Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμούς που προκαλούν έκπληξη ακόμα και στους γερόλυκους της οικονομικής επιστήμης. Η έκφραση «made in China» έχει αποκτήσει οικονομικό χαρακτήρα και για πολλούς είναι συνώνυμη με το χρήμα.
Πράγματι, έτσι είναι. Καμία άλλη χώρα παγκοσμίως δεν ράβει περισσότερα ρούχα, δεν φτιάχνει περισσότερα παπούτσια και δεν συναρμολογεί περισσότερα παιχνίδια για τα παιδιά όλου του κόσμου.
Ακόμα, ανεβαίνοντας την σκάλα της τεχνολογικής εξέλιξης, η Κίνα έχει γίνει και ο μεγαλύτερος κατασκευαστής οικιακών ηλεκτρονικών ειδών, καθώς παράγει περισσότερες τηλεοράσεις, περισσότερες συσκευές dvd και περισσότερα κινητά τηλέφωνα από κάθε άλλη χώρα.
Προσφάτως, η Κίνα ανέβηκε ακόμη περισσότερο, καθώς προχώρησε με γρήγορα και επιδέξια βήματα στους τομείς της βιοτεχνολογίας και της κατασκευής ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε χώρα που να καταφέρει καλύτερα να ανέβει μεμιάς όλα τα σκαλιά της οικονομικής ανάπτυξης. Καμία άλλη χώρα δεν προκαλεί τους κλυδωνισμούς που προκαλεί η Κίνα στην παγκόσμια οικονομική ιεραρχία. Ακόμα και μια φευγαλέα ματιά στις ειδήσεις, μάς ενημερώνει ότι στην Κίνα ξεπροβάλλει κάτι τεράστιο.
Η χώρα αυτή παράγει εξαρτήματα για Μπόινγκ 757 και εξερευνά το διάστημα με πυραύλους δικής της κατασκευής. Η Κίνα έχει γύρω στις 100 με 160 πόλεις με πληθυσμό άνω του ενός εκατομμυρίου κατοίκων -οι ΗΠΑ έχουν 9, ενώ, μαζί, η Ανατολική και η Δυτική Ευρώπη έχουν 36.
Η Κίνα αποκτά πετρελαιοφόρες περιοχές στην διεθνή αγορά και υπογράφει με σαουδαραβικές και ρωσικές εταιρείες συμβάσεις για τον αποκλειστικό εφοδιασμό της με πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Αγοράζει τα παλιοσίδερα όλης της υφηλίου, καθώς και τεράστιες ποσότητες χάλυβα, για να δημιουργήσει προϊόντα τα οποία διατίθενται παγκοσμίως. Προετοιμάζεται με αμείωτους ρυθμούς για ακόμη υψηλότερα επίπεδα εκβιομηχάνισης. Εξάγει ηλεκτρονικούς υπολογιστές με κινεζικές μάρκες.
Οι ροές βιομηχανικών κεφαλαίων προς την Κίνα είναι πλέον τεράστιες. Εκεί επενδύει ο πλανήτης. Η Κίνα αναπτύσσει με ραγδαίους ρυθμούς δίκτυα οπτικών ινών. Η Κίνα -η οποία επί Μάο Τσε-Τουνγκ κατέβαλλε υπερβολική και συνάμα τραγική προσπάθεια να μεταβληθεί με ένα ξαφνικό άλμα, από αγροτική οικονομία, σε προηγμένο βιομηχανικό κράτος- ξεπερνά πλέον με μεγάλα άλματα το τεχνολογικό επίπεδο χωρών οι οποίες βρίσκονται σε ώριμη βιομηχανική φάση.
Αυτά υποστηρίζει ο Αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Τεντ Φίσμαν, τονίζοντας ότι η Κίνα ΑΕ δεν αλλάζει μόνον την οικονομική οργάνωση του κόσμου, αλλά μεταβάλλει σε βάθος και τις εργασιακές συνθήκες. Χωρίς αμφιβολία, πίσω από την ραγδαία οικονομική ανάπτυξη και παρουσία της Κίνας στην παγκόσμια αγορά, βρίσκεται ο πληθυσμός της χώρας αυτής.
Οι σχετικοί αριθμοί προκαλούν ίλιγγο: η Κίνα είναι η πατρίδα σχεδόν 1,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων -ας σκεφθούμε ότι ο πληθυσμός των 1,3 δισεκατομμυρίων που δίνει η επίσημη απογραφή είναι μικρότερος από τα πραγματικά στοιχεία όσο περίπου ο πληθυσμός της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου μαζί. Με άλλα λόγια, αν ο αδήλωτος πληθυσμός της Κίνας αποτελούσε ξεχωριστή χώρα, αυτή θα ήταν η πέμπτη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου.
Ίσως προκαλεί έκπληξη, αλλά η Κίνα δεν είναι η πατρίδα του φθηνότερου εργατικού δυναμικού στον κόσμο. Ακόμα και με 25 σεντς την ώρα, οι Κινέζοι εργάτες στοιχίζουν ακριβότερα από τους χειρώνακτες εργάτες στις φτωχότερες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας ή της Αφρικής. Στις αθλιότερες γωνιές του πλανήτη, μικρά παιδιά κρατούν τουφέκια και διασχίζουν ναρκοπέδια για λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα.
Η Κίνα έχει γίνει το εργαστήρι της υφηλίου επειδή βρίσκεται σε μία σχετικώς σταθερή περιοχή του πλανήτη και προσφέρει στις παγκόσμιες μεταποιητικές επιχειρήσεις αξιόπιστο, πειθήνιο και ικανό βιομηχανικό εργατικό δυναμικό, γαλουχημένο από την κρατικώς επιβεβλημένη πειθαρχία.
Προσφάτως προέκυψε ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας επιρροής, καθώς εκατοντάδες εκατομμύρια χωρικοί μεταναστεύουν από την ύπαιθρο, τώρα που η κυβέρνηση τούς επιτρέπει να φύγουν. Η υιοθέτηση του καπιταλισμού της αγοράς από την Κίνα εδώ και δύο δεκαετίες, καθώς και η κατάργηση της κρατικής υποστήριξης προς τους αγρότες επέδρασαν συνδυαστικά, προκαλώντας σχεδόν πλήρη έξωση των χωρικών από την γη τους.
Πρόκειται για την μεγαλύτερη μετανάστευση στην ανθρώπινη ιστορία και μία από τις λιγότερο ακριβείς σε ό,τι αφορά στην καταμέτρηση: οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των ατόμων τα οποία κατέφυγαν στις πόλεις για να βρουν δουλειά, κυμαίνονται από 90 έως 300 εκατομμύρια -μεγέθη τα οποία, ακόμα και στο κάτω όριό τους, πλησιάζουν το σύνολο του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ. Αν ανεβούμε δε προς το άνω όριο της περιοχής τιμών, ο αριθμός ξεπερνά το εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ και της Ευρώπης μαζί.
Μέχρι το 2010, σχεδόν οι μισοί Κινέζοι θα ζουν σε αστικές περιοχές, ορισμένοι δε από αυτούς σε αστικές μεγαλουπόλεις με πληθυσμό άνω του ενός εκατομμυρίου, ορισμένες από τις οποίες δεν υπήρχαν καν πριν από μερικά χρόνια.
Η ουσία των αριθμών αυτών είναι ότι η παραγωγική ισχύς της τεράστιας και φθηνής βιομηχανικής μηχανής της Κίνας, σε συνδυασμό με την διογκούμενη όρεξη των περισσότερων από ένα δισεκατομμύριο καταναλωτών της, έχουν μετατρέψει τον κινεζικό λαό στον σημαντικότερο, ίσως, φυσικό πόρο του πλανήτη. Ο τρόπος με τον οποίον οι Κινέζοι και ο υπόλοιπος κόσμος θα αξιοποιήσουν τον πόρο αυτόν, θα διαμορφώσει σε όλα τα επίπεδα και το νέο πρόσωπο της παγκόσμιας οικονομίας.
Πρόσωπο το οποίο ήδη αποκτά ξεχωριστά χαρακτηριστικά, σε σχέση με το παρελθόν. Σημαντικό δε χαρακτηριστικό του νέου αυτού προσώπου είναι η παγκόσμια έλλειψη ταλέντων -η οποία, στην Κίνα, γίνεται ιδιαιτέρως αισθητή. Η διαπίστωση αυτή είναι περίεργη για όσους δεν διαθέτουν πολλή εμπειρία στον χώρο. Σχεδόν σε όλες τις επιχειρήσεις και σε όλους τους βιομηχανικούς κλάδους, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εργοδότες είναι η έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού. Το πρόβλημα αυτό θα πάρει καταφανώς μεγαλύτερες διαστάσεις μέσα στο 2008, για διάφορους λόγους.
Πρώτον, η ροή μετρητών στο Χονγκ-Κονγκ μέσω της εισαγωγής εταιρειών στο χρηματιστήριο, ήδη αυξάνει το κύμα των επενδύσεων, με την αντίστοιχη άνοδο σε θέσεις εργασίας. Καθώς δε πολλές κινεζικές επιχειρήσεις επεκτείνονται στην διεθνή αγορά, μεγαλώνουν και τα προβλήματα προσωπικού που αντιμετωπίζουν.
Αυτό που λείπει είναι οι δεξιότητες που απαιτούνται για να επιτύχουν τους στόχους τους, όμως δεν έχουν ούτε τον χρόνο που απαιτείται για να τις αναπτύξουν. Συνεπώς, θα προσελκύσουν το αναγκαίο προσωπικό από τους ανταγωνιστές τους.
Δεύτερον, η δημογραφία. Λόγω της πολιτικής του ενός παιδιού η οποία εφαρμόστηκε από το 1979, ο αριθμός εργαζομένων με ηλικία γύρω στα 30 θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερα μέσα στο 2008. Επιχειρήσεις οι οποίες παραδοσιακά επιλέγουν τους καλύτερους αυτής της ηλικίας για εποπτικές εργασίες ή για γρήγορη ανέλιξη σε διοικητικές θέσεις, θα έχουν μία όλο και μικρότερη δεξαμενή για να ψαρέψουν ταλέντα.
Τρίτον, οι οικονομικοί μετανάστες. Το κύμα μεταναστών θα περιορισθεί σε μικρούς αριθμούς το 2008. Μέχρι σήμερα, οι οικονομικοί μετανάστες από τις δυτικές επαρχίες γέμιζαν την βάση της αγοράς εργασίας στα πλουσιότερα μέρη της Κίνας.
Όμως, μετά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να εγκατασταθούν τα εργοστάσια μακριά από τις παράκτιες περιοχές και με την πτώση του αριθμού των ανθρώπων που μπαίνουν στο εργατικό δυναμικό, λιγότεροι εργάτες από την ενδοχώρα θα μπουν στον κόπο να ταξιδέψουν.
Έτσι, η αναζήτηση ανώτατων στελεχών ικανών να ηγηθούν των κινεζικών επιχειρήσεων γίνεται όλο και δυσκολότερη στην Κίνα. Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται εύκολα, διότι το κινεζικό εκπαιδευτικό σύστημα επίσης έχει σοβαρά προβλήματα προσαρμογής. Έτσι, πολλές κινεζικές επιχειρήσεις προβαίνουν σε πολυδάπανες μετεγγραφές ανώτερων και ανώτατων στελεχών και προσπαθούν να επαναπατρίσουν Ασιάτες από τη Σιγκαπούρη και τη Μαλαισία.
Η εξέλιξη αυτή προκαλεί προβλήματα στενότητας προσωπικού και σε άλλες χώρες της περιοχής. Όμως, η αμοιβή της εργασίας των τολμηρών στελεχών είναι 2% έως και 50% ανώτερη από ό,τι σε άλλες χώρες, με αποτέλεσμα ο πόλεμος των ταλέντων να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα ακόμα και για τις αναπτυγμένες χώρες. Πρόβλημα συνιστά, επίσης, και η προσαρμογή των στελεχών επιχειρήσεων σε νέες συνθήκες, κάτι που επηρεάζει κυρίως την επικοινωνία και το μάρκετινγκ.
Ένας ιδιόμορφος πόλεμος διεξάγεται στην παγκόσμια αγορά στελεχών επιχειρήσεων, ο οποίος σίγουρα ευνοεί τους τολμηρούς και διανοίγει νέες προοπτικές σε όσους βλέπουν ορίζοντα στο βάθος.
ΑΘΑΝ. Χ. ΠΑΠΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ
