Του Νίκου Ταμπακίδη
(Πρώην Δήμαρχος Αγίων Αναργύρων -Πρώην Γ.Γραμματέας Περιφέρειας Ιονίων Νήσων)
Είναι προφανές πως ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας (Ο.Ε.Υ.) ενός Δημόσιου φορέα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα σε ό,τι αφορά:
- Την επιχειρησιακή ικανότητα του φορέα
- Την αποτελεσματικότητα του φορέα
- Το κόστος λειτουργίας
- Την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού
- Την ποιότητα του προσφερόμενου έργου και την ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων
- Την ικανότητα προσαρμογής σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο λειτουργικό, τεχνολογικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Συνεπώς:
Ένας σωστός Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας (Ο.Ε.Υ.) αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση - «αναγκαία συνθήκη» - για μια σύγχρονη και αποδοτική Διοίκηση σε Τοπικό, Περιφερειακό ή Κεντρικό επίπεδο.
Οι σημερινοί Οργανισμοί Εσωτερικής Υπηρεσίας (Ο.Ε.Υ.) των ΟΤΑ και άλλων φορέων του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα (ακόμα και οι 10 πρότυποι Οργανισμοί που συνέταξε η ΕΕΤΑΑ) είναι συχνά, όχι απλώς παρωχημένης, αλλά στρεβλής αντίληψης ως προς τα απαραίτητα δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά μιας σύγχρονης Διοίκησης.
Τα βασικά χαρακτηριστικά των σημερινών Ο.Ε.Υ. είναι:
1. Ο αυθαίρετος καθορισμός Διευθύνσεων, Τμημάτων και Γραφείων.
Σε κανένα Ο.Ε.Υ. δεν υπάρχει καθορισμός των «ζωτικών λειτουργιών» (vital systemic functions), που αποτελεί την αφετηρία σχεδιασμού κάθε συστήματος. Αν δεν προσδιορίσουμε για ένα σύστημα τι θέλουμε να κάνει - και κυρίως πώς θέλουμε να το κάνει - πώς αποφασίζουμε για τη δομή του;
2. Η παρωχημένη αντίληψη περί μονοσήμαντης αρμοδιότητας.
Μια (υποθετική) πρόταση για επιχορήγηση από το δήμο μιας σχολικής θεατρικής παράστασης με αντικείμενο την προστασία των δασών πρέπει να μπορεί να την κάνει:
Α. Η υπηρεσία που ασχολείται με την Παιδεία (αφού πρόκειται για σχολική παράσταση),
ή
Β. Η υπηρεσία που ασχολείται με τον Πολιτισμό (αφού πρόκειται για θεατρική παράσταση),
ή
Γ. Η υπηρεσία που ασχολείται με το Περιβάλλον (αφού πρόκειται για δράση που θα οδηγήσει στην προστασία των δασών).
Η μέχρι τώρα αντίληψη περί μονοσήμαντης αρμοδιότητας θεωρεί κάτι τέτοιο αδιανόητο! Αδυνατεί να αντιληφθεί ακόμα και το προφανές: ότι με την πολλαπλή αρμοδιότητα αυξάνονται κατακόρυφα οι δυνατότητες εξεύρεσης πόρων - αλλά και τρόπων υλοποίησης - για την επιδιωκόμενη δράση!
Όλες οι υπηρεσίες της παραδοσιακής Διοίκησης δηλώνουν «πνιγμένες» στη δουλειά, αλλά άμα προσπαθήσετε να δώσετε αρμοδιότητα σε άλλη υπηρεσία ή φορέα… θα σας σκοτώσουν. Τα λειτουργικά προβλήματα της μη μονοσήμαντης αρμοδιότητας έχουν λυθεί εδώ και χρόνια στις διοικητικές δομές των προηγμένων χωρών, αλλά στην Ελλάδα προκαλούν ακόμα ανασφάλειες και αυτόματη άρνηση σε παλαιότερα - κυρίως - στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης. Δυστυχώς, για αρκετούς υπαλλήλους, η «αρμοδιότητα» αντί να έχει την έννοια της «ευθύνης» έχει την έννοια του «δικαιώματος» και αυτή η στρέβλωση είναι πηγή σοβαρότατων αγκυλώσεων και δυσλειτουργιών
3. Η υπερβολική εξειδίκευση των προβλεπόμενων ειδικοτήτων.
Όσο πιο εξειδικευμένη γίνεται η θέση σε έναν Ο.Ε.Υ., τόσο πιο πολλοί εργαζόμενοι θα «χρειάζονται» σε ένα δήμο. Ο «συντηρητής κτηρίων» δεν συναντάται εύκολα ως προβλεπόμενη ειδικότητα. Αντιθέτως, θα βρείτε να προβλέπεται «ελαιοχρωματιστής», «υδραυλικός», «σοβατζής», «αλουμινάς» κ.α.
Σε δήμο της Θεσσαλίας ο Ο.Ε.Υ. προβλέπει Τμήμα Κηποτεχνικών Εφαρμογών και Τμήμα Αστικού Πράσινου και Τμήμα Περιαστικού Πράσινου και Τμήμα Δενδροστοιχιών! ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ Τμηματάρχες για το πράσινο…
Δυστυχώς, στους πρότυπους Ο.Ε.Υ. της ΕΕΤΑΑ όχι μόνο δεν προβλέπεται διόρθωση αυτής της υπερειδίκευσης αλλά γίνεται ειδική αναφορά και προτροπή στους δήμους να φτιάξουν Ο.Ε.Υ. όπου «τα περιγραφόμενα προσόντα για τη θέση να μην είναι γενικόλογα, αλλά όσο γίνεται πιο συγκεκριμένα»! Δηλαδή, όχι «γενικών καθηκόντων» ή «συντηρητής κτηρίων» αλλά ξυλουργός, υδραυλικός, σοβατζής, αλουμινάς κλπ.
4. Η μη ύπαρξη ανηγμένων (δηλαδή που έχουν υποστεί αναγωγή) Οργανικών θέσεων!
Γιατί χρειάζονται σε ένα δήμο 80 εργάτες καθαριότητας και όχι 60 ή 100; Γιατί χρειάζονται στο πρωτόκολλο 4 υπάλληλοι και όχι 2 ή 6;
Στους υπάρχοντες αλλά και στους προτεινόμενους Ο.Ε.Υ. όχι μόνο δε γίνεται εκτίμηση, αλλά ούτε καν πρόβλεψη του όγκου εργασίας ώστε - βάσει αυτού - να γίνει προσδιορισμός του απαιτούμενου αριθμού εργαζομένων στη συγκεκριμένη θέση! Απίστευτο αλλά αληθινό…
Βεβαίως, ούτε λόγος να γίνεται για συνεκτίμηση των υποδομών Πληροφορικής και Οργάνωσης του δήμου, ή της αυτορρυθμιστικής ικανότητας (buffering capacity) του διοικητικού μηχανισμού στον προσδιορισμό του απαιτούμενου αριθμού εργαζομένων σε ένα Tμήμα ή Γραφείο.
Χωρίς αναγωγή σε όγκο δουλειάς και διαθέσιμων τεχνολογικών και οργανωτικών πόρων, οι Ο.Ε.Υ. γίνονται προκλητικά πρότυπα άρνησης της επιστημονικής γνώσης.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΥΣΗ
Υπάρχουν εφαρμογές για τη σύγχρονη και αποδοτική Διοίκηση οι οποίες περιλαμβάνουν την ανάπτυξη πρότυπων (ανηγμένων) Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας οι οποίοι:
- Προσδιορίζουν τις ζωτικές λειτουργίες της διοικητικής μηχανής ενός σύγχρονου δήμου.
- Εφαρμόζουν τις αρχές λειτουργικών κόμβων που οδηγούν σε λειτουργική ευελιξία (flexible job ascription), κατάργηση υπηρεσιακών στεγανών, ορθολογική αξιοποίηση του προσωπικού και κατακόρυφη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών μέσω της εισαγωγής της διεθνώς εφαρμοζόμενης αρχής ‘no wrong door’ (δεν υπάρχει λάθος πόρτα).
- Προσαρμόζονται στις τεχνολογικές και οργανωτικές εξελίξεις και εκμεταλλεύονται τις εθνικές και διεθνείς χρηματοδοτικές ευκαιρίες για παραγωγή έργου.
ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ
Η θέσπιση των προτεινόμενων σύγχρονων Ο.Ε.Υ. θα αποτελέσει κορυφαία Διοικητική μεταρρύθμιση καθώς θα εξασφαλίσει για τους Διοικητικούς φορείς σε όλη τη χώρα:
- Αναβαθμισμένη επιχειρησιακή ικανότητα των διοικητικών μηχανισμών
- Υψηλή αποτελεσματικότητα των φορέων
- Εξορθολογισμό του κόστους λειτουργίας
- Ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων
- Αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού
- Κατάργηση των υπηρεσιακών στεγανών
- Κατακόρυφη αύξηση της διαφάνειας της Διοίκησης
- Υψηλή ικανότητα προσαρμογής σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο τεχνολογικό,
- λειτουργικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.
