Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
[email protected]
«…Φωτιά! Βάλαν φωτιά στη Σμύρνη! Κοκκινόμαυρες φλόγες τινάζονται στον ουρανό. Είναι η Αρμενογειτονιά… Η φωτιά απλωνόταν παντού. Ντουμάνιασε ο ουρανός. Σφαγή! Σφαγή! Παναγιά μου βοήθα! Σώστε μας! Τούρκοι- Τσέτες μας σφάζουνε! Έλεος! Χιλιάδες άνθρωποι πέφτουν στη θάλασσα για να σωθούν και πνίγονται. Οι Τσέτες σφάζουνε, πλιατσικολογούνε… Σταυρώνουν παπάδες στις εκκλησιές, ξαπλώνουν μισοπεθαμένα κορίτσια στις Άγιες τράπεζες και τα ατιμάζουν… Το τούρκικο μαχαίρι θερίζει…».
Αυτά γράφει στα «Ματωμένα χώματα» η Διδώ Σωτηρίου, ενώ για σκοτωμούς γράφει στο βιβλίο του «Μικρασία χαίρε», ο Ηλίας Βενέζης που έζησε από κοντά τα γεγονότα. Όλα αυτά, σε αντίθεση με κάποιους αναθεωρητές της ιστορίας και μιλούν (ποιός άραγε τους τα υπαγορεύει;) για… συνωστισμούς των Ελλήνων στο λιμάνι της Σμύρνης για να μπουν στα κρουαζιερόπλοια πούβαλαν οι Τούρκοι για να έρθουν δωρεάν διακοπές στην Ελλάδα…
Αλλά ας σοβαρευτούμε. Τέτοιες μέρες το ’22, πάνω από 700.000 Έλληνες συνωθούνται στην Σμύρνη ψάχνοντας προστασία για τη ζωή τους. Οι φωτιές που έβαλε, κατά μαρτυρία Άγγλων, ο Τούρκικος Στρατός, έχουν ζώσει την πόλη. Καίγονται εκκλησιές, νοσοκομεία, εμπορικά καταστήματα, φιλανθρωπικά ιδρύματα, ξένα προξενεία και τράπεζες, ενώ οι άτακτοι Τσέτες επιδίδονται σε φόνους, λεηλασίες καταστημάτων και σπιτιών, αρπαγές γυναικών και παρθένων. Και όταν εμφανίζεται ο Χίτλερ της εποχής εκείνης Μουσταφά Κεμάλ, ξεσπούν σε ζητωκραυγές.
Ο στρατηγός Νουρεντίν με εντολή του εκδίδει διάταγμα, με το οποίο, χιλιάδες Έλληνες και Αρμένιοι στρατεύσιμης ηλικίας οδηγούνται στην ενδοχώρα ενώ όλοι οι άλλοι θεωρούνται αιχμάλωτοι πολέμου κι έχουν διορία να φύγουν έως τις 18-9-22, δηλαδή σε μία εβδομάδα. Διαφορετικά θα οδηγηθούν στην Ανατολία…
Τις τραγικές εκείνες ώρες, αγγλογαλλοαμερικανικά πλοία αγκυροβολημένα στο λιμάνι, τα πληρώματά τους μένουν απαθή στις σφαγές.. Όσοι βουτούν και κολυμπώντας φτάνουν και σκαρφαλώνουν στα πλοία τους, οι ναύτες με τους υποκοπάνους των όπλων τους χτυπούν στα χέρια και πέφτουν στην θάλασσα…
Στον ιερό ναό της Αγίας Φωτεινής ο μητροπολίτης Χρυσόστομος κάνει το τελευταίο του κήρυγμα ενθαρρύνοντας το ποίμνιό του: «Η θεία πρόνοια δοκιμάζει την πίστιν, το θάρρος και την υπομονήν μας. Προσεύχεσθε και θα παρέλθη το ποτήριον τούτο. Θα είδωμεν πάλιν καλάς ημέρας και ευλογήσωμεν τον Θεόν. Θαρρείτε ως εμπρέπει εις καλούς χριστιανούς».
Η εκκλησία μας έδωσε ιεράρχες που αποδείχθηκαν όχι αντάξιοι της αποστολής τους αλλά έδειξαν και το μεγαλείο της ψυχής τους, την γενναιότητά και την πίστη τους στα ύψιστα ιδανικά της πατρίδος και της πίστεως. Ήταν σωστοί ποιμένες του λαού. Αγωνίστηκαν για την πατρίδα και δεν δίστασαν να δώσουν και αυτήν ακόμα την ζωή τους, όπως ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος Καλαφάτης.
Γεννήθηκε στην Τριγλία της Προποντίδος, σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, χειροτονείται σε πρεσβύτερο το 1897 και μητροπολίτης Δράμας το 1902 σε ηλικία μόλις 35 ετών. Οι αγώνες του για τον ελληνισμό ενόχλησαν τον Σουλτάνο, ο οποίος διέταξε να τον εξορίσουν και ο πατριάρχης Ιωακείμ μετά την εξορία τον διόρισε μητροπολίτη Σμύρνης.
Όταν στις 2 Μαίου 1919 γονατιστός και με δάκρυα στα μάτια ευλογούσε τις ελληνικές σημαίες και υποδεχόταν τους ελευθερωτές, τίποτε δεν προμήνυε την καταστρεπτική θύελλα που θα ερχόταν. Και ήλθε το θέρος του ΄22. Οι μεγάλες δυνάμεις προτείνουν ελληνοτουρκική ανακωχή με παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης στην Ελλάδα και εκκένωση της Μικράς Ασίας απο τους Έλληνες. Ο Χρυσόστομος αρνείται τέτοια λύση. Γράφει στους ξένους ηγέτες, στον Πάπα για συμπαράσταση, αλλά ουδείς ανταποκρίνεται…
Ο μαρτυρικός θάνατος του Χρυσοστόμου
Κι ενώ οι Έλληνες προσπαθούν να φύγουν με κάθε μέσο, ο Χρυσόστομος παραμένει στον μητροπολιτικό ναό, περιμένοντας καρτερικά το θέλημα Θεού αποποιούμενος κάθε πρόταση να φύγει. Στρατιωτικό απόσπασμα τον συλλαμβάνει και τον φυλακίζει με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, Ο ίδιος ο Νουρεντίν πασάς, τον χαστουκίζει και τον παραδίδει στον όχλο. Τον χτυπούν με ρόπαλα, του ξεριζώνουν την γενειάδα του βγάζουν τα μάτια και αφού τον σέρνουν σιδηροδέσμιο στους τουρκομαχαλάδες, του κόβουν το κεφάλι πριν πεθάνει… Έτσι ο Σμύρνης Χρυσόστομος ενεγράφη στη χορεία των μαρτύρων…
