Της Ιωάννας Βαρδαλαχάκη
[email protected]

Σε πολιτικό χάος βυθίζεται η Βρετανία μετά την ανακοίνωση χθες του υπουργού Οικονομικών Ρίσι Σουνάκ και του υπουργού Υγείας Σάτζιντ Τζάβιντ ότι παραιτούνται από τις θέσεις τους. Παραίτηση υπέβαλαν επίσης ορισμένα κατώτερα μέλη της βρετανικής κυβέρνησης. 

Το πρωί της Τετάρτης παραιτήθηκαν επίσης το μέλος των Συντηρητικών και υφυπουργός Παιδείας της Βρετανίας Γουίλ Κουίνς, ο υφυπουργός Παιδείας Ρόμπιν Γουόκερ, η Λόρα Τροτ, βουλευτής του κόμματος του Τζόνσον που αποχώρησε από τη θέση της στο υπουργείο Μεταφορών, ο γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών Τζον Γκλεν, η υφυπουργός Εσωτερικών Βικτόρια Άτκινς και η υφυπουργός Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων Τζο Τσόρτσιλ.

Η παραίτηση των κορυφαίων υπουργών ήρθε μετά το νέο σκάνδαλο για το οποίο ο Βρετανός πρωθυπουργός ζήτησε συγγνώμη, επειδή όπως είπε δεν συνειδητοποίησε πως ένας πρώην υπουργός (Κρις Πίντσερ) δεν ήταν κατάλληλος για τη θέση αυτή στην κυβέρνηση, μετά τα παράπονα εναντίον του για σεξουαλική παρενόχληση. Ρίσι Σουνάκ και Σάτζιντ Τζάβιντ που παραιτήθηκαν είχαν δημοσίως στηρίξει τον Τζόνσον κατά τη διάρκεια των σκανδάλων «Partygate» στην Ντάουνινγκ Στριτ.  

Τον Πίντσερ «έδειξε» και ο Κουίνς ως λόγο για την παραίτησή του.  Ο Κουίνς επεσήμανε ότι παραιτέιται μετά την «ανακριβή» ενημέρωση που είχε για τον διορισμό από τον Τζόνσον ενός πολιτικού εναντίον του οποίου είχαν γίνει καταγγελίες για ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά.

Ο Γουόκερ από την πλευρά του ήταν πιο γενικός, αναφέροντας ότι «τα πρόσφατα γεγονότα κατέστησαν σαφές ότι το μεγάλο κόμμα μας (...) έχει παρεκτραπεί από τις βασικές του αποστολές για να επικεντρωθεί σε ζητήματα που αφορούν την ηγεσία». 

Στο ίδιο πνεύμα και η Τροτ. «Η εμπιστοσύνη στην πολιτική είναι και πρέπει πάντα να είναι υψίστης σημασίας, αλλά δυστυχώς τους τελευταίους μήνες αυτή έχει χαθεί», ανέφερε σε ανάρτησή της στο Facebook. Από την πλευρά τους ο Τζον Γκλεν ανέφερε ότι έχει «πλήρη έλλειψη εμπιστοσύνης» στην ηγεσία του Τζόνσον, η Βικτόρια Άτκινς σημείωσε ότι «η ακεραιότητα, η ευπρέπεια, ο σεβασμός και ο επαγγελματισμός» πρέπει να έχουν σημασία και Τζο Τσόρτσιλ δήλωσε ότι «τα πρόσφατα γεγονόταν έδειξαν ότι η ακεραιότητα, η ικανότητα και η ευθυκρισία είναι όλες απαραίτητες για τον ρόλο του πρωθυπουργού, ενώ μια ευτράπελη ιδιοτελής προσέγγιση είναι αναπόφευκτο ότι έχει τα όριά της». 

Οι παραιτήσεις φέρνουν τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον μπροστά σε μια νέα πολιτική κρίση από την οποία είναι δύσκολο να βγει αλώβητος. Πολλοί βουλευτές των Τόρις πιστεύουν άλλωστε ότι η υπουργική ανταρσία θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους για τον Τζόνσον. 

Υπενθυμίζεται ότι οι βουλευτές των Τόρις έχουν χάσει την πίστη στους στον Τζόνσον δώ και μήνες λόγω της συμπεριφοράς του στην εξουσία. Έγινε άλλωστε ο πρώτος πρωθυπουργός που αποδείχθηκε ότι παραβίασε το νόμο όταν του επιβλήθηκε πρόστιμο για τα παράνομα πάρτι στην Ντάουνινγκ Στριτ κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τον περασμένο μήνα μάλιστα πάνω από το 40% των βουλευτών εξέφρασαν έλλειψη εμπιστοσύνης στον ηγέτη τους,«σπάζοντας» την ενότητα του υπουργικού συμβουλίου.

Από την άλλη, «ανάσα» ανακούφισης αποτέλεσε για την Ντάουνινγκ Στριτ το γεγονός ότι μια σειρά από υψηλόβαθμα στελέχη- μεταξύ των οποίων ο Ντόμινικ Ράαμπ, η Λιζ Τρας, ο Μπεν Γουάλας και ο Μάικλ Γκόουβ- δήλωσαν ότι θα παραμείνουν.

Η αρχή του τέλους;

«Οποιοσδήποτε είχε αποδεχθεί μια θέση στην κυβέρνηση του Τζόνσον δεν πρέπει να εκπλαγεί που πλήττεται από σκάνδαλα. Ο πρωθυπουργός ειδικεύεται στην παράκαμψη νομικών και ηθικών εμποδίων... Όπως έχει παρατηρήσει ο ιστορικός Πίτερ Χένεσι, ο κ. Τζόσον είναι ''ο μεγάλος εξευτελιστής στη σύγχρονη εποχή της ευπρέπειας στη δημόσια και πολιτική ζωή και των συνταγματικών μας συμβάσεων''», σχολιάζει το βρετανικό New Statesman, στον απόηχο των εξελίξεων. 

Χαρακτηρίζοντας τον Τζόσον ως ένα άνθρωπο που φέρνει στη Βρετανία με αχαλίνωτη διαφθορά και την κάνει να μοιάζει όλο και περισσότερο με την Ιταλία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι σημειώνει:  «Ο πρωθυπουργός έχει φορέσει πολλές μάσκες κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας του, αλλά η ψευτιά ήταν σταθερή. Όσο αυξάνονται τα διακυβεύματα, τόσο αυξάνονται τα ψέματα. Ο ισχυρισμός ότι το Brexit θα έδινε στο Ηνωμένο Βασίλειο 350 εκατομμύρια λίρες την εβδομάδα για το NHS, η διαβεβαίωση ότι δεν θα πραγματοποιηθούν τελωνειακοί έλεγχοι στη Θάλασσα της Ιρλανδίας, η επιμονή ότι δεν έγιναν πάρτι στην Ντάουνινγκ Στριτ κατά τη διάρκεια του lockdown. Όλα αυτά έχουν διαλυθεί και έχουν λερώσει την παγκόσμια φήμη του Ηνωμένου Βασιλείου. Τώρα, καθώς ακόμη και οι πιο πιστοί υποστηρικτές του χάνουν την πίστη τους, ο πρωθυπουργός δεν έχει κανέναν να πει ψέματα». 

«Το Συντηρητικό Κόμμα, που είδε στον κ. Τζόνσον έναν νικητή των εκλογών και όχι έναν ακατάλληλο για να κατέχει το υψηλότερο δημόσιο αξίωμα, πρέπει τώρα να τερματίσει αυτή τη φάρσα ή να καταδικαστεί περαιτέρω από τη συνενοχή του», καταλήγει, σημειώνοντας ωστόσο ότι τα δεινά της Βρετανίας δεν θα πάψουν απλά με την απομάκρυνση Τζόνσον. 

«Game over» βλέπουν και οι The Times: «Ο Μπόρις Τζόνσον εξακολουθεί να παραμένει προσκολλημένος στο αξίωμα της Ντάουνινγκ Στριτ, παρά τις χθεσινές παραιτήσεις... Αυτό είναι λάθος. Έχει χάσει την εμπιστοσύνη του κόμματός του και της χώρας. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες, οι Συντηρητικοί υπέστησαν ιστορικές ήττες στις ενδιάμεσες εκλογές σε δύο προηγουμένως σταθερές έδρες. Αυτό ανέδειξε το βάθος της αντιπάθειας προς τον κ. Τζόνσον σε πολύ διαφορετικά μέρη της χώρας και προκάλεσε την παραίτηση του προέδρου του κόμματος. Δεν υπάρχει καμία πιθανή πιθανότητα ο κ. Τζόνσον, ο οποίος απέτυχε να εξασφαλίσει την υποστήριξη 148 βουλευτών σε ψήφο εμπιστοσύνης τον περασμένο μήνα, να μπορέσει να ανακτήσει την εξουσία του να παρέχει την αποτελεσματική ηγεσία που χρειάζεται η χώρα σε μια περίοδο οξείας εθνικής κρίσης. Κάθε μέρα που μένει βαθαίνει την αίσθηση του χάους. Για το καλό της χώρας να φύγει».

Ο  «κόκκινος συναγερμός» και οι κίνδυνοι

Ο «κόκκινος συναγερμός» έχει επομένως σημάνει, όπως εξηγεί στο Bloomberg υψηλόβαθμος κυβερνητικός αξιωματούχος, ο οποίος κάνει λόγο για ενδείξεις συντονισμένης συνωμοσίας από τους υπουργούς του Τζόνσον για να τον ανατρέψουν. Γι' αυτό και προετοιμάζεται για νέες παραιτήσεις από το υπουργικό του συμβούλιο το πρωί της Τετάρτης, όπως και έγινε. Αυτό σημαίνει ότι ανώτεροι υπουργοί συνωμοτούν για να τερματίσουν την πρωθυπουργία του, σχολιάζει ο Βρετανός αξιωματούχος, υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Ο Τζόνσον ανέμενε να παραιτηθούν περισσότεροι υπουργοί και είναι έτοιμος να προσπαθήσει να ξεπεράσει αυτά τα χτυπήματα σε μια δύσκολη μέρα κατά την οποία θα βρίσκεται υπό συνεχή έλεγχο, απαντώντας σε ερωτήσεις στη Βουλή των Κοινοτήτων το μεσημέρι και στη συνέχεια εμφανιζόμενος ενώπιον μιας κοινοβουλευτικής επιτροπής. Όμως, οι σύμμαχοι του Βρετανού πρωθυπουργού θεωρούν ότι θα δυσκολευτεί να «επιβιώσει» εάν παραιτηθούν έξι ή οκτώ από το υπουργικό συμβούλιο, επειδή με αυτό τον τρόπο θα δυσκολευτεί ακόμη και να σχηματίσει υπουργικό συμβούλιο, είπε ο Βρετανός αξιωματούχος.  

Μια άλλη απειλή για τον Τζόνσον είναι η προοπτική των αντιπάλων του εντός του κόμματος να πάρουν τον έλεγχο της κρίσιμης «Επιτροπής 1922» των Τόρις.  Εάν οι «αντάρτες» είναι σε θέση να αποδείξουν ότι μπορούν να νικήσουν τον πρωθυπουργό σε ψήφο εμπιστοσύνης, θα μπορούσαν να αλλάξουν τους κανόνες του κόμματος για να ενεργοποιήσουν μια άλλη ψηφοφορία και αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει τον Τζόνσον να παραιτηθεί. 

Ο άλλος κίνδυνος είναι ότι το Εργατικό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα μπορούσε να προχωρήσει σε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή των Κοινοτήτων, με τη Ντάουνινγκ Στριτ να μην είναι σίγουρο ότι μπορεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη για να κερδίσει την ψηφοφορία. Ενδεχόμενη ήττα μπορεί να οδηγήσει σε εκλογές. 

Πάντως ο νέος υπουργός Οικονομικών Ναντίμ Ζαχάουι δήλωσε σήμερα ότι την απόφαση για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών θα τη λάβει ο Τζόνσον. Όταν ρωτήθηκε, αν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, ο Ζαχάουι απάντησε στο LBC: «Ο πρωθυπουργός θα λάβει αυτή την απόφαση».