Τις τελευταίες εβδομάδες, οι κυριότερες εφημερίδες της Σλοβακίας κυκλοφορούν με μαύρα πλαίσια στις πρώτες τους σελίδες, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για ένα νέο νόμο περί Τύπου που δίνει το δικαίωμα σε όποιον θεωρεί ότι θίγεται να απαιτεί άμεση, και ιδιαίτερα προβεβλημένη ανασκευή. Ο εκδότης είναι υποχρεωμένος να το κάνει, εκτός αν μπορέσει να πείσει το δικαστήριο για το αντίθετο. Αν δεν το κάνει, απειλείται με βαρύτατα πρόστιμα από την 1η Ιουνίου.
«Ο νόμος δεν απειλεί την ελευθερία του Τύπου», λέει ο υπουργός Πολιτισμού Μάρεκ Μάνταριτς. «Απλώς θέτει τα συμφέροντα του κοινού πάνω από τα συμφέροντα των εκδοτών».
Πώς θα χρησιμοποιήσει το νόμο ο πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίκο (στη φωτογραφία), την κυβέρνηση του οποίου έχουν επανειλημμένα καταγγείλει τα μέσα ενημέρωσης για νωθρότητα και διαφθορά; Ο πρωθυπουργός αρνείται να δίνει συνεντεύξεις, ακόμη και να δεχθεί επικριτικές ερωτήσεις από δημοσιογράφους, και έχει χαρακτηρίσει ορισμένες εφημερίδες «πόρνες». Αυστηροί περιορισμοί της ελευθερίας του Τύπου ισχύουν όμως και σε άλλες χώρες. Στη Βουλγαρία, η δυσφήμηση των δημοσίων προσώπων (μια ευρεία κατηγορία που περιλαμβάνει και τους επιχειρηματίες) θεωρείται αδίκημα και τιμωρείται με πρόστιμο. Ενας δημοσιογράφος μπορεί να παραπεμφθεί σε δίκη για «την προσβολή της τιμής και της αξιοπρέπειας» ενός προσώπου. Το 2006 υπήρξαν εξήντα τέτοιες υποθέσεις, το 2007 εκατό.
Στη Ρουμανία, το συνταγματικό δικαστήριο επανέφερε πέρυσι σε ισχύ έναν αυστηρό νόμο που ποινικοποιεί την «προσβολή». Εδώ, πάντως, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης ανήκουν σε τρεις πολιτικά ενεργούς μεγιστάνες, όπως και το ότι η κυβέρνηση παρεμβαίνει στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα.
Ολα αυτά είναι κακά νέα για μια περιοχή που υπερηφανευόταν για την ελευθερία που ξαναβρήκε. Στην ετήσια έκθεση του ιδρύματος Freedom House, οι πρώην κομμουνιστικές χώρες εμφανίζονται με τη μεγαλύτερη πτώση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στον κόσμο. Η πτώση αυτή είναι μεγαλύτερη απ' ό,τι στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.
«Οι πολιτικοί πιστεύουν ότι τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα είναι δικά τους», παρατηρεί ο Μάριους Ντράγκομιρ, από το Ινστιτούτο Ανοιχτής Κοινωνίας. Οι παρεμβάσεις είναι ακόμη πιο εύκολες όταν τα κανάλια ανήκουν σε φίλα διακείμενους μεγιστάνες.
Βέβαια, όλα είναι σχετικά. Μια ρωσική εφημερίδα, η Moskovsky Korrespondent, δημοσίευσε πρόσφατα τη φήμη ότι ο πρόεδρος Πούτιν έχει δεσμό με την όμορφη γυμνάστρια Αλίνα Καμπάεβα. Ο πρόεδρος κατακεραύνωσε την εφημερίδα και ο εκδότης της την έκλεισε. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο στα νέα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Προς το παρόν, τουλάχιστον.
Πηγή: The Economist, ΑΠΕ-ΜΠΕ
