Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Ποιος ευθύνεται και πώς έγινε η έκρηξη στη γέφυρα Κερτς στην Κριμαία; Ένα παγιδευμένο με εκρηκτικά φορτηγό που ανατινάχθηκε τα ξημερώματα του Σαββάτου ή μια επίθεση με drones; Δράστες είναι οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες, όπως λένε οι Ρώσοι; ‘Η κάποια ρωσική «Πέμπτη φάλαγγα» που πολεμά τον Πούτιν, σύμφωνα με το Κίεβο; Και συνεπώς, οι απαντήσεις θα πρέπει να αναζητηθούν εκεί», όπως ισχυρίζονται οι Ουκρανοί. Τα ερωτήματα πολλά και ενδεχομένως να μην απαντηθούν σύντομα.

Κατ’ αρχήν, το Κίεβο -όσο κι αν χάρηκε- δεν μπορεί να αναλάβει επίσημα την ευθύνη για την επίθεση, ακόμη και αν την έκανε. Γιατί κάτι τέτοιο θα έδινε το έναυσμα και τη δικαιολογία στη Μόσχα να απαντήσει με ανάλογα αντίποινα σε πολιτικές δομές στην Ουκρανία.

Η Ukrainskaya Pravda από το Κίεβο περιέγραψε βέβαια την πράξη ως ενέργεια των Ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών, της SBU. Προηγουμένως, είχαν εμφανιστεί αναφορές στο Κίεβο από πηγές που σχετίζονται με τις ουκρανικές αρχές ασφαλείας, οι οποίες είχαν περιγράψει την έκρηξη ως «δώρο γενεθλίων για τον Πούτιν».

Μια δημόσια ομολογία για την επίθεση δεν πρέπει να αναμένεται απαραίτητα,όσο κι αν ο πρόεδρος Ζελένσκι έσπευσε να πει ότι «συννέφιασε στην Κριμαία». Το Κίεβο έχει επίσης κρατήσει χαμηλό προφίλ σε προηγούμενες πολεμικές πράξεις, όπως στην ανατίναξη του Μασκβά-της ναυαρχίδας του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας.

«Νόμιμος στόχος»

Η ουκρανική κυβέρνηση είχε επανειλημμένα πάντως περιγράψει τη Γέφυρα της Κριμαίας ως «νόμιμο στόχο» για στρατιωτική δράση, καθώς οι προμήθειες για τα ρωσικά στρατεύματα εισβολής στην Ουκρανία περνούν επίσης από εκεί. Ο προεδρικός σύμβουλος της Ουκρανίας Μιχάιλο Ποντόλιακ  είχε προηγουμένως διατυπώσει μια τολμηρή θέση. «Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, το φορτηγό που εξερράγη μπήκε στη γέφυρα από τη ρωσική πλευρά», εξήγησε. «Οπότε οι απαντήσεις θα πρέπει να αναζητηθούν στη Ρωσία.» Σε κάθε περίπτωση, ως συνδετικό στοιχείο μεταξύ της ηπειρωτικής Ρωσίας και της Κριμαίας, η γέφυρα έχει επίσης μεγάλη συμβολική δύναμη. Εξαιτίας αυτού, εγκαινιάστηκε προσωπικά από τον Πούτιν το 2018.

Πλήγμα στο γόητρο του Πούτιν

Η έκρηξη που προκάλεσε την κατάρρευση τμημάτων της γέφυρας έχει πλήξει πολύ το γόητρο του Ρώσου προέδρου και όλοι περιμένουν να δουν την απάντησή του. Η σημασία της επίθεσης για το Κρεμλίνο δεν γίνεται σαφής μόνο από τις αντιδράσεις από τη Μόσχα , όπου ζητείται  μια «σκληρή» απάντηση. Η γέφυρα της Κριμαίας είναι κάτι περισσότερο από μια σημαντική συγκοινωνιακή σύνδεση μεταξύ της ρωσικής - προσαρτημένης χερσονήσου και της ηπειρωτικής Ρωσίας. Είναι χαστούκι στο πρόσωπο του Βλαντιμίρ Πούτιν.

REUTERS/STRINGER

Ο Ρώσος πρόεδρος αντέδρασε με διάταγμα που έδωσε εντολή στη μυστική υπηρεσία FSB να αυστηροποιήσει τα μέτρα ασφαλείας στη μήκους 19 χιλιομέτρων γέφυρα της Κριμαίας, μεταξύ άλλων. Σύμφωνα με τον βουλευτή της Δούμας Αλεξάντερ Τσινστέιν , η προστασία της γέφυρας είχε ανατεθεί σε τρεις υπηρεσίες: Το Υπουργείο Άμυνας ήταν υπεύθυνο για την επιτήρηση του εναέριου χώρου και η Εθνική Φρουρά «Rosgwardija» για την επιτήρηση της θάλασσας. Η διέλευση των αυτοκινήτων και των τρένων ελέγχονταν από το Υπουργείο Μεταφορών.

Το λευκό φορτηγό ή το τρένο;

Σύμφωνα με ρωσικές πηγές, ένα λευκό φορτηγό εξερράγη στη γέφυρα. Ως αποτέλεσμα, επτά βαγόνια -δεξαμενές μιας εμπορευματικής αμαξοστοιχίας, που διερχόταν εκείνη την ώρα στο συγκεκριμένο σημείο , πήραν φωτιά. Η έκρηξη ήταν τρομερή  και τμήματα του αυτοκινητόδρομου της γέφυρας έπεσαν στη θάλασσα. Τουλάχιστον τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν.

Η Μόσχα προσπαθεί να αποδώσει την επίθεση σε αμέλεια ή δωροδοκία των φρουρών της γέφυρας. Κάποιες βιντεοσκοπήσεις δείχνουν ότι το επίμαχο φορτηγό ελέγχθηκε μόνο επιφανειακά από το προσωπικό ασφαλείας στην είσοδο της γέφυρας. Ένα σύστημα ανίχνευσης εκρηκτικών, το οποίο σύμφωνα με δημοσιεύματα του ρωσικού Τύπου φέρεται να υπάρχει στη γέφυρα, επίσης απέτυχε. Σύμφωνα με την εξόριστη ρωσική διαδικτυακή εφημερίδα Meduza , οι φρουροί που βρίσκονταν σε υπηρεσία την ώρα της επίθεσης έχουν πλέον συλληφθεί. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε προσωπικά τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής για την επίθεση. Ο ειδικός στην Ανατολική Ευρώπη, Γκέρχαρντ Μάνγκοτ,καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ, θεωρεί το Κίεβο ως την αιτία των εκρήξεων και δίνει τη δική του διάσταση :«Δεδομένης της έκτασης της καταστροφής, ο εκρηκτικός μηχανισμός ήταν συνδεδεμένος με το τρένο που μετέφερε καύσιμα».

Ο πολιτικός επιστήμονας, από την άλλη, θεωρεί απίθανο η έκρηξη να εντοπίζονται στη χρήση πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς δυτικού σχεδιασμού. Στο παρελθόν, η στρατιωτική ηγεσία στο Κίεβο είχε ανακοινώσει ότι τα συστήματα γεφυρών θα βομβαρδιστούν μόλις ήταν διαθέσιμα τα όπλα που προμήθευε η Δύση. «Αν έχουν χρησιμοποιηθεί αμερικανικά πυραυλικά συστήματα «Himars», αυτό σίγουρα δεν θα ήταν προς το συμφέρον των ΗΠΑ », λέει ο καθηγητής Μανγκοτ.

«Ζημιά» και όχι «καταστροφή»

Το Κρεμλίνο έδωσε μάλιστα το σύνθημα στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης να μιλούν μόνο για «ζημία» και όχι «καταστροφή» της γέφυρας. Οι ρωσικές αρχές έχουν ήδη ανακοινώσει ότι η γέφυρα θα επισκευαστεί, κάτι που είναι απίθανο να γίνει βραχυπρόθεσμα λόγω των εκτεταμένων ζημιών. Τα πλοία με τα οποία προηγουμένως γινόταν η σύνδεση μέσω του στενού του Κερτς, όπου βρίσκεται η γέφυρα, ξεκίνησαν και πάλι να λειτουργούν εντατικά. Σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης, υπάρχουν ακόμα 50.000 τουρίστες στην Κριμαία που πρέπει να επιστρέψουν.

Ουκρανοί σαμποτέρ

Στους δρόμους του Κιέβου ήδη όμως γίνεται λόγος για τους «Ιππείς της Αποκάλυψης», που εξαπέλυσαν μια θανάσιμη πρόκληση στην καρδιά της δύναμης του Βλαντιμίρ Πούτιν. Το ουκρανικό δίκτυο «stay back» που λειτουργεί πίσω από τις ρωσικές γραμμές κατάφερε να επιτύχει ένα εντυπωσιακά καταστροφικό αποτέλεσμα με ελάχιστη προσπάθεια, λένε ανεπισήμως οι Ουκρανοί. Ρώσοι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας, όπως ο Βασίλι Κάσιν , έχουν εδώ και καιρό μιλήσει για τις πράξεις δολιοφθοράς από την ουκρανική μυστική υπηρεσία SBU ως απειλή για τη ρωσική υποδομή.

Επίσης, σε σχέση με την πρόσφατη δολοφονία της Ντάρια Ντούγκινα, κόρης του υπερεθνικιστή φιλοκυβερνητικού Ρώσου ιδεολόγου Αλεξάντερ Ντούγκιν, κύκλοι των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών βλέπουν την SBU ως δράστη, ενώ οι ρωσικές αρχές έψαχναν στο σκοτάδι για πολλές ημέρες…

Τώρα όμως ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν θα συνεχίσει να  δέχεται πολύ μεγαλύτερη πίεση στο εσωτερικό και για αυτόν τον λόγο πολλοί ειδικοί περιμένουν μια «καταστροφική αντεπίθεση» από τη ρωσική πλευρά.