Σε λειτουργία ετέθη στις 10:30 (ώρα Ελλάδος) ο γιγαντιαίος επιταχυντής στο Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ερευνας Στοιχειωδών Σωματιδίων (CERN), σηματοδοτώντας την έναρξη του μεγαλύτερου πειράματος στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η σημερινή πρώτη μέρα και οι υπόλοιπες που θα ακολουθήσουν, αφορούν κυρίως τον έλεγχο του γιγάντιου εξοπλισμού και των αναγκαίων διαδικασιών, ενώ η ουσιαστική φάση του πειράματος, με τις συγκρούσεις των σωματιδίων, θα ξεκινήσει σε λίγες εβδομάδες αν δεν υπάρξει κάποιο απρόοπτο.

Κανένα όπως επιστημονικό πείραμα δεν γίνεται χωρίς την αγωνία της τελευταίας στιγμής, καθώς μια ηλεκτρική καταιγίδα πάνω από τα γαλλοελβετικά σύνορα το απόγευμα της Δευτέρας, προκάλεσε απώλεια ενέργειας σε ορισμένα ψυκτικά συστήματα, που διατηρούν τους πάνω από 1.000 μαγνήτες υπεραγωγιμότητας στη θερμοκρασία των -271 βαθμών Κελσίου (κοντά στο απόλυτο μηδέν που υπάρχει στο διάστημα) στο εσωτερικό του επιταχυντή. Τελικά αργά το βράδυ της Τρίτης το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε και σήμερα το πρωί η πρώτη ακτίνα σωματιδίων ξεκίνησε κανονικά την πορεία της.

Μετά από μια αναμονή 40 δευτερολέπτων από τη δημιουργία της πρώτης ακτίνας, οι επιστήμονες στο κέντρο ελέγχου του πειράματος, κοντά στη Γενεύη, ξέσπασαν σε ζητωκραυγές, καθώς μια μικροσκοπική λάμψη φωτός εμφανίστηκε σε μια οθόνη υπολογιστή, δείχνοντας πως η αρχική ακτίνα είχε ήδη διανύσει τα πρώτα 3 χλμ από τα 27 χλμ του συνολικού μήκους του υπόγειου κυκλικού Επιταχυντή.

Στη συνέχεια της πρώτης μέρας, που ήταν κατά βάση δοκιμαστικού χαρακτήρα, οι επιστήμονες επικέντρωσαν την προσπάθειά τους στο να καθοδηγήσουν την πρώτη ακτίνα στο τούνελ, σταματώντας την κατά διαστήματα για να διορθώσουν την πορεία της. Η προσπάθειά τους στέφθηκε με επιτυχία και η ακτίνα έκανε το γύρο του επιταχυντή σε λιγότερο από μια ώρα. Από τον Αύγουστο, στα αρχικά τεστ, οι επιστήμονες είχαν ήδη στείλει μια πρώτη ακτίνα πρωτονίων χαμηλής έντασης μέσα στον επιταχυντή, χωρίς όμως να αυτή να κάνει όλο το γύρο των 27 χλμ του.

Σήμερα, σε πρώτη φάση εστάλη μία ακτίνα προς μία κατεύθυνση (τη φορά των δεικτών του ρολογιού) και επρόκειτο να ακολουθήσει μια άλλη μονή ακτίνα σε αντίστροφη φορά. Στο άμεσο μέλλον οι δύο ακτίνες θα σταλούν ταυτόχρονα από αντίθετες κατευθύνσεις για να αρχίσουν πλέον οι πολυαναμενόμενες υψηλής ταχύτητας και ενέργειας συγκρούσεις των σωματιδίων.

Περίπου 9.000 φυσικοί σε όλο τον κόσμο, σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, περιμένουν με αγωνία να αναλύσουν τα πρώτα στοιχεία που θα προκύπτουν σιγά-σιγά τους επόμενους μήνες, όσο θα αυξάνεται σταδιακά η ενεργειακή ισχύς των πειραμάτων, μέχρι που η ακτίνα πρωτονίων θα αγγίξει την ταχύτητα του φωτός και θα κάνει το γύρο των 27 χλμ του τούνελ περίπου 11.000 φορές μέσα σε ένα δευτερόλεπτο, αναπτύσσοντας στιγμιαία θερμοκρασίες μέχρι και 100.000 φορές μεγαλύτερες από του Ήλιου μας και αναπαράγοντας πιθανότατα τις συνθήκες λίγο μετά το αρχικό "Μπινγκ Μπανγκ", το οποίο (ίσως) γέννησε το σύμπαν.

Τέσσερις τεράστιοι "ανιχνευτές", που βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του τούνελ, θα ανιχνεύουν οτιδήποτε ενδιαφέρον μπορεί να προκύψει από τις συγκρούσεις αυτές. Έχουν τα ονόματα "¶τλας" (θα αναζητήσει ίχνη νέων σωματιδίων, την καταγωγή της μάζας και τις άλλες διαστάσεις), "Αλίκη" (θα μελετήσει την "υγρή" μορφή της ύλης, που καλείται πλάσμα κουάρκ-γλουονίων και η οποία υπήρχε λίγο μετά το Μπινγκ Μπανγκ), CMS (θα "κυνηγήσει" το μποζόνιο του Χιγκς, το λεγόμενο και "σωματίδιο του Θεού") και LHCb (θα προσπαθήσει να λύσει το μυστήριο της εξαφανισμένης αντι-ύλης).

«Κατακλυσμός στοιχείων»

"Δύο αισθήματα κυριαρχούν, η ικανοποίηση για την υλοποίηση ενός σημαντικού έργου, και η ελπίδα για τις ανακαλύψεις που μας περιμένουν", δήλωσε ο γενικός διευθυντής του CERN, Γάλλος φυσικός, Ρόμπερτ Αϊμάρ. Η πιθανή ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς και ο έλεγχος μιας πλειάδας επιστημονικών θεωριών (περί υπερσυμμετρίας, σκοτεινής ύλης και σκοτεινής ενέργειας, κρυμμένων διαστάσεων κ.α.), είναι μερικά από εκείνα που εξάπτουν τη φαντασία ειδικών και μη, αλλά απαιτείται υπομονή γιατί το πείραμα θα προσφέρει έναν κατακλυσμό στοιχείων και μια από τις κυριότερες προκλήσεις της επιστημονικής κοινότητας θα είναι η έγκαιρη και ορθή ερμηνεία των δεδομένων του πειράματος.

«Σε πλήρη λειτουργία το πείραμα θα είναι ίσως μετά από 2-3 μήνες και τα πρώτα πραγματικά αποτελέσματα τα περιμένουμε σε ένα χρόνο από τώρα», σημείωσε από την πλευρά του ο ερευνητής του "Δημόκριτου" και του CERN, Γιώργος Γραμματικάκης, σε δηλώσεις του στην ιντερνετική τηλεόραση του ΑΠΕ και πρόσθεσε:

« Το πείραμα λοιπόν αρχίζει σήμερα, άρχισε ήδη αλλά η εξέλιξή του θα είναι μακροχρόνια και υπολογίζουμε ότι θα διαρκέσει περί τα δέκα χρόνια και εκτός από τα επιστημονικά ερωτήματα θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει και θέματα που βέβαια ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο τον καθημερινό άνθρωπο, όπως την καταπολέμηση του καρκίνου, όπως την ρύπανση του περιβάλλοντος γιατί ακριβώς η τεχνολογία που αναπτύσσεται σε αυτό το πείραμα είναι τόσο εξειδικευμένη και αξιοθαύμαστη που συνήθως δίνει την ευκαιρία σε μεγάλες εξελίξεις, σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας». Είμαστε όπως λένε οι διπλωμάτες συγκρατημένα αισιόδοξοι, ίσως σε 2-3 μήνες να μπορούμε να πούμε περισσότερα», συμπλήρωσε ο Ελληνας ερευνητής.

«Tο σωματίδιο του Θεού»

Πρόκειται για πείραμα του αιώνα «γιατί πραγματικά οι διαστάσεις, το κόστος και ο κόσμος που συνεργάζεται ξεπερνούν σε ένα βαθμό τα ανθρώπινα όρια», υπογράμμισε ο κ. Γραμματικάκης.

«Το πείραμα -είπε- στοχεύει στην αναπαράσταση των πρώτων στιγμών του σύμπαντος. Δηλαδή το σύμπαν υποθέτουμε ότι δημιουργήθηκε πριν από περίπου 13 δισεκατομμύρια χρόνια και αυτό το πείραμα θα δημιουργήσει τέτοιες ενέργειες συγκρούσεως των πρωτονίων -που είναι βασικά συστατικά της ύλης- ούτως ώστε θα προσομοιάζει με εκείνες τις πρώτες στιγμές δημιουργίας και επομένως θα μας δώσει -ελπίζουμε τουλάχιστον- μερικές σημαντικές απαντήσεις σε εκρεμμούντα ερωτήματα. Για το χώρο και το χρόνο, για το ποια είναι η βασική θεωρία του σύμπαντος, είναι η θεωρία των χορδών, είναι το ενιαίο πρότυπο και την αναζήτηση ορισμένων καινούργιων σωματιδίων, ανάμεσα τους είναι και ένα που επονομάζεται το σωματίδιο του Θεού». «Βέβαια μπορεί να βρούμε το σωματίδιο του Θεού αλλά τον ίδιο τον Θεό αμφιβάλλω αν τον δούμε ποτέ», τόνισε χαρακτηριστικά.

Στην αναζήτηση του αναπάντεχου

«Κανείς δεν περιμένει να πετύχουν όλοι του οι στόχοι και εμένα προσωπικά με ενδιαφέρει το αναπάντεχο. Να βρεθεί κάτι που κανένας δεν το περιμένει γιατί αυτό θα δημιουργήσει πραγματικό προβληματισμό, πραγματικές ανατροπές. Ενα πείραμα είναι πετυχημένο όταν επιβεβαιώνει ορισμένα πράγματα αλλά όταν κυρίως ανοίγει τους δρόμους σε νέα σκέψη και νέα επιστημονική περιπέτεια», επεσήμανε ο κ. Γραμματικάκης.

Εν κατακλείδι, οι επιστήμονες δεν αποκλείουν το απρόβλεπτο. Όπως είπε και ο καθηγητής του Imperial College του Λονδίνου, Jim Virdee, «η Φύση μπορεί να μας εκπλήξει. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ανιχνεύσουμε οτιδήποτε ρίξει στο δρόμο μας».