Θα αποτελούσε μεγάλη καταστροφή, εάν το Ιράν διέθετε πυρηνικό εξοπλισμό; Ως γνωστός αντιρρησίας, θα θέσω την ερώτηση, καθώς όλοι θεωρούν ότι πρόκειται να προχωρήσει το Ιράν στη δημιουργία πυρηνικού προγράμματος, αλλά πρέπει να αποφευχθεί με κάθε τρόπο. Όμως είναι αλήθεια αυτό;

Ο Τζον Μπόλτον, πρώην Αμερικανός απεσταλμένος στα Ηνωμένα Έθνη, δήλωσε τον Απρίλιο ότι «εάν η επιλογή είναι να συνεχίσει τις πυρηνικές δραστηριότητες το Ιράν ή να κάνει χρήση των δυνάμεών του, τότε νομίζω ότι βρισκόμαστε στο στρατόπεδο του Χίτλερ». Ο Μπους είχε επίσης συγκρίνει τον Ιρανό πρόεδρο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ με τον Χίτλερ.

Αλλά αυτοί οι λεγόμενοι ηγέτες δεν έχουν ποτέ αναλογιστεί τι θα είχε συμβεί εάν η Γερμανία και η Βρετανία διέθεταν πυρηνικό εξοπλισμό το 1939. Υπήρχε περίπτωση ο Χίτλερ, έτσι μοχθηρός όπως ήταν, να πήγαινε στον πόλεμο για να αντιμετωπίσει μία απειλή, η οποία κατέληξε να είναι η ολοκληρωτική καταστροφή του; Έχουμε όλοι τελικά ξεχάσει τη θεωρία περί αποτροπής ενδεχόμενης επίθεσης;

Φυσικά, ο κόσμος θα ήταν ασφαλέστερος εάν το Ιράν δεν διέθετε πυρηνικό εξοπλισμό, όχι επειδή είναι «κακό» κράτος, αλλά επειδή οποιαδήποτε εξάπλωση του πυρηνικού εξοπλισμού είναι πιθανό να κάνει τον κόσμο πιο επικίνδυνο. Γι' αυτό το λόγο αξίζει να προσπαθήσουμε με κάθε μέσο, προκειμένου να σταματήσουν οι πυρηνικές δραστηριότητες της χώρας.

Ας υποθέσουμε, ότι το Ιράν ξεκαθαρίζει ότι θα συμβιβαστεί με τα «θέλω» της Δύσης, απλά για να κερδίσει χρόνο και να ολοκληρώσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, προκειμένου να επιτεθεί στο Ισραήλ. Το γεγονός αυτό θα επιβεβαιώνει ότι μία τέτοια κίνηση θα προκαλούσε την αρχή του τρίτου παγκόσμιου πολέμου, όπως υποστηρίζουν οι κύκλοι του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών;

Μία στρατιωτική παρέμβαση στο Ιράν μπορεί να είχε ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα. Το Ιράν μπορεί να υποκύψει, όπως έκανε η Λιβύη όταν τη βομβάρδισε η Αμερική ή να στραφεί κατά ενός άλλου Ιράκ. Το ένστικτό μου λέει ότι μάλλον θα ακολουθήσει μία αλυσίδα ανεξέλεγκτων γεγονότων. Μπορεί να γίνει επίθεση σε ένα ήδη φλεγόμενο μέρος του κόσμου, με τον επιπλέον κίνδυνο της οικονομικής κατάρρευσης, εάν τα Στενά του Ορμούζ, όπου διέρχεται το ένα πέμπτο με το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, κλείσουν. Από αυτή την άποψη, εάν η Αμερική είναι αποφασισμένη να χρησιμοποιήσει στρατιωτικές δυνάμεις για να αποτρέψει την παραγωγή πυρηνικού εξοπλισμού, τότε θα πρέπει να εγκαθιδρύσει μία ημιμόνιμη αυτοκρατορία στην Μέση Ανατολή.

Αυτό θα γίνει για να αποφευχθεί οποιαδήποτε ιμπεριαλιστική λογική, που οι ευαίσθητοι Αμερικανοί, όπως ο Χένρι Κίσινγκερ και ο Τζορτζ Σούλτζ, ξαναζούν το όνειρο του ελεύθερου, από πυρηνικά όπλα, κόσμου. Πρώτα προτείνεται το Σχέδιο Μπαρούχ το 1945, μέρος του οποίου έχει επανέλθει, καθώς ένας μεγάλος αριθμός κρατών έχει αυξήσει το πυρηνικό του εξοπλισμό.

Η βασική ιδέα του Κίσινγκερ ήταν να μειωθούν σε σημαντικό βαθμό τα εφεδρικά αποθέματα πυρηνικών όπλων τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στη Ρωσία, γεγονός που θα υποστηριζόταν από βελτιωμένους διακανονισμούς σχάσιμων υλικών και από ενισχυμένους κυβερνητικούς ελέγχους.

Ένα βελτιωμένο ελεγχόμενο σύστημα πολεμικών εξοπλισμών αναμφίβολα θα καθιστούσε δυσκολότερη την απόκτηση πυρηνικού εξοπλισμού για τα κράτη. Ωστόσο είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος, γιατί οι μειώσεις, όσο μεγάλες και αν είναι, θα μπορούσαν να περιορίσουν τις φιλοδοξίες της Ρωσίας και των ΗΠΑ.

Ακόμα και εάν οι δύο χώρες συμφωνούσαν να προχωρήσουν στην εν λόγω μείωση των εκρηκτικών κεφαλών κατά 5.000 ή και 6.000 ακόμα η κάθε μία, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτόματα θα δεχόταν το Ιράν να διακόψει τις δραστηριότητές του.

Το ρίσκο είναι ότι εάν τελικά το Ιράν αναπτύξει τον πυρηνικό του εξοπλισμό, τότε μία ανεξέλεγκτη πυρηνική κερδοσκοπία θα ακολουθήσει. Όμως από το 1970, όταν η Συνθήκη Μη - Πυρηνικής Κερδοσκοπίας (ΝΡΤ) τέθηκε σε ισχύ, μόνο τρία κράτη έχουν αναδυθεί - η Ινδία, το Πακιστάν και το Ισραήλ. Για το γεγονός αυτό υπάρχουν δύο λόγοι.

Πρώτον, το σύστημα ελέγχου από την ΝΡΤ έκανε πολύ δύσκολη την απόκτηση πυρηνικού εξοπλισμού και δεύτερον τα περισσότερα κράτη, που τάσσονται κατά των πυρηνικών προγραμμάτων αισθάνονταν ασφαλή, καθώς ζούσαν κάτω από την ομπρέλα που τους παρείχε η εν λόγω συνθήκη.

Πέρα από τα τεράστια εμπόδια- τεχνολογικά, οικονομικά και πολιτικά - που πρέπει να ξεπεραστούν για την απόκτηση πυρηνικών όπλων, τα κράτη πρέπει να έχουν συγκεκριμένους λόγους, προκειμένου να θέλουν να «οδεύσουν» προς τα πυρηνικά προγράμματα, όπως για παράδειγμα την διασφάλισή τους, έναντι άλλων περιφερειακών απειλών ή ότι ενδεχομένως μία υπερδύναμη απειλεί την πολιτική ανεξαρτησία του κράτους.

Επομένως ανεξάρτητα από την NPT υπάρχουν αρκετοί φραγμοί στην πυρηνική κερδοσκοπία. Στο πλαίσιο αυτό δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουν οι υπόλοιπες χώρες ότι οι φραγμοί αυτοί θα αρθούν εάν το Ιράν ολοκληρώσει το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Φαίνεται πως το Ιράν έχει καταφύγει σε αυτή τη λύση, λόγω των ανησυχιών του για τις Ηνωμένες Πολιτείες και όχι για το Ισραήλ- που πιστεύουν οι περισσότεροι. Αυτός είναι ο λόγος, που η ελκυστική ιδέα μιας ελεύθερης, από πυρηνικά προγράμματα, Μέσης Ανατολής, την οποία το Ιράν απαρνήθηκε ως απάντηση προς την παρόμοια κίνηση του Ισραήλ, μοιάζει τελικά ουτοπική.

Είναι λοιπόν οι ΗΠΑ και όχι το Ισραήλ που θέλουν οι Ιρανοί να σταματήσουν, χρησιμοποιώντας όμως παράλληλα το Ισραήλ ως όμηρο. Θεωρούν, δηλαδή, ότι ο πυρηνικός εξοπλισμός αποτελεί το κατάλληλο μέσο για να περιοριστεί η γεωπολιτική παρέμβαση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Βασίζονται στην συγκατάβαση των ΗΠΑ, όπως δηλαδή συνέβη και με την περίπτωση της Ινδίας.

Τι κάνουμε όμως από εδώ και πέρα; Ενώ η εκούσια ιρανική αποκήρυξη των πυρηνικών όπλων θα αποτελούσε την καλύτερη έκβαση για την Δύση, δεν υπάρχει ωστόσο κανένας λόγος να θεωρείται ότι ένα Ιράν, πυρηνικά οπλισμένο, θα αποτελεί κίνδυνο για τον υπόλοιπο κόσμο. Οι κρουνοί της πυρηνικής κερδοσκοπίας δεν αναμένεται να ανοίξουν. Η πιο πιθανή έκβαση αναμένεται να είναι μία «ισορροπία τρομοκρατίας» μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, όπως ανάλογη ισορροπία υπάρχει μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν.

Ωστόσο, εάν τελικά επιτραπεί στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικό εξοπλισμό, πρέπει να γίνει με τη συγκατάθεση των πέντε «νόμιμων» πυρηνικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία και Κίνα). Πρόκειται για μία απλή επέκταση της πυρηνικής ομάδας, στην οποία περιλαμβάνονται η Ινδία, το Πακιστάν και το Ισραήλ.

Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να συμβαδίσει το Ιράν με τους αποδεκτούς κανόνες συμπεριφοράς. Τέλος, πρέπει να διασαφηνίσουμε ότι η στρατιωτική παρέμβαση είναι η τρίτη και η χειρότερη επιλογή. Θα οδηγηθούμε σε αυτή μόνο εάν οι άλλες δύο αποτύχουν.

Αρθρο του ΡΟΜΠΕΡΤ ΣΚΙΝΤΕΛΣΚΙ

* Ο Ρόμπερτ Σκιντέλσκι είναι μέλος της Βουλής των Λόρδων, επίτιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Γουόργουϊκ, συγγραφέας της βιογραφίας του οικονομολόγου Τζον Μέιναρντ Κέινς, στην οποία απονεμήθηκε βραβείο και μέλος του συμβουλίου της Σχολής Πολιτικών Επιστημών της Μόσχας.

Copyright: Project Syndicate, 2008. www.project-syndicate.org