Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η ισραηλοπαλαιστινιακή σύγκρουση είναι δυσεπίλυτη: η γη, η θρησκεία, η εθνική ταυτότητα, η ιστορία, τα τραύματα από τη βία, η ανάμιξη ξένων δυνάμεων.
Υπάρχει όμως ένας ακόμη λόγος που έχει μεγάλη σημασία, κι ας μην αναφέρεται τόσο συχνά: το εκλογικό σύστημα του Ισραήλ.
Το Ισραήλ, το οποίο τον ερχόμενο μήνα γίνεται 60 ετών, είναι μια καθαρή αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Σχεδόν κάθε κοινωνική ομάδα έχει το δικό της πολιτικό κόμμα, αν όχι περισσότερα. Το αποτέλεσμα είναι όλες οι κυβερνήσεις να είναι ασταθείς πολυκομματικοί συνασπισμοί, που υπακούουν σε μικροκομματικές σκοπιμότητες και όχι στις επιθυμίες του εκλογικού σώματος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ειρηνευτική διαδικασία που ξεκίνησε το περασμένο φθινόπωρο το Ισραήλ με τον παλαιστίνιο ηγέτη Μαχμούντ Αμπάς. Ο στόχος της ήταν να αποκτήσει μεγαλύτερη δημοτικότητα μεταξύ των Παλαιστινίων ο Αμπάς έναντι της Χαμάς, η οποία απορρίπτει την ειρήνη με το Ισραήλ. Η ιδέα αυτής της διαδικασίας ήταν να συζητηθεί μια ειρηνευτική συμφωνία ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Αμπάς, και την ίδια στιγμή να βελτιωθεί η ζωή των Παλαιστινίων στη Δυτική Οχθη. Όπως επισημαίνει όμως ο Εκόνομιστ, το σχέδιο καταρρέει, καθώς το Ισραήλ δεν μπορεί να προβεί στις παραχωρήσεις που απαιτούνται για να ενισχυθεί η θέση του παλαιστίνιου ηγέτη.
Ο λόγος δεν είναι ότι οι Ισραηλινοί αντιπαθούν τον Αμπάς. Ούτε ότι διαφωνούν με την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους: οι περισσότεροι Ισραηλινοί πιστεύουν ότι μια τέτοια εξέλιξη είναι προς το συμφέρον τους. Αλλά υπάρχουν σοβαρά πολιτικά εμπόδια. Ένα από τα κόμματα που μετέχουν στον συνασπισμό του Εχούντ Ολμέρτ, το Sas, έχει ορκιστεί να σαμποτάρει τις ειρηνευτικές συνομιλίες όποτε βρίσκονται σε ένα καλό σημείο. Αλλά και ο υπουργός Αμύνης Εχούντ Μπαράκ, που ανήκει στο Εργατικό Κόμμα και θα μπορούσε να μειώσει τους σταθμούς ελέγχου στη Δυτική Οχθη ώστε να διευκολύνει τη ζωή των Παλαιστινίων, δεν το κάνει: έχει πρωθυπουργικές φιλοδοξίες και θέλει να εμφανίζεται ως μεγαλύτερο γεράκι από τον Ολμέρτ. Την περασμένη εβδομάδα μαλάκωσε λίγο, αλλά ήταν το αποτέλεσμα αμερικανικών πιέσεων.
Την ίδια στιγμή, οι ισραηλινοί έποικοι στη Δυτική Οχθη έχουν συγκροτήσει τόσο στενές συμμαχίες με διάφορα κόμματα, ώστε δεν μπορεί να τους πειράξει κανείς. Κι ας είναι μια μικρή μειοψηφία στην ισραηλινή κοινωνία. Το αποτέλεσμα είναι η ισραηλινή κυβέρνηση να μην μπορεί να επιβάλει ούτε καν την ισραηλινή νομοθεσία στη Δυτική Οχθη. Δεν έχει καταφέρει να κλείσει ούτε έναν από τους παράνομους οικισμούς που έχουν ξεφυτρώσει στην περιοχή. Ούτε αντέδρασε στις αποκαλύψεις ότι πολλοί από τους νόμιμους οικισμούς κτίστηκαν σε παλαιστινιακή γη, και όχι σε κρατική γη όπως είχε υποστηριχθεί.
Το πολιτικό αδιέξοδο και οι εκβιασμοί που ασκούν διάφορες μικρές ομάδες στο πολιτικό σύστημα προστίθενται στα πολλά άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Ισραήλ, όπως είναι ο αδέξιος τερματισμός του πολέμου με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, η κατάρρευση του εκπαιδευτικού συστήματος και η συρρίκνωση του στρατού λόγω θρησκευτικών εξαιρέσεων. Σε άλλες δημοκρατίες, η ανταρσία μελών της κυβέρνησης είναι κάτι σπάνιο και ακραίο. Στο Ισραήλ είναι ο κανόνας. Και αυτό καθιστά δύσκολη τη λήψη τολμηρών αποφάσεων, που είναι απαραίτητες για να προχωρήσει η ειρηνευτική διαδικασία.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι Παλαιστίνιοι είναι έτοιμοι και περιμένουν το Ισραήλ. Λόγω του σχίσματος μεταξύ Φατάχ και Χαμάς, για το οποίο το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του φέρουν μέρος της ευθύνης, δεν υπάρχει κανείς με την αναγκαία εξουσία για να διαπραγματευθεί με το Ισραήλ. Ακόμη κι όταν υπήρχε, δεν έκανε πολλά για την ειρήνη, κι ένας λόγος είναι ότι το παλαιστινιακό πολιτικό σύστημα είναι εξίσου δυσλειτουργικό με το ισραηλινό. Παρά ταύτα, τονίζει ο Εκόνομιστ, υπήρξαν πολλές περιπτώσεις που το Ισραήλ μπορούσε να κάνει περισσότερα χωρίς να διακινδυνεύσει σοβαρά πράγματα. Δεν το έκανε λόγω μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων.
Το Ισραήλ έχει επιτύχει σημαντικά πράγματα στη διάρκεια της 60χρονης ζωής του. Χρειάζεται όμως ένα σύστημα το οποίο να κάνει τους πολιτικούς υπόλογους στους πολίτες, και όχι σε άλλους πολιτικούς. Τα στοιχεία αυτού του συστήματος - λιγότερο αναλογικός χαρακτήρας, ελάχιστο όριο για να μπει ένα κόμμα στη Βουλή, κανόνες που καθιστούν δυσκολότερη την ανατροπή μιας κυβέρνησης - πρέπει να τα αποφασίσουν οι Ισραηλινοί. Οποια απόφαση και να πάρουν, όποιο σύστημα και να διαλέξουν, θα είναι καλύτερο από το σημερινό.
Πηγές: AΠΕ-ΜΠΕ, Economist
