλησίας, να τους συμπαρασταθεί στα ψυχικά, συναισθηματικά και υπαρξιακά τους αδιέξοδα, να τους προσφέρει υγιή πρότυπα προς μίμηση, να τους νουθετήσει και να τους καθοδηγήσει με πατρική στοργή και ειλικρινή αγάπη. Το ενδιαφέρον του αυτό εκφράστηκε έμπρακτα με μια σειρά από πρωτοβουλίες για τη στήριξη της ελληνικής νεολαίας.
Η ίδια ψυχική δύναμη και το ίδιο άκαμπτο φρόνημα που τον διέκριναν σε όλο τον δημόσιο βίο του χαρακτήρισαν και τη στάση του απέναντι στην προσωπική του δοκιμασία, στέλνοντας ένα μοναδικό μήνυμα θάρρους και αξιοπρέπειας σε όλους μας.
Αποχαιρετώντας τον σημαντικό αυτό πνευματικό ηγέτη, εκφράζω εκ μέρους της Κυβερνήσεως, αλλά και όλων των Ελληνίδων και των Ελλήνων, τη βαθιά μας ευγνωμοσύνη. Ο αναπαυόμενος ιεράρχης πέρασε πλέον στη χορεία των αθανάτων, όπως φαίνεται από τον πάνδημο θρήνο ολοκλήρου του ελληνικού λαού. Και η Ελλάδα, η χώρα που τόσο βαθιά αγάπησε και ο ίδιος ανιδιοτελώς υπηρέτησε, του ανταποδίδει την αγάπη, διατηρώντας στη μνήμη όλων μας την ακτινοβολούσα φυσιογνωμία, τον φλογερό λόγο και την πολύτιμη παρακαταθήκη του, το ίδιο το έργο του.
Ας είναι αιωνία του η μνήμη».
