ΟI δυνατότητες του South Stream υπολογίζονται στα 30 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως συνολικά, εκ των οποίων 10 δισ. θα προωθούνται στη Σερβία και τα 20 δισ. κ.μ. προς Ελλάδα και Ιταλία. Η Ρωσία, όπως υποστηρίζουν διεθνείς εμπειρογνώμονες, έχει ένα ξεκάθαρο ενεργειακό σχέδιο βάσει του οποίου υλοποιεί την πολιτική πώλησης ενέργειας στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Η Μόσχα διαθέτει σήμερα δύο πλήρως διευκρινισμένες κατευθύνσεις για την πώληση φυσικού αερίου:
Η πρώτη είναι αυτή του Βόρειου Αγωγού (Northern Stream) ο οποίος ξεκινά από τη Ρωσία και υποθαλάσσια (Βαλτική) καταλήγει απευθείας στη Γερμανία. Τα επίγεια τμήματα του αγωγού τόσο στη Ρωσία όσο και στη Γερμανία είναι υπό κατασκευή, ενώ φέτος αναμένεται και η έναρξη των εργασιών στο υποθαλάσσιο του τμήμα.
Η δεύτερη οδός είναι αυτή του λεγόμενου South Stream αγωγού, για τον οποίο η πρώτη φορά που έγινε λόγος ήταν το καλοκαίρι του 2007 όταν ο Ρωσικός κολοσσός Gazprom και η Ιταλική εταιρία Eni υπέγραψαν συμφωνία για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου στη γειτονική χώρα.
Τις ίδιες εκείνες μέρες και κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής των χωρών του Συμφώνου του Εύξεινου Πόντου στην Κωνσταντινούπολη, ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν συζήτησε τις προοπτικές κατασκευές του South Stream με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή ο οποίος και διεμήνυσε το ενδιαφέρον της Ελλάδας να συμμετάσχει στο έργο.
Είναι γεγονός πως η ιδέα του South Stream φάνηκε στην αρχή μη πραγματοποιήσιμη επειδή τα σχέδια για την κατασκευή του αγωγού Nabucco βρίσκονταν στο επίκεντρο των συζητήσεων στην Ευρώπη. Η επιμονή όμως του Ρώσου προέδρου, ο οποίος κατόπιν ενδελεχών ερευνών και συζητήσεων με συμβούλους του διείδε ότι το σχέδιο για τον South Stream μπορεί να υλοποιηθεί, οδήγησε και στα πρώτα πρακτικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Συμφωνία Ρωσίας - Βουλγαρίας
Ένα πρώτο τέτοιο βήμα υπήρξε η υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Ρωσίας και Βουλγαρίας τον περασμένο μήνα κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης του Πούτιν στη Σόφια. Οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες ξεκίνησαν μετά την προβολή πειστικών επιχειρημάτων από την πλευρά της Μόσχας προς τη Σόφια, δεν υπήρξαν εύκολες: η Βουλγαρία επέμενε να έχει το 51 τοις εκατόν του αγωγού που θα διέρχεται από το έδαφός της.
Η επίσκεψη Πούτιν στη Σόφια, η οποία συνέπεσε και με τον εορτασμό της 130ής επετείου της απελευθέρωσης της χώρας από τον Οθωμανικό ζυγό και στην οποία απελευθέρωση συνέδραμε και η τότε Τσαρική Ρωσία, και οι απ' ευθείας συνομιλίες σε επίπεδο κορυφής κατέληξαν στην υπογραφή της συμφωνίας, με τις δύο χώρες να λαμβάνουν τελικά από 50 τοις εκατόν του αγωγού. Πρόκειται για δια-κρατική συμφωνία που ανοίγει το δρόμο σε εταιρίες για την κατασκευή του αγωγού.
Η συμφωνία προβλέπει ο αγωγός που θα διέρχεται από την Βουλγαρία θα έχει δύο διακλαδώσεις: η μία με κατεύθυνση τη Σερβία, όπου θα κατασκευαστεί ένας τεράστιος φυσικός χώρος αποθήκευσης του αερίου (δεδομένου ότι οι εδαφικές συνθήκες στη Σερβία - ύπαρξη βουνών - ευνοούν τέτοια κατασκευή). Από εκεί ο αγωγός θα προεκτείνεται μέχρι και την Κεντρική Ευρώπη (Σλοβενία, Αυστρία, Ουγγαρία) και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Οι δυνατότητες
Οι δυνατότητες του South Stream υπολογίζονται στα 30 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως συνολικά, εκ των οποίων 10 δισ. θα προωθούνται στη Σερβία, η οποία από την πλευρά της καταναλώνει 3 δισ. κ.μ. ετησίως.
Τα υπόλοιπα 20 δισ. κ.μ. θα προωθούνται μέσω της δεύτερης διακλάδωσης προς Ελλάδα και Ιταλία, η οποία ως γνωστό είναι από τους μεγαλύτερους καταναλωτές αερίου, δια υποθαλάσσιου αγωγού. Αυτή θεωρείται ως η βέλτιστη και φθηνότερη λύση για τη μεταφορά φυσικού αερίου στη Νότια Ευρώπη.
Το συνολικό κόστος κατασκευής του South Stream υπολογίζεται στα 10 δις δολάρια και η κατασκευή του πρόκειται να αρχίσει αυτό το έτος ή στις αρχές του 2009 με στόχο να ολοκληρωθεί το 2013. Ο αγωγός θα έχει αφετηρία το Κράσνονταρ (Νότια Ρωσία) και υποθαλάσσια (Μαύρη Θάλασσα) θα καταλήγει στη Βάρνα της Βουλγαρίας.
Εκτιμάται πως ο αγωγός αυτός θα ωφελήσει τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά τη Σερβία αφού ήδη αυτή παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα ως διαμετακομιστικό κέντρο στην Ευρώπη. Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιδιώξει την πολιτική σταθερότητα στο εσωτερικό της χώρας αυτής με απώτερο στόχο την ενσωμάτωσή της στις Ευρωπαϊκές δομές.
Η Ελλάδα, σε ό,τι την αφορά, δεν πρέπει να χρονοτριβεί αλλά να συμμετάσχει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στις διαπραγματεύσεις για την υλοποίηση του South Stream. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός δήλωσε, κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα τον περασμένο Δεκέμβριο, πως η Ελλάδα εξετάζει τις προτάσεις (Ρωσική και Ιταλική) και πως είναι έτοιμη να προχωρήσει σε συγκεκριμένα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Αυτό που απομένει είναι να περάσει από τα λόγια στα έργα. Ο σχεδιαζόμενος αγωγός Nabucco, την κατασκευή του οποίου στηρίζουν με όλα τα μέσα οι ΗΠΑ και η Τουρκία, αν τελικά υλοποιηθεί, δεν πρόκειται να διέρχεται από την Ελλάδα.
Στον αέρα ο Nabucco
Στην πραγματικότητα ο αγωγός Nabucco βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα. Η κατασκευή του είναι σχεδόν ανέφικτη για δύο βασικούς λόγους: Πρώτο επειδή δεν υπάρχουν αρκετές ποσότητες αερίου προκειμένου να γεμίζει ο σχεδιαζόμενος αυτός αγωγός, με κίνδυνο να καταλήξει όπως τον αγωγό πετρελαίου Μπακού-Τσεϊχάν που υπολειτουργεί. Ως εκ τούτου, οι επενδυτές δεν φαίνονται και πολύ πρόθυμοι να αναμειχθούν.
Ο δεύτερος λόγος αφορά την Τουρκία από το έδαφος της οποίας σχεδιάζεται να διέρχεται ο Nabucco. Η χώρα αυτή επιδιώκει να διαδραματίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη λειτουργία του αγωγού και να μην παραμείνει απλώς μια χώρα διέλευσης του αλλά ένας μεσάζων στην πώληση του αερίου στην Ευρώπη αποκομίζοντας έτσι εμπορικό κέρδος.
Επιπλέον, διεθνείς εμπειρογνώμονες εκφράζουν φόβους πως η Τουρκία, δεδομένου ότι καταγράφει σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, μπορεί να απαιτεί, σ' ένα ορατό μέλλον, τις μεγαλύτερες δυνατές ποσότητες αερίου προς ιδίαν χρήση. Τούτων λεχθέντων, ο κίνδυνος μιας πολιτικής αστάθειας πάντοτε παραμονεύει στην Τουρκία, καθιστώντας την απρόβλεπτο συνεταίρο.
Ακόμη, ενώ πολλές Ευρωπαϊκές χώρες ζήτησαν όπως επιτραπεί και σε δικές τους εταιρίες να εκμεταλλεύονται τον αγωγό στην Τουρκία, η ¶γκυρα αρνείται απαιτώντας να έχει το μονοπώλιο.
Ως εκ τούτου, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία μπορούν να επικαλεστούν ακόμη ένα επιπλέον λόγο στην άρνησή τους να καταστεί η Τουρκία πλήρες μέλος της Ε.Ε. ένεκα ακριβώς της στάσης της στις διαπραγματεύσεις για τον Nabucco.
Καταλήγοντας, αξίζει κανείς να εξετάσει τις επιδώσεις του λεγόμενου Bluestream αγωγού φυσικού αερίου (Μαύρη Θάλασσα - Τουρκία - Ευρώπη) ο οποίος λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια. Η Ρωσία δεν είναι αρκετά ικανοποιημένη από τη χαμηλή ροή αερίου, που υπολείπεται κατά πολύ των προσδοκιών της, πέραν από τις τριβές που παρουσιάστηκαν μεταξύ της Μόσχας και της ¶γκυρας.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΕΟΦΥΤΙΔΗΣ, Δημοσιογράφος-Συγγραφέας
