Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Στις 14 Απριλίου, οι Ουκρανικές δυνάμεις κατόρθωσαν να βυθίσουν τη ναυαρχίδα του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας Moskva με δύο πυραύλους Neptune. Οσο και αν η Ρωσία αρνήθηκε αυτή την εκδοχή, υποστηρίζοντας ότι η φρεγάτα βυθίστηκε μετά από πυρκαγιά και έκρηξη στην αποθήκη πυρομαχικών, από εκείνη τη στιγμή έχει ξεκινήσει μια σκληρή «μάχη» για τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας.

«Η θαλάσσια διάσταση του πολέμου έχει λάβει πολύ λιγότερη προσοχή, επειδή αρχικά φαινόταν να είναι τουλάχιστον ένας άνισος αγώνας, καθώς το ρωσικό ναυτικό αξιοποίησε στο έπακρο τα πλεονεκτήματά του», τονίζει  ο Λόρενς Φρίντμαν, από τους πιο γνωστούς στρατιωτικούς αναλυτές της Βρετανίας. «Μπορεί η Ουκρανία να  κατάφερε να προκαλέσει μερικές τεράστιες απώλειες στο ρωσικό ναυτικό, όπως η καταστροφή του Moskva,αλλά ο έλεγχος της Μαύρης Θάλασσας είναι ύψιστης σημασίας για τις εξαγωγές των ουκρανικών σιτηρών δια θαλάσσης και τον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων», προσθέτει.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι απηύθυνε έκκληση για περισσότερους πυραύλους για να σπάσει τον αποκλεισμό, προειδοποιώντας αυτή την εβδομάδα ότι  75 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών θα μπορούσαν να «κολλήσουν» στην Ουκρανία μέχρι το φθινόπωρο. Ωστόσο, υπάρχει αμφιβολία για το εάν τέτοια όπλα θα προσφέρουν στην Ουκρανία ένα σημαντικό πλεονέκτημα,λέει ο Σαλ Μερκολιάνο, ιστορικός ναυτιλίας και αναπληρωτής καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Campbell στη Βόρεια Καρολίνα.

«Η απειλή που θέτουν οι Ρώσοι είναι με τα υποβρύχια τους, τα οποία μπορούν να ναρκοθετούν θαλάσσιες περιοχές, να τορπιλίζουν πλοία, ώστε να διατηρούν τον έλεγχο εκεί», λέει ο Μερκολιάνο στο Newsweek.

Στην αρχή του πολέμου, η εστίαση της Ρωσίας φαινόταν να είναι ο έλεγχος της  Αζοφικής Θάλασσας  και στα λιμάνια του Μπερντιάνσκ και της Μαριούπολης. Το ρωσικό ναυτικό κινήθηκε γρήγορα για να προβεί σε αποκλεισμό της ουκρανικής ακτής, κλείνοντας τα στενά του Κερτς, συνδέοντας τη μικρότερη Θάλασσα του Αζόφ και τη Μαύρη Θάλασσα, σύμφωνα με τον ιστότοπο αμυντικής ανάλυσης «War on the Rocks».

Το Μπερντιάνσκ και η Μαριούπολη έπεσαν έκτοτε στα χέρια των ρωσικών δυνάμεων. Υπολογίστηκε στα τέλη Απριλίου ότι περίπου 20 πλοία του ρωσικού πολεμικού ναυτικού, συμπεριλαμβανομένων έξι υποβρυχίων, περιπολούν επίσης στις νότιες  ακτές της Ουκρανίας, σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου.

Το Νησί των Φιδιών

Πιο δυτικά, τα ρωσικά πολεμικά πλοία και οι δυνάμεις που έχουν καταλάβει το Νησί των Φιδιών,βοήθησαν επίσης στον αποκλεισμός της Οδησσού,του μεγαλύτερου λιμανιού της Ουκρανίας.

Οι ουκρανικές δυνάμεις προσπάθησαν να ανακαταλάβουν το Νησί των Φιδιών. Αλλά από την αρχή της ρωσικής εισβολής, έχουν γίνει σκληρές μάχες για τον έλεγχος του. Η Μόσχα γνωρίζει πολύ καλά ότι όποιος ελέγχει το νησί έχει μεγάλο πλεονέκτημα – σε σύγκριση με την Ουκρανία, αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο.

Το νησί βρίσκεται κοντά στις ουκρανικές και ρουμανικές ακτές στη μέση της Μαύρης Θάλασσας και έχει υψόμετρο 41 μέτρων. Έχει διάμετρο μόλις 600 μέτρα και έχει μέγεθος περίπου 24 γηπέδων ποδοσφαίρου.

Ο καθηγητής Μερκολιάνο λέει ότι αν και η Ουκρανία δεν μπόρεσε να ανακαταλάβει το νησί, είχε κάποιες επιτυχίες  στην περιοχή. «Λόγω των ουκρανικών επιθέσεων στο Νησί των Φιδιών, οι Ουκρανοί κατάφεραν να εξουδετερώσουν αρκετά οπλικά συστήματα και να μεταφέρουν πλοία τους στις εκβολές του Δούναβη στα σύνορα Ρουμανίας και Ουκρανίας», πρόσθεσε.

Η Ουκρανία υποστηρίζει μάλιστα ότι απώθησε τον ρωσικό  στόλο περίπου 70 μίλια από την ακτή της Μαύρης Θάλασσας με τη βοήθεια πυραύλων που προμήθευσε η Βρετανία.

«Αν και οι πύραυλοι αυτοί κατά μπορεί να επιτρέψουν στην Ουκρανία να κρατήσει τα ρωσικά πλοία μακριά από τις ακτές της, πιθανότατα δεν θα εμποδίσουν τους Ρώσους να εκτοξεύουν πυραύλους κρουζ εναντίον ουκρανικών στοίχων»,λέει  ο Μικ Ράιαν, ένας Αυστραλός απόστρατος στρατηγός και συγγραφέας του « War Transformed: The Future of Twenty-First-Century Great Power Competition and Conflict».

«Οι Ουκρανοί δεν μπορούν να σταματήσουν  τη Ρωσία να εκτοξεύει πυραύλους σε οποιοδήποτε πλοίο προσπαθήσει να άρει τον ρωσικό αποκλεισμό", είπε στο Newsweek.

«Όπως δεν έχουμε δει «μπότες στο έδαφος» του ΝΑΤΟ ή «μπότες στον αέρα» για την Ουκρανία, πιθανότατα δεν θα δούμε «μπότες στη θάλασσα» ούτε στη Μαύρη Θάλασσα», λέει ο Μικ Ράιαν.

Ασφαλής διέλευση με συνομιλίες

«Πιστεύω ότι  είναι μια πτυχή του πολέμου όπου μια ασφαλής διέλευση κατόπιν διαπραγματεύσεων,μπορεί να είναι η μόνη λύση», είπε ο Ράιαν. «Η πραγματικότητα είναι ότι η Ρωσία είναι ισχυρή στη Μαύρη Θάλασσα και η βάση της στη Σεβαστούπολη είναι πολύ σημαντική γι' αυτήν. Δεν βλέπω στρατιωτική λύση», πρόσθεσε.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, επέμεινε στην ότι η Μόσχα «δεν δημιουργεί κανένα εμπόδιο» για τη διέλευση πλοίων ή πλοίων. Ο Ράιαν εκτιμά όμως ότι επειδή η Ρωσία «έχει το πάνω χέρι στη Μαύρη Θάλασσα και θα κάνει παραχωρήσεις εκεί, μόνο αν υπάρξουν ουκρανικές ή διεθνείς υποχωρήσεις ,σε άλλα μέτωπα». Ο Αυστραλός ειδικός προσθέτει  οτι η Μόσχα θα επιχειρήσει να συμπεριλάβει τη  Μαύρη Θάλασσα σε οποιεσδήποτε ρυθμίσεις και διαπραγματεύσεις για τον  τερματισμό του πολέμου.