Η Ιστορία επαναλαμβάνεται.

Του Άκη Καπράνου

Στις ΗΠΑ ψηφίστηκε πρόσφατα μια σειρά από περιοριστικούς, υποστηριζόμενους από τους Ρεπουμπλικάνους, νόμους, και το κατά πλειοψηφία Συντηρητικό Ανώτατο Δικαστήριο ετοιμάζεται να ταχθεί υπέρ την ανατροπής του νόμου του 1973 που νομιμοποίησε το δικαίωμα στην άμβλωση σε όλη τη χώρα. Τον Ιανουάριο του 2021, η Πολωνία απαγόρευσε τις αμβλώσεις που γίνονται λόγω προβλημάτων του ίδιου του εμβρύου, τον συνηθέστερο δηλαδή από τους λίγους νόμιμους λόγους για τον τερματισμό μιας εγκυμοσύνης σε μια κατά βάση καθολική χώρα.

Και τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές αναρωτιέμαι, πως να αντιμετωπίζουν άραγε τις γυναίκες οι άντρες μιας χώρας όπου το Κράτος έχει τον πρώτο λόγο στο σώμα τους; Θα μου πείτε, όχι απαραίτητα καλύτερα απ’ ότι εδώ – και δυστυχώς θα έχετε δίκιο.

«Το γεγονός» δεν είναι μια ταινία που βλέπεις για να απολαύσεις την σκηνοθετική βιρτουοζιτέ. Όχι πως αυτή είναι απούσα: Τουναντίον κιόλας, αυτό το αγωνιώδες δράμα (που δικαίως έφυγε από το Φεστιβάλ Βενετίας με το Χρυσό Λιοντάρι) θα κατέρρεε σαν χάρτινος πύργος αν δεν ήταν γυρισμένο και σκηνοθετημένο με αριστοτεχνική ακρίβεια. Δεν υπάρχει ούτε ένα περιττό καρέ, ούτε μια κίνηση της κάμερας που δεν οφείλει την ύπαρξη της στο δράμα, που δεν το υπηρετεί ενώ ταυτοχρόνως το αναδεικνύει. Είναι μια σκηνοθεσία «αόρατη» από το γυμνό μάτι αλλά ενορχηστρωμένη μοναδικά, και ναι, θυμίζει πολύ την σκηνοθετική γραφή των αδελφών Νταρντέν. Που σημαίνει, είσαι εκεί, καθηλωμένος από το πρώτο καρέ, και περιμένεις την κατάληξη της ιστορίας.

Και η ιστορία είναι αυτή της Αν, μιας 20χρονης φοιτήτριας που προσβάλλεται από την «ασθένεια που μετατρέπει τις γυναίκες σε νοικοκυρές». Με άλλα λόγια, μένει έγκυος στη Γαλλία του 1963, τότε που η έκτρωση ήταν παράνομη, και αν τολμούσες το «αδιανόητο» ρίσκαρες στ’ αλήθεια τη ζωή σου. Ακόμα δε κι αν τη γλύτωνες, μπορούσες να βρεθείς στη φυλακή – μαζί με τους όποιους «συνεργούς» στο «έγκλημα». Ναι, είναι κάπως κραυγαλέο που μέσα στην ίδια πρόταση βάζω τρεις λέξεις σε εισαγωγικά, και σόρι αν χαλάω την αισθητική μερικών, είναι όμως αρκετά εξοργιστικό από μόνο του το «γεγονός» πως η ταινία δεν μεταφέρει μια ηχώ από το παρελθόν, έτσι δεν είναι;

Το θλιβερό «Γεγονός» εδώ λοιπόν, είναι πως η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Το σασπένς του «Γεγονότος» θυμίζει ταινία τρόμου, όπου ο «κακός» είναι το έμβρυο που η Αν κυοφορεί. Οι βδομάδες περνούν, και η αγωνία της μεγαλώνει: Μόνο αν πετύχει στις εξετάσεις του Πανεπιστημίου όπου σπουδάζει Φιλολογία θα μπορέσει να ξεφύγει από τη φτώχεια. Είναι επίσης εντελώς μόνη της: Ένα ντόμινο εγκατάλειψης μοιάζει ενεργοποιείται μόλις το «γεγονός» αποκαλύπτεται. Ο κολλητός της αποκαλύπτει ένα πρόσωπο απεχθές, οι φίλες της απομακρύνονται φοβούμενες τη φυλακή – στην κυριολεξία δεν έχει κανέναν. Ακόμα και η γυναικεία αλληλεγγύη εδώ, όταν δεν είναι ανύπαρκτη, είναι θλιβερά πενιχρή. Κι εμείς είμαστε από την αρχή με το μέρος της σε μια ταινία δραματική αλλά πάνω απ’ όλα πολιτική – όπως η ίδια η σκηνοθέτιδα Οντρέ Ντιγουάν επισημαίνει, κλείνοντας μας το μάτι σε μια σκηνή όπου η πρωταγωνίστρια (η, πέρα από κάθε κριτική Αναμαρία Βαρτολομέι στην ερμηνεία της χρονιάς) αναλύει ένα ποίημα.