Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Στην Αραβική χερσόνησο μεταβαίνει το Σαββατοκύριακο ο Ολαφ Σολτς, για πρώτη φορά ως καγκελάριος, προς άγραν φυσικού αερίου και πετρελαίου. Ο Γερμανός καγκελάριος θα ταξιδεύσει διαδοχικά στη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, προκειμένου να υπογράψει σειρά συμβολαίων για την ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας με τις χώρες του Κόλπου.

Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Γερμανία και πολλές άλλες χώρες αναζητούν απεγνωσμένα εναλλακτικές πηγές για το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο και στρέφονται αναγκαστικά στον Κόλπο.

Πρώτο στη λίστα με τα «ψώνια» του Σολτς είναι το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), καθώς η διακοπή της λειτουργίας του Nord Stream 1 από τη Μόσχα, απειλεί την ίδια τη λειτουργία της Γερμανίας. Παρά το γεγονός ότι οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου είναι ήδη πλήρεις κατά 90% στη Γερμανία.

Το Κατάρ είναι βέβαια ο πιο βασικός σταθμός στο ταξίδι του Σολτς, καθώς η χώρα αυτή είναι ο μεγάλος εξαγωγέας φυσικού αερίου. Το Κατάρ είχε επενδύσει στο φυσικό αέριο από τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 και τώρα είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς LNG στον κόσμο. Η συντριπτική πλειοψηφία  του LNG από το Κατάρ πηγαίνει όμως στην Ασία, ιδιαίτερα στην Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ινδία. «Θέλουμε να βοηθήσουμε την Ευρώπη και θα την προμηθεύουμε με φυσικό αέριο τα επόμενα χρόνια», δήλωσε ο εμίρης του Κατάρ Ταμίμ Μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι στο γαλλικό περιοδικό Le Point.

Απεξάρτηση από τη Ρωσία

Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να απεξαρτηθεί ενεργειακά από τη Ρωσία, πριν λίγες ημέρες επισκέφθηκε τις χώρες του Κόλπου και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Πρώτος σταθμός ήταν μάλιστα η Τζέντα –η πρώτη επίσκεψη υψηλού επιπέδου της ΕΕ στη Σαουδική Αραβία εδώ και πολύ καιρό. Ο Μισέλ εγκαινίασε την πρώτη διπλωματική έδρα της ΕΕ στο Κατάρ και είχε σειρά συναντήσεων στο Άμπου Ντάμπι με την ηγεσία των Εμιράτων. Στις 13 Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε επίσης  στις Βρυξέλλες η τέταρτη συνάντηση διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα μεταξύ αξιωματούχων του Υπουργείου Εξωτερικών του Κατάρ και της Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης  της ΕΕ.

Τέσσερις εναλλακτικές χώρες

 Η Ευρώπη προετοιμάζεται για έναν σκληρό χειμώνα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επιδεινώσει την σοβαρή ενεργειακή κρίση που ξεκίνησε στα τέλη του 2021 και προκάλεσε σημαντική αύξηση στις τιμές των καυσίμων σε όλο τον κόσμο. Το Κατάρ, το Αζερμπαϊτζάν, η Νορβηγία και η Αλγερία είναι τέσσερις χώρες-εναλλακτικοί προμηθευτές αερίου στην ΕΕ.

Πρόσφατα επισκέφθηκε το Αλγέρι ο Γάλλος πρόεδρος  Εμμανουέλ Μακρόν για να εξασφαλίσει φυσικό αέριο  για τη χώρα του, μέσω του αγωγού Transmed.

Τον περασμένο Ιούλιο, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι, πρόλαβε να  κλείσει  με την Αλγερία μια συμφωνία, ύψους 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων για φυσικό αέριο. Παρά το γεγονός ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες υποστηρίζουν την Αλγερία, ορισμένοι αναλυτές αμφισβητούν την ενεργειακή αξιοπιστία του Αλγερίου για «τεχνικούς και πολιτικούς» λόγους. Οι εξαγωγές φυσικού αερίου της Αλγερίας μειώθηκαν άλλωστε, κατά 18% το πρώτο εξάμηνο του 2022. 

Κάποιοι ειδικοί φοβούνται ότι η κυβέρνηση της Αλγερίας θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το αέριο για να ασκήσει πολιτική πίεση στην Ευρώπη, να πάρει θέση υπέρ του Αλγερίου στη διαμάχη με το Μαρόκο. «Η Αλγερία είναι επίσης ο κύριος σύμμαχος της Ρωσίας στην περιοχή, γεγονός που καθιστά «παράλογη» την εξάρτηση της ΕΕ από το Αλγέρι για την ενέργεια», γράφει η αραβική εφημερίδα «Al-Arab». Η ΕΕ  είναι αναγκασμένη λοιπόν να ενισχύσει περισσότερο την ενεργειακή της συνεργασία με τις χώρες του Κόλπου, για τη δημιουργία ενός συστήματος ενεργειακού εφοδιασμού, χωρίς ρωσική εξάρτηση.

«Νέα συνειδητοποίηση»

Πριν τέσσερις μήνες άλλωστε, η ΕΕ  ανακοίνωσε την πρωτοβουλία για «στρατηγική εταιρική σχέση με τον Κόλπο»-με δεδομένο τον κεντρικό ρόλο που απέκτησε ο κόσμος των υδρογονανθράκων.

Ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες δήλωσαν μάλιστα στην «Ναυτεμπορική» ότι «ο βασικός στόχος σε αυτές τις επαφές μεταξύ της Ευρώπης και του Κόλπου, είναι στην πραγματικότητα να ξεπεραστεί η άποψη ότι οι αραβικές αυτές χώρες είναι απλώς μεγάλοι προμηθευτές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στόχος των συζητήσεων είναι η αναγνώριση του ευρύτερου ρόλου του γεωπολιτικού χώρου που εκπροσωπούν οι χώρες του Κόλπου.  Πρέπει να εμπλουτιστούν οι σχέσεις με τη  “νέα συνειδητοποίηση”, για τον ρόλο και την αξία των μοναρχιών του Κόλπου στην παγκόσμια σκακιέρα», σημειώνουν οι ίδιες πηγές στη «Ν» και προσθέτουν: «Το διεθνές γεωπολιτικό σύστημα αμφισβητείται βαθιά τα τελευταία χρόνια. Η πανδημία, ο ρωσικός πόλεμος στην Ουκρανία, η τρομοκρατία, η αυξανόμενη επισιτιστική και ενεργειακή ανασφάλεια, είναι οι βασικοί λόγοι που καθιστούν τη συνεργασία της ΕΕ με τις χώρες του Κόλπου πιο αναγκαία από ποτέ».

Μια δυναμική περιοχή

Ανώτατο στέλεχος της αντιπροσωπείας των Εμιράτων, που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για τη Διεθνή Εκθεση, δήλωσε επίσης στη «Ναυτεμπορική» ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πολλά να κερδίσει από την ενίσχυση των δεσμών, καθώς ο Κόλπος είναι μια δυναμική περιοχή, στενά συνδεδεμένη με την Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική».

Ο Μοχάμεντ Μπαχαρούν, Γενικός Διευθυντής του ερευνητικού κέντρου για τις δημόσιες πολιτικές «B'huth» που εδρεύει στο Ντουμπάι, τονίζει επίσης ότι ακόμη και αν το ενεργειακό είναι στο επίκεντρο της προσέγγισης της ΕΕ με τον Κόλπο, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που καθιστούν αναγκαία τη στρατηγική συνεργασία των δύο πλευρών. Και πρώτα και κύρια, η αντιμετώπιση του Ιράν, καθώς κρέμεται από μια κλωστή η συμφωνία για τα πυρηνικά. Γεγονός που θα ανοίξει το δρόμο  για άρση των κυρώσεων στην Τεχεράνη και την επανάληψη της προμήθειας ιρανικού πετρελαίου στη Δύση.