ΜΕ ΒΟΥΒΗ θλίψη και παρατεταμένα χειροκροτήματα, χιλιάδες πιστοί απ' όλη την Ελλάδα συνόδευσαν το μακαριστό Αρχιεπίσκοπο στην τελευταία του κατοικία. Η συγκίνηση του πλήθους κορυφώθηκε την ώρα που το σεπτό σκήνωμα μεταφερόταν σε κιλλίβαντα πυροβόλου.
Κατά την έξοδο της λάρνακας με το σεπτό σκήνωμα του μακαριστού Αρχιεπισκόπου από τη Μητρόπολη και καθώς δενόταν στον κιλλίβαντα πυροβόλου ερρίφθησαν 21 κανονιοβολισμοί από το Λυκαβηττό, ένας ανά 10 δευτερόλεπτα, την ώρα που παιάνιζε η μπάντα.
Σύνταγμα αποτελούμενο από ένα τάγμα στρατιωτών, ένα τάγμα ναυτών κι ένα τάγμα σμηνιτών απέδιδε τιμές στο μακαριστό καθ' όλη τη διάρκεια του τελετουργικού.
Η κηδεία και η ταφή του σεπτού σκηνώματος στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών πραγματοποιήθηκε με τιμές που αναλογούν σε αρχηγό κράτους και το σεβασμό που ταιριάζει σε λαοφιλή εκκλησιαστικό ηγέτη.
Στον τάφο του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου εψάλη τρισάγιο από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ενώ στο ύστατο χαίρε, χιλιάδες πιστοί έψαλαν τον Εθνικό Υμνο.
«Σήμερα είναι μέρα λύπης, πόνου και σιωπής. Προσευχόμαστε ο μακαριστός να έχει πάει στον παράδεισο», δήλωσε ο μητροπολίτης Σπάρτης Ευστάθιος, ενώ ο μητροπολίτης Περιστερίου Χρυσόστομος τόνισε: «Πρέπει να δώσουμε σημασία στην ανθρωπιά παρά στα αξιώματα. Να κάνουμε μεγαλύτερο άνοιγμα στην κοινωνία».
Τέλος, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ¶νθιμος ανέφερε: «Ολοι εμείς, Εκκλησία και λαός, εκφράσαμε το σεβασμό και την τιμή στο μακαριστό Αρχιεπίσκοπο. Ο Χριστόδουλος μας προσφέρει την ευλογία του και η Εκκλησία θα συνεχίσει το έργο του».
Η εξόδιος ακολουθία
Η προσέλευση των επισήμων είχε ήδη αρχίσει από τις 9, ενώ τιμές απέδιδε μεικτό άγημα των τριών όπλων, που βρισκόταν από νωρίς παρατεταγμένο στον προαύλιο χώρο, έξω από την είσοδο του ναού.
Η ακολουθία άρχισε με την άφιξη του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κάρολου Παπούλια, λίγο μετά τις 10, προεξάρχοντος του Οικουμενικού Πατριάρχη, Βαρθολομαίου και με την παρουσία του πρωθυπουργού, σύσσωμης σχεδόν της ελληνικής κυβέρνησης, εκπροσώπων των κομμάτων του ελληνικού κοινοβουλίου, αντιπροσώπων των ξένων πρεσβειών στην Ελλάδα, προκαθημένων της ελλαδικής εκκλησίας και εκπροσώπων των υπολοίπων δογμάτων.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ακολουθίας, αρχιεράρχες στέκονταν όρθιοι μπροστά στην Ωραία Πύλη του ναού, ντυμένοι στα επίσημα άμφια. Την ίδια ώρα, έξω από τη Μητρόπολη, χιλιάδες πιστών από κάθε γωνιά της χώρας, αλλά και από προορισμούς του εξωτερικού, όπου υπάρχει ομογένεια, που προσήλθαν για να απευθύνουν το ύστατο χαίρε στον μακαριστό αρχιεπίσκοπο και να τον συνοδεύσουν στην τελευταία του κατοικία, παρακολουθούσαν με κατάνυξη τη λειτουργία από τα μεγάφωνα.
Η λειτουργία διήρκεσε μία ώρα και ακολούθησαν επικήδειοι λόγοι από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, τον εκπρόσωπο της εκκλησίας της Ελλάδας, μητροπολίτη Θεσσαλονίκης ¶νθιμο, τον εκπρόσωπο της ελληνικής κυβέρνησης, υπουργό Εθν. Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ευρυπίδη Στυλιανίδη, τον εκπρόσωπο του ελληνικού κοινοβουλίου, πρόεδρό της Βουλής, Δημήτρη Σιούφα και τον δήμαρχο Αθηναίων, Νικήτα Κακλαμάνη.
Τα πνευματικά χαρίσματα του εκλιπόντος αρχιεπισκόπου, το λόγο και το έργο του προς τον στόχο της προσέγγισης εκκλησίας και λαού εξήρε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στον επικήδειό του, επισημαίνοντας ιδιαίτερα την εκτίμηση του Φαναρίου προς τον μακαριστό Χριστόδουλο και προσπερνώντας με τον τρόπο αυτό την όξυνση που παρουσιάστηκε την άνοιξη του 2004 στις σχέσεις των δύο ανδρών.
«Μικρό διάλειμμα πικρίας, που θα περάσει για πάντα στη λήθη», χαρακτήρισε την ίδια περίοδο από την πλευρά του ο μητροπολίτης ¶νθιμος. «Παναγιότατε, σας διαβεβαιώνω ότι ο αδερφός μας σας αγαπούσε, σας εσέβετο μέσα από τα φίλτρα της καρδιάς του και σας σκεπτόταν, και εσάς και όλους», τόνισε ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης.
Την ευχή το έργο και το όραμα του μακαριστού ιεράρχη να βρει ισάξιους συνεχιστές και μιμητές διατύπωσε τέλος, ο δήμαρχος Αθηναίων, Ν. Κακλαμάνης. "Ως δεινός κυβερνήτης του πλοίου της εκκλησίας, την οδήγησες μακριά απ΄ την παραδοσιακή της εσωστρέφεια και το περιθώριο. Ήσουν ορμητικός, δυναμικός, πύρινος", τόνισε ο δήμαρχος Αθηναίων.
Η λάρνακα με το σκήνωμα του μακαριστού Χριστόδουλου, εξήλθε του ναού λίγο πριν τις 12 και πήρε τη θέση της στον κιλλίβαντα, που ηγήθηκε της μεγαλειώδους πομπής ως το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Την ίδια ώρα οι σημαίες σε όλα τα δημόσια κτήρια κυμάτιζαν μεσίστιες και οι κανονιοβολισμοί από τον Λυκαβηττό απηύθυναν με τον δικό τους τρόπο το ύστατο χαίρε στον χαρισματικό ιεράρχη.
Δημ. Σιούφας: Υστατο χαίρε στον μεγάλο Ελληνα
«Ο Ελληνικός Λαός, ο Οικουμενικός Ελληνισμός, η Ορθοδοξία, ο Χριστιανικός Κόσμος ολόκληρος συναντώνται, σήμερα, στον τελευταίο αποχαιρετισμό του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου.
Η Βουλή των Ελλήνων απευθύνει το ύστατο χαίρε
- στο μεγάλο ταγό της Εκκλησίας,
- στο μεγάλο Έλληνα.
Εκπροσωπώντας όλες τις πτέρυγες της Βουλής καταθέτω τον οφειλόμενο φόρο τιμής, καταθέτω τον καθολικό σεβασμό στον πνευματικό Ηγέτη που έθεσε
- στη διακονία της Εκκλησίας,
- στην υπηρεσία της Πατρίδας,
- στο χρέος προς την Κοινωνία μας,
τα σπάνια χαρίσματά του, τις εξαιρετικές ικανότητές του, τη μεγάλη δύναμη της ψυχής του.
Οι παρακαταθήκες του άγγιξαν τις καρδιές όλων.
- Η ευθύτητα των λόγων του,
- η αφοσίωσή του σε ό,τι ετάχθη να διακονεί,
- η βαθειά αγάπη του για την Ελλάδα,
άφησαν διδαχές για όλους μας. Η καρτερική πορεία στον προσωπικό Γολγοθά του και η πρόωρη απώλειά του συγκλόνισαν τη Χώρα.
«Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος», υπογράμμισε ο εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας, στην Ειδική Έκτακτη Συνεδρίαση της Βουλής, «επέμεινε στο άνοιγμα της Εκκλησίας στην Κοινωνία και ιδιαίτερα στη νεολαία. Με τη συμπεριφορά και τις πρωτοβουλίες του έριξε τείχη και αμφισβήτησε στερεότυπα. Δίδαξε πολλά και συμβόλισε περισσότερα».
«Υπήρξε», τόνισε ο εκπρόσωπος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, «ξεχωριστή προσωπικότητα πνευματικός ηγέτης, χαρισματικός άνθρωπος. Μαχητής και λόγιος, με πηγαίο πάθος και ανοικτό πνεύμα, ευαίσθητος δέκτης της εποχής».
«Ήταν», υπογράμμισε ο εκπρόσωπος του Κομμουνιστικού Κόμματος, «ο Αρχιεπίσκοπος που πέρασε την είσοδο των Γραφείων της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, ξεπερνώντας προκαταλήψεις που υπήρχαν για χρόνια».
«Κρατούμε», είπε ο εκπρόσωπος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς,
«- τη μεγάλη αγάπη του για το ποίμνιό του και όλους τους ανθρώπους,
- το χάρισμά του, της άμεσης και ζεστής επικοινωνίας του μαζί τους, ιδιαίτερα με τους νέους,
- το αμείωτο ενδιαφέρον του για τη γλώσσα, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό του Λαού μας».
«Δίδαξε», επεσήμανε ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού, «ήθος και αγωνιστικότητα και έγινε σημείο αναφοράς για τους νεότερους. Ήταν, πράγματι, αυτό που έλεγε ο ίδιος: Ήταν ο Χριστόδουλός μας».
Η πεποίθηση των Ελλήνων είναι κοινή: Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος υπηρέτησε με όραμα την Εκκλησία, με πίστη την Ελλάδα, με αφοσίωση το Έθνος, με αγάπη τον άνθρωπο. Η πίστη του ακτινοβολούσε! Η αφοσίωσή του ενδυνάμωνε! Η θέρμη του ζωογονούσε! Αγαπήθηκε από το Λαό, αγαπήθηκε από τις νέες και τους νέους μας, που τόσο αγάπησε. Πλησίασε και έφερε πιο κοντά στην Εκκλησία τη νέα γενιά. Έφερε την Εκκλησία στη σύγχρονη εποχή και το σύγχρονο άνθρωπο στην Εκκλησία. Έσκυψε στα καθημερινά προβλήματα της Κοινωνίας και στις αγωνίες της νέας γενιάς. Τόλμησε να συγκρουστεί με τον κυνισμό της εποχής και τις αντιλήψεις που απομακρύνουν τον άνθρωπο από τον άνθρωπο. Κατηύθυνε τη θρησκεία πλησιέστερα στη ζωή των Ελλήνων. Πέρασε την Εκκλησία της Ελλάδος από τον 20ο στον 21ο αιώνα,
- με έμπνευση,
- με όραμα,
- με έργο.
Ανέδειξε την Εκκλησία σε σημαντικό παράγοντα της εθνικής και κοινωνικής μας ζωής.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος που, σήμερα, αποχαιρετούμε ενέπνευσε και καθοδήγησε πολυσήμαντο φιλανθρωπικό έργο, που ξεπέρασε τα όρια της Ελλάδας. Οδηγούσε την Εκκλησία κοντά στους δοκιμαζόμενους λαούς του Πλανήτη, που πλήττονταν από πολέμους, φυσικές καταστροφές, αρρώστιες, φτώχεια, δοκιμασίες. Συνομιλούσε με κατανόηση με τα άλλα χριστιανικά δόγματα και τις άλλες θρησκείες. Ενίσχυσε το ρόλο της Εκκλησίας μας στην Ευρώπη και τον Κόσμο. Κάτω από την εμπνευσμένη ηγεσία του, αναδείχθηκαν υψηλότερα οι αξίες του Χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας, ως σύμβολα και δείκτες πορείας. Ήταν προσωπικότητα μοναδική, που εντυπωσίαζε χωρίς να το προσπαθήσει και ενέπνεε χωρίς να το επιβάλει. Ακολουθούσε την παράδοση, με σοφή προσαρμογή στους καιρούς. Δίδασκε, κάθε στιγμή
- με το λόγο,
- με τη συμπεριφορά,
- με το έργο του.
Παραδειγμάτισε ανεβαίνοντας το Γολγοθά του! Κατέληξε γυρνώντας στην Ιθάκη του! Όρισε, εκ νέου, το θάρρος και την καρτερία! Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος, μας εγκατέλειψε πρόωρα. Αφήνει, όμως, έργο σε πλήρη ακμή, σε πλήρη εξέλιξη. Έργο που συνεχίζεται, γιατί στηρίζεται στις αρχές και τις αξίες του Χριστιανισμού. Στις αρχές και τις αξίες που, με το δικό του αγώνα, ρίζωσαν βαθειά στις ψυχές και στο νου όλων των Ελλήνων.
Αιωνία να είναι η ανάπαυσή του. Αιωνία να είναι η μνήμη του».
Ευρ. Στυλιανίδης: Οι καρδιές μας γέμισαν θλίψη
Ακολουθεί ο επικήδειος λόγος του υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Ευριπίδη Στυλιανίδη:
«Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας, Παναγιότατε Οικουμενικέ Πατριάρχη,
Η εκδημία του Προκαθημένου της Ελλαδικής Εκκλησίας γεμίζει τις καρδιές όλων μας με θλίψη, όχι μόνο διότι έφυγε από κοντά μας ένας άνθρωπος που το τελευταίο διάστημα δοκιμάστηκε σκληρά, αλλά και γιατί το χριστεπώνυμο πλήρωμα έχασε έναν ποιμενάρχη, έναν πνευματικό ταγό με ακτινοβολούσα προσωπικότητα, που με τον λόγο και το έργο του άφησε ανεξίτηλα σημάδια στον δημόσιο βίο της χώρας. Αυτή την ψυχική ταύτιση ολοκλήρου του ελληνικού λαού είμαι βέβαιος ότι διερμηνεύω σήμερα ως Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος συνδύαζε τον γλαφυρό λόγο με τη δυναμική και ασυμβίβαστη πράξη. Τόσο στον προσωπικό του βίο, όσο και στην εκκλησιαστική του διακονία, ο αναπαυόμενος βίωσε στην πληρότητά του το πνεύμα της χριστιανικής διδασκαλίας, θέτοντας εαυτόν αόκνως στην υπηρεσία του ποιμνίου. Πνεύμα ανήσυχο και ευρύ, ο Αρχιεπίσκοπος εφοδιάστηκε από τη νεαρή ακόμη ηλικία με πολύπλευρη μόρφωση και ουσιαστική καλλιέργεια: πτυχιούχος της Νομικής και Διδάκτωρ της Θεολογίας, γνώστης τεσσάρων ξένων γλωσσών, συγγραφέας πλήθους επιστημονικών συγγραμμάτων και μελετών, ο γεννημένος στη γη της Θράκης Αρχιεπίσκοπος διέθετε ένα στέρεο και ολοκληρωμένο γνωστικό υπόβαθρο, το οποίο αναδεικνυόταν σε κάθε δημόσια παρουσία του.
Από το 1998, οπότε και ανακηρύχθηκε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, ο πολυσχιδής αυτός ποιμενάρχης, πιστός στο όραμα μιας δυναμικής και μαχόμενης Εκκλησίας, κατάφερε να φέρει την Εκκλησία της Ελλάδος πιο κοντά στον απλό άνθρωπο και τα καθημερινά του προβλήματα. Εγκαθίδρυσε μια στενή επικοινωνία ανάμεσα στους πιστούς και τους εκκλησιαστικούς λειτουργούς, στηριγμένη στην ειλικρίνεια και την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Η απλότητα, η ευθύτητα των λόγων του και το γνήσιο ενδιαφέρον του για τον κάθε πάσχοντα άνθρωπο κατάφεραν να αγγίξουν τις καρδιές των Ελληνίδων και των Ελλήνων. Το επικοινωνιακό του χάρισμα άνοιξε νέες προοπτικές για έναν εποικοδομητικό διάλογο σε κρίσιμα σύγχρονα ζητήματα. Από την πρώτη στιγμή, διαφάνηκε το όραμά του για τη σύγχρονη αποστολή της Εκκλησίας σε μια περίοδο πολλαπλών προκλήσεων και ραγδαίων αλλαγών: με αίσθημα ευθύνης, προέβαλε την ανανέωση τόσο της εσωτερικής λειτουργίας της Εκκλησίας, όσο και της σχέσης της με την κοινωνία. Με ζήλο και εργατικότητα αγωνίστηκε σε όλη την αρχιερατική του θητεία να συνθέσει τη λειτουργική ζωή με την κοινωνική διακονία της Εκκλησίας, ώστε να μην είναι «το θεωρητικόν ακοινώνητον και το πρακτικόν αφιλοσόφητον», όπως αναφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Η βαθιά κοινωνική ευαισθησία του Αρχιεπισκόπου και οι ανθρωπιστικές αξίες, από τις οποίες ενεπνέετο, απετέλεσαν το εφαλτήριο για το κοινωνικό του έργο. Η μέριμνά του για τους τοξικομανείς, η συμπαράσταση προς τους πρόσφυγες, την κακοποιημένη γυναίκα, την άγαμη μητέρα και τα θύματα της παράνομης διακίνησης ανθρώπων αποτελούν μερικές μόνο από τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, που έγιναν δέκτες της φιλεύσπλαχνης διακονίας του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου. Η ποιμαντική θητεία του στην ηγεσία της Εκκλησίας συνοδεύτηκε από τη δημιουργία δικτύου βρεφονηπιακών σταθμών και την ίδρυση της «Στέγης της Μητέρας», για τη στήριξη της εργαζόμενης γυναίκας, τις δωρεάν ιατρικές και νομικές υπηρεσίες μέσω του «Κέντρου Στήριξης Οικογένειας», τη βοήθεια προς τους απόρους και τις πολύτεκνες οικογένειες, την παροχή οργανωμένων συσσιτίων για περίπου 3.000 άτομα την ημέρα από την Αρχιεπισκοπή, τη δημιουργία «Στεγών Γερόντων» για τα άτομα της τρίτης ηλικίας, και πολλές άλλες πρωτοβουλίες, που συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο δίκτυο ανθρωπιστικής προσφοράς.
Η ανθρωπιστική δράση της Εκκλησίας της Ελλάδος επί των ημερών του επεκτάθηκε σε πολλές γωνιές του πλανήτη μέσω της Αλληλεγγύης, εκφράζοντας την αγάπη της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας και του ελληνικού λαού προς δοκιμαζόμενους λαούς του κόσμου και προσδίδοντας διεθνή αναγνώριση στην Εκκλησία μας.
¶λλωστε, ο Αρχιεπίσκοπος ουδέποτε είχε αγκυλώσεις και εσωστρέφειες. Αντιθέτως, παρέμενε πάντοτε νους ανοικτός και δεκτικός στις προκλήσεις των καιρών, φροντίζοντας για την ενίσχυση του ρόλου της Ορθοδοξίας στον κόσμο και προβάλλοντας με συνέπεια την Ορθόδοξη παράδοση και μαρτυρία στα ευρωπαϊκά και διεθνή fora.
Ωστόσο, παρά την ανοικτή ματιά προς τον κόσμο, πάντοτε μέσα στην καρδιά του Αρχιεπισκόπου φώλιαζε η βαθιά αγάπη του για την Ελλάδα, ως διαχρονική πολιτιστική οντότητα, ως κοιτίδα υψηλών αξιών και ως συνέχεια μιας ανυπέρβλητης πνευματικής παρακαταθήκης. Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος με παρρησία και τόλμη τοποθετήθηκε συχνά για τα εθνικά ζητήματα της χώρας, τονώνοντας την αυτοπεποίθηση και την αισιοδοξία του ελληνικού λαού. Ο πηγαίος δυναμισμός και ο ανυπόκριτος αυθορμητισμός του, τού επέτρεπαν να παρεμβαίνει στις εξελίξεις, ενστερνιζόμενος ακράδαντα την ιδέα της άρρηκτης σχέσεως της Εκκλησίας με τα ιστορικά πεπρωμένα του Ελληνισμού.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος πίστευε στη νέα γενιά, με την οποία επεδίωκε διαρκώς να βρίσκεται σε επικοινωνία, μιλώντας τη δική της γλώσσα. Η συγκίνησή του ήταν εμφανής κάθε φορά που ερχόταν σε επαφή με τους νέους μας, κάθε φορά που τα παιδιά, με όλο τον αυθορμητισμό και την αθωότητα που τα διακρίνει, εξέφραζαν την άδολη αγάπη και την επιδοκιμασία τους προς το πρόσωπό του. Σταθερή μέριμνά του ήταν να φέρει τους νέους και τις νέες κοντά στο λόγο της Εκκλησίας, να τους συμπαρασταθεί στα ψυχικά, συναισθηματικά και υπαρξιακά τους αδιέξοδα, να τους προσφέρει υγιή πρότυπα προς μίμηση, να τους νουθετήσει και να τους καθοδηγήσει με πατρική στοργή και ειλικρινή αγάπη. Το ενδιαφέρον του αυτό εκφράστηκε έμπρακτα με μια σειρά από πρωτοβουλίες για τη στήριξη της ελληνικής νεολαίας.
Η ίδια ψυχική δύναμη και το ίδιο άκαμπτο φρόνημα που τον διέκριναν σε όλο τον δημόσιο βίο του χαρακτήρισαν και τη στάση του απέναντι στην προσωπική του δοκιμασία, στέλνοντας ένα μοναδικό μήνυμα θάρρους και αξιοπρέπειας σε όλους μας.
Αποχαιρετώντας τον σημαντικό αυτό πνευματικό ηγέτη, εκφράζω εκ μέρους της Κυβερνήσεως, αλλά και όλων των Ελληνίδων και των Ελλήνων, τη βαθιά μας ευγνωμοσύνη. Ο αναπαυόμενος ιεράρχης πέρασε πλέον στη χορεία των αθανάτων, όπως φαίνεται από τον πάνδημο θρήνο ολοκλήρου του ελληνικού λαού. Και η Ελλάδα, η χώρα που τόσο βαθιά αγάπησε και ο ίδιος ανιδιοτελώς υπηρέτησε, του ανταποδίδει την αγάπη, διατηρώντας στη μνήμη όλων μας την ακτινοβολούσα φυσιογνωμία, τον φλογερό λόγο και την πολύτιμη παρακαταθήκη του, το ίδιο το έργο του.
Ας είναι αιωνία του η μνήμη».
Συλλυπητήριο μήνυμα του βασιλικού ζεύγους Ισπανίας
Τα συλλυπητήριά τους για το θάνατο του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου εκφράζουν σε μήνυμά τους η βασιλισσα Σοφία και ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος της Ισπανίας.
«Πληροφορηθέντες τη θλιβερή είδηση του θανάτου του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου αποστέλλουμε προσωπικά και εξ ονόματος όλης της Βασιλικής Οικογενείας τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια προς τα μέλη της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και προς την Αρχιεπισκοπή Αθηνών», αναφέρει στο μήνυμά του το βασιλικό ζεύγος.
Ανταποκρίσεις: Πώς είδαν οι ξένοι τον Χριστόδουλο
ΑΠΟ ΤΑ ξένα μέσα ενημέρωσης προβάλλεται, σε μακροσκελείς ανταποκρίσεις από την Αθήνα, η προσωπικότητα και το σθένος του εκλιπόντος Προκαθημένου της Ελλαδικής Εκκλησίας, ενώ δεν λείπουν και οι αρνητικές κριτικές σχετικά με τις θέσεις τις οποίες υποστήριζε επί διαφόρων θεμάτων, κυρίως εθνικών, αλλά και κυβερνητικών πρωτοβουλιών.
Αναδεικνύεται ακόμη η δημοφιλία του και η αγάπη την οποία έτρεφαν προς αυτόν οι νέοι και οι νέες, ενώ οι επιφυλάξεις για την προσωπικότητα από μερίδα των διανοουμένων της Αριστεράς πολλές φορές δημιουργούσαν εντάσεις στο εσωτερικό της χώρας. Καταγράφεται όμως ως πρωτοπόρος στο άνοιγμα της Ελλαδικής Εκκλησίας προς τη Ρωμαιοκαθολική, παρά την αντίδραση που προκαλούσε σε μερίδα ιερωμένων, που έβλεπαν με καχυποψία την ανάπτυξη των σχέσεων.
Βεβαίως, αναφέρονται και στη σύγκρουση που είχε με την κυβέρνηση Σημίτη γύρω από το θέμα των ταυτοτήτων, οι οποίες προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις σε μια εποχή που η Ελλάδα πανηγύριζε την ένταξη της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Ιδιαίτερα καυστικός ήταν ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος στο θέμα της παγκοσμιοποίησης. Αυθορμήτως απαντάμε θετικά στην παγκοσμιοποίηση αλλά σε καμία περίπτωση η Εκκλησία δεν συμφωνεί με την εκμετάλλευση του αδυνάτου.
Στο επιχείρημα ότι «η παγκοσμιοποίηση είναι ιστορικά αναπόφευκτη», ο Αρχιεπίσκοπος απαντούσε με ειλικρίνεια, ότι το επιχείρημα αυτό δεν συνεπάγεται και την παθητική αποδοχή των πραγμάτων διά της σιωπής. Και αυτό γιατί ο άνθρωπος δεν είναι μόνο δημιούργημα της ιστορίας αλλά και δημιουργός της επίσης.
Οι θέσεις του για το Επιχειρείν
* Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, το Νοέμβριο του 1999, στο επίσημο δείπνο που είχε παραθέσει προς τιμήν του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Μπιλ Κλίντον, ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος.
ΔEN έμεινε απαθής στις δάφνες του αξιώματός του, προσερχόμενος σε δεξιώσεις, εκδηλώσεις, παρελάσεις και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις. Βεβαίως και συμμετείχε για να τονίσει σε αγαπώντες ή μισούντες την Εκκλησία, ότι στην Ελλάδα όσα και να γίνουν ο λαός της στη συντριπτική πλειοψηφία του, θα έχει την Εκκλησία στην καρδιά του, θα είναι η παρηγοριά του.
Ο Αρχιεπίσκοπος σε λίγες ώρες με την αυθόρμητη συμμετοχή του λαού θα βαδίσει, όπως κάθε θνητός, στην τελευταία κατοικία του. Θα τον συνοδέψουν άνθρωποι που τον αγάπησαν, τον μίσησαν, τον ανέχθηκαν.
Πολλοί ήταν εκείνοι οι οποίοι κατηγόρησαν τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο, για τις σχέσεις που είχε με επιχειρηματίες. Επ' αυτού ο ίδιος σε ομιλία του προς τους επιχειρηματίες της Θεσσαλονίκης προσδιόρισε τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να ασκείται το Επιχειρείν.
«Θάταν, έλεγε, παράλογη κι άδικη η υπόθεση ότι η Εκκλησία καταδικάζει την οικονομική δραστηριότητα του ανθρώπου. Ο Θεός είναι φιλάνθρωπος, και χάρισε στον άνθρωπο την Εκκλησία ως οδόν σωτηρίας κι όχι ως μέσον τιμωρίας. Η Εκκλησία είναι ανοιχτή αγκάλη κι όχι απόρριψη. Κι ο λόγος της Εκκλησίας δεν αστυνομεύει την ηθική του κάθε ανθρώπου, αλλά είναι λόγος αγάπης. Οι Πατέρες και οι ¶γιοι της Εκκλησίας δεν είναι διώκτες μας απαιτώντας να κάνουμε τούτο ή να μην κάνουμε κείνο, αλλά είναι μεσίτες μας εις τον Κύριον.
Γι' αυτό η Εκκλησία προστατεύει κι ευλογεί το τάλαντο, αλλά και τη μέριμνα και το μόχθο του ανθρώπου. Ένα τέτοιο τάλαντο είναι και το επιχειρείν. Ελέχθη ότι έχει μεγάλη σημασία αφού στην ουσία πρόκειται για την παραγωγή πλούτου της κοινωνίας. Ας μου επιτραπεί να το διατυπώσω κατ΄ άλλον τρόπον: έχει πράγματι εξαιρετική σημασία διότι παρέχει στην κοινωνία τη δυνατότητα να καλύπτει τις ανάγκες των μελών της, διότι επιτρέπει στον άνθρωπο να ευδοκιμήσει.
Δεν θα μπορούσε λοιπόν η Εκκλησία να μην τιμά κι ευλογεί το επιχειρείν. Δεν θα μπορούσε να το θεωρεί διαβατήριο για την Κόλαση. Αλλά το κάθε τάλαντο είναι ένα μέσον: ούτε το πώς ούτε το πού θα χρησιμοποιηθεί είναι εκ των προτέρων δεδομένο. Κι όπως ο κάθε επιχειρηματίας γνωρίζει, την αξία αυτού που κάναμε την κρίνει όχι το πόσο ταλέντο είχαμε και πόσο μόχθο καταβάλαμε, αλλά το για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο χρησιμοποιήσαμε το ταλέντο και την εργατικότητά μας.
Η Εκκλησία μας καταδικάζει ορισμένους τρόπους πλουτισμού, που προέρχονται από κλοπές, ληστείες, εμπόριο ναρκωτικών και πολέμου. Για την Εκκλησία, η αξιοπρέπεια του ανθρώπου είναι πλούτος μέγας, θησαυρός πολύτιμος. Και ως τέτοιος, πρέπει να προστατεύεται. Η κλοπή υλικών αγαθών, και των πλέον πολυτίμων, δεν έχει και δεν πρέπει να έχει τις ίδιες ψυχικές συνέπειες με την απώλεια της αξιοπρέπειας, τον ακρωτηριασμό της προσωπικότητας του ανθρώπου. Θα πρέπει να γίνει σε όλους μας συνείδηση ότι δεν βρίσκονται από τη μια πλευρά του δρόμου όλα τα θύματα κι από την άλλη όλοι όσοι παρακολουθούν το δράμα των άλλων.
Έχουμε Εκκλησία σημαίνει ότι η διάκριση έχει καταργηθεί. Το εμπόριο του πολέμου, εξ άλλου, δεν είναι θέμα αμυντικής ή εξωτερικής πολιτικής και μόνον. Η πατρίδα μας, αναγκασμένη να μπαίνει στο κυνήγι των εξοπλισμών αποστερώντας την κοινωνία από ικμάδα και πόρους, είναι θύμα αυτού του εμπορίου, μολονότι δεν έχει περάσει το κατώφλι μας ο πόλεμος.
Δεν είναι όμως μόνο συγκεκριμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες τις οποίες οφείλουμε να αποστρεφόμεθα. Το επιχειρείν, το διδάσκειν και το πληροφορείν, ορίζουν κατά καθοριστικό τρόπο την πορεία της κοινωνίας, τις αντιλήψεις και τις δυνατότητές της. Ακριβώς όμως ο μέγας βαθμός συμμετοχής στο κοινωνικό γίγνεσθαι, δημιουργεί και πελώριες ευθύνες. Δεν μπορούμε να έχουμε τέτοια επίδραση στην κοινωνία και να αδιαφορούμε για τις μεθόδους που χρησιμοποιούμε, για το εάν στηρίζουμε ή αφανίζουμε τα θεμέλιά της.
Έχει λοιπόν μεγάλες ευθύνες ο επιχειρηματίας, διότι δεν είναι μοναδική του μέριμνα η προκοπή της επιχείρησής του. Η επικράτησή του μέσα σε συνθήκες δραματικού ανταγωνισμού, η ανάπτυξη και η κερδοφορία της επιχείρησής του, πρέπει με προσωπική του μέριμνα να προχωρά παράλληλα με την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Το σύγχρονο μάνατζμεντ έχει συλλάβει ότι δεν έχει υγιείς βάσεις μια επιχείρηση που στηρίζεται στην απαθλίωση των εργαζομένων σε αυτήν, ή έστω σε υποτίμηση της προσωπικότητάς των.
Ο κανόνας λοιπόν που θέτει η Εκκλησία μας πηγαίνει πολλά βήματα μπροστά από το σύγχρονο μάνατζμεντ, και μπορεί να συνοψισθεί σε ένα ερώτημα: χρησιμοποιούμε τον πλούτο ή μας χρησιμοποιεί ο πλούτος; Είναι στη διάθεσή μας ή είμαστε στη διάθεσή του;
Ο πολυτελής βίος μας, η προσφορά δώρων αξίας σε οικείους μας, οι σπάταλες διασκεδάσεις μας, δεν αποτελούν τεκμήρια ότι είμαστε τα αφεντικά του πλούτου μας. Το αντίθετο μάλιστα: είναι τεκμήρια της υποταγής μας, της εξάρτησής μας. Ένα μόνον είναι το στοιχείο που αποδείχνει ότι δεν είμαστε θύματα του πλούτου: η επίγνωση πως ο ιδιωτικός πλούτος είναι νόσος, ο πλούτος που δεν βγαίνει έξω από τη μάντρα του σπιτιού μας, στρέφεται εναντίον μας».
Η συκοφαντία: Τα ψεύδη παραπλάνησαν...
Είναι αλήθεια ότι περάσαμε μια μάλλον μακρά περίοδο όπου το επιχειρείν στη χώρα μας κατασυκοφαντήθηκε-συνεχίζει στην ομιλία του ο Αρχιεπίσκοπος-θεωρήθηκε ταυτόσημο με την αρπαγή, ή και τη λεηλασία. Οι επιχειρηματίες παρουσιάζονταν ως ανελέητοι υπάνθρωποι, χυδαίοι εκμεταλλευτές, μισόπατρεις και μισάνθρωποι, ενδιαφερόμενοι μόνο για χυδαίες απολαύσεις.
Όλ' αυτά, βεβαίως, είναι ψεύδη. Και τα ψεύδη αυτά τα πλήρωσε πολύ ακριβά ο λαός μας, γιατί οδήγησαν σε έναν μαρασμό του επιχειρηματικού πνεύματος, οδήγησαν σε αποσάθρωση του παραγωγικού μηχανισμού της κοινωνίας, σε μια απογύμνωση της πατρίδας μας από κάθε οικονομική ισχύ. Πόλεις ολόκληρες πιάστηκαν στο φρικτό δόκανο της ανεργίας και της ανέχειας, ο λαός μας φτώχυνε και το νόμισμά του έχανε συνεχώς την αξία του.
Τα ψεύδη παραπλάνησαν το λαό μας, αλλά δεν κατόρθωσαν να τον εξουθενώσουν. Είναι πολλά τα σημεία (δεν θέλω να τα αναλύσω) τα οποία δείχνουν ότι έχει γίνει πια κοινή συνείδηση πως ο παραγωγικός ιστός της κοινωνίας είναι πολύτιμος σε όλους μας, στον καθέναν από μας και στην πατρίδα μας.
Ελπίζω να έγινε επίσης φανερό ότι οι επιχειρηματίες δεν είναι αλλοεθνείς εισβολείς, είναι σάρκα του λαού μας. Και γι' αυτό ακριβώς, η ηθική των υπόσταση δεν διαφέρει από αυτήν που έχει ο λαός μας. Κι όπως ο λαός μας έχει ανεπτυγμένες τις αρετές της φιλοπατρίας και της φιλανθρωπίας, έτσι συμβαίνει και με τους επιχειρηματίες μας. Ο ελληνικός κόσμος του πλούτου, έχει μακρά και ισχυρή παράδοση ευεργεσίας προς το έθνος, είναι στη μεγάλη του πλειοψηφία πρόθυμος αρωγός των βασανιζομένων.
Και νομίζω πως πρέπει εδώ να υπογραμμίσω ότι μέγα μέρος του κοινωνικού έργου της Εκκλησίας γίνεται με την πρόθυμη και σεμνή συμπαράσταση των Ελλήνων επιχειρηματιών. Αυτό δεν το λέγω για να ευχαριστήσω, αλλά για να δείξω ότι ο επιχειρηματικός κόσμος κάθε άλλο παρά ξένος προς την Ορθοδοξία και την πατρίδα μας είναι. Δεν θα πρέπει λοιπόν να υιοθετούμε επικρίσεις, δεν θα πρέπει να συντρέχουμε στο διασυρμό των επιχειρηματιών. ¶δικος η κακολογία πάντοτε. Χειρίστη όμως όταν στρέφεται κατά ευεργετών.
Σας εύχομαι να έχετε πάντοτε οξεία τη δημιουργική ικανότητα, και ανοιχτή την καρδιά σας στην αληθινή επιτυχία, που είναι η σύζευξη της οικονομικής προκοπής με την κοινωνική μέριμνα και τον πόνο πατρίδος».
Ελισάβετ: Συλλυπούμαι...
ΣΥΛΛΥΠΗΤΗΡΙΟ μήνυμα για το θάνατο του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου έστειλε προς τα μέλη της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου η Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου Ελισάβετ Β'.
«Με λύπη μου πληροφορήθηκα το θάνατο του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου. Εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια προς τα μέλη της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και τον ελληνικό λαό», αναφέρει στο μήνυμά της η βασίλισσα Ελισάβετ.
Βενέδικτος: Νέα εποχή...
* Στο Βατικανό, το Δεκέμβριο του 2006.
ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ για το θάνατο του Αρχιεπίσκοπου Χριστόδουλου απέστειλε ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣτ, όπου εκφράζει τη λύπη του για την απώλεια «ενός εξέχοντος ποιμένα της Εκκλησίας της Ελλάδος», όπως αναφέρει.
Στο μήνυμά του, ο Πάπας σημειώνει «την αδελφική υποδοχή» που επεφύλαξε ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος στον προκάτοχό του, Ιωάννη Παύλο Β', το Μάιο το 2001 στην Αθήνα, ενώ αναφέρεται και στην επίσκεψη του Προκαθήμενου της Ελλαδικής Εκκλησίας στο Βατικανό, το Δεκέμβριο του 2006.
Όπως επισημαίνει, με τις επισκέψεις αυτές «εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή εγκάρδιας συνεργασίας μεταξύ μας οδηγώντας σε περισσότερες επαφές και μια ενισχυμένη φιλία στην προσπάθειά μας για μεγαλύτερη θρησκευτική κοινότητα στο πλαίσιο μιας αυξανόμενης ενότητας της Ευρώπης».
Μάξιμος: Υπόδειγμα...
ΣΕ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ τηλεγράφημα προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο Βούλγαρος Πατριάρχης Μάξιμος, αναφερόμενος στον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, κάνει λόγο για «υπόδειγμα αποστολικού ζήλου στο ποιμαντορικό του έργο και άξια εκτέλεση του ιερού καθήκοντος».
Τα νοσοκομεία
ΚΑΝΟΝΙΚΑ λειτουργούν σήμερα τα νοσοκομεία της χώρας, παρά την αργία του Δημοσίου λόγω της κηδείας του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Αυτό διευκρινίστηκε χθες το απόγευμα από το υπουργείο Εσωτερικών.
Στις 7 Φεβρουαρίου η εκλογή του νέου Αρχιεπισκόπου
ΚΑΤΑ την εκλογή της Πέμπτης 7 Φεβρουαρίου 2008 στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο, υπό την προεδρία του τοποτηρητή του αρχιεπισκοπικού θρόνου μητροπολίτη Καρυστίας και Σκύρου κ. Σεραφείμ, θα πρέπει να παραβρίσκονται τα 2/3 των εν ενεργεία Μητροπολιτών.
Οι εκλέκτορες είναι συνολικά 78. Η ψηφοφορία είναι μυστική. Θα γίνει σε μία και μόνο συνεδρία, χωρίς διακοπή, στο Μητροπολιτικό Ναό, παρουσία ενός λαϊκού, του υπουργού Παιδείας, Ευριπίδη Στυλιανίδη, που θα εγγυηθεί τη νομιμότητα της εκλογής. Δεν υπάρχουν επίσημες υποψηφιότητες.
Κάθε Μητροπολίτης πρέπει να σημειώσει σ' ένα απλό κομμάτι χαρτί το όνομα εκείνου του Ιεράρχη που θεωρεί καταλληλότερο για τον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Τόσο στον α' όσο και στο β' γύρο απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία. Αν δεν επιτευχθεί τότε νέος Αρχιεπίσκοπος αναδεικνύεται εκείνος που θα συγκεντρώσει τη σχετική πλειοψηφία στον γ' γύρο.
Αν υπάρχει ισοψηφία ο νέος Αρχιεπίσκοπος αναδεικνύεται με κλήρωση μεταξύ των ισοψηφησάντων.
Να υπενθυμίσουμε ότι δύο, από τους εκλέκτορες -ο μητροπολίτης Λαγκαδά Σπυρίδων και ο Κιλκισίου Απόστολος- είναι ασθενείς και ενδέχεται να μη λάβουν μέρος στην ψηφοφορία.
Στη συνεδρίαση για την εκλογή Αρχιεπισκόπου μπορεί να θέσει υποψηφιότητα όποιος από τα μέλη της ιεραρχίας το επιθυμεί. Μέχρι στιγμής τουλάχιστον, φέρονται ως υποψήφιοι για τον Αρχιεπισκοπικό θρόνο οι Μητροπολίτες Θηβών και Λεβαδείας κ. Ιερώνυμος, Σπάρτης κ. Ευστάθιος, Θεσσαλονίκης κ. Ανθιμος, Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος, Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος -εφόσον δεν εκθέσει ο Θηβών και Λεβαδείας-, Σύρου Δωρόθεος, χωρίς να αποκλείονται και εκπλήξεις. Επίσης, μπορεί να προταθεί για Αρχιεπίσκοπος από ιεράρχη που μετέχει στη διαδικασία της εκλογής και Αρχιμανδρίτης της Ελλαδικής Εκκλησίας.
Δηλώσεις Μητροπολιτών για την «επόμενη ημέρα» http://www.naftemporiki.gr/news/static/08/01/31/1470081.htm .
Πηγές: Ναυτεμπορική, ΑΠΕ-ΜΠΕ, EΡΤ
