Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Την ώρα που ο πόλεμος φθοράς στην Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη και μάλιστα χωρίς ορατό τέλος, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκμεταλλεύεται την ευκαιρία να ξεκαθαρίσει «λογαριασμούς» σε όλα τα μέτωπα-στο εξωτερικό και το εσωτερικό.
Κατ` αρχήν, ο Τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε ότι είναι θέμα χρόνου να ξεκινήσει η τέταρτη από το 2016, εισβολή των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη βορειο-ανατολική Συρία. Ο Ερντογάν κατέστησε σαφές ότι για να δώσει το «πράσινο φως» για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, θα πρέπει η Συμμαχία να «θυσιάσει» τους Κούρδους στη βορειοανατολική Συρία. Το πρόσχημα για την επικείμενη, νέα εισβολή, είναι η εδραίωση της τουρκικής κατοχής σε μια «ζώνης ασφαλείας», βάθους 30 χιλιομέτρων, στα Κουρδικά εδάφη της Συρίας. Ο Ερντογάν φοβάται τις αυτονομιστικές διαθέσεις των Κούρδων -στην Τουρκία κατοικούν κάπου 10 εκατομμύρια- και τρέμει με την ιδέα της συγκρότησης μιας ανεξάρτητης Κουρδικής οντότητας και στη βορειο-ανατολική Συρία, πέρα από την υπάρχουσα στο βόρειο Ιράκ.
Ο Τούρκος πρόεδρος κλιμακώνει ταυτόχρονα την ένταση στην περιοχή, εκβιάζοντας και τη διέλευση του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, μέσω Ισραήλ προς την Τουρκία. Ταυτόχρονα, προωθεί την ενσωμάτωση της Άγκυρας στην οικονομική ζώνη της Ευρασίας: Στέλνοντας τουρκικές εταιρείες στη Ρωσία για να καλύψει το κενό των δυτικών κολοσσών που αποχώρησαν λόγω των κυρώσεων. Προσαρμόζει επίσης το τουρκικό τραπεζικό σύστημα για να δέχεται τα ρούβλια των Ρώσων ολιγαρχών και των τουριστών.
Αμερικανική στήριξη στους Κούρδους
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εκφράζουν μεν ανησυχία για τα σχέδια του Ερντογάν, αλλά ταυτόχρονα, προσπαθούν να αποτραβήξουν την Τουρκία από την αγκαλιά του Πούτιν. Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντηπάρτμεντ δηλώνει ότι «νέα επίθεση στη βόρεια Συρία θα υπονόμευε την περιφερειακή σταθερότητα και θα έθετε σε κίνδυνο τον τοπικό άμαχο πληθυσμό», αλλά την ίδια ώρα κάνει λόγο για «νόμιμα δικαιώματα ασφαλείας» της Τουρκίας.
Το φιλο-Κουρδικό Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο (SDC) απηύθυνε έκκληση στον διεθνή συνασπισμό κατά του ISIS να αποτρέψει τη νέα τουρκική εισβολή, όπως ανέφερε η αραβική εφημερίδα Asharq al-Aawsat. Το σχέδιο του Ερντογάν «εκθέτει τη Συρία σε περισσότερη κατοχή, απειλεί τον κοινωνικό ιστό, αποτελεί πραγματικό κίνδυνο για το μέλλον της περιοχής και καταργεί όλες τις προσπάθειες και τις θυσίες που έχουν γίνει για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας», ανέφερε το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν στηρίζει βέβαια τις Κουρδικές δυνάμεις της οργάνωσης PYD-YPG στη βορειοανατολική Συρία, γιατί συνέβαλαν αποφασιστικά στην ήττα των Τζιχαντιστών- εταίρων της Τουρκίας, τα προηγούμενα χρόνια. Για την Ουάσιγκτον, οι Κούρδοι συνιστούν άλλωστε ένα εθνικό κίνημα που επηρεάζει συνολικά τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή: Περιορίζουν τον ρόλο του Ιράν, των φιλο-Ιρανών σιϊτών στο Ιράκ, αλλά και της Χεζμπολλάχ , στον Λίβανο, όπως και τη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στη Συρία.
Διπλωματικές πηγές στην Ουάσιγκτον εκτιμούν μάλιστα ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα αποδεχόταν την ίδρυση ανεξάρτητου Κουρδικού Κράτους, ελπίζοντας ότι έτσι θα ελέγξει τη μεταφορά φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Το παιγνίδι των εκλογών
Η επικείμενη εισβολή της Αγκυρας στη Συρία έχει πάντως και εσωτερική διάσταση: Ο Ερντογάν πιστεύει ότι έτσι θα αναθερμάνει το εθνικιστικό αίσθημα του εκλογικού σώματος , για να περισώσει τη φθίνουσα δημοτικότητά του , ενόψει και των προεδρικών εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2023. Το έχει ξανακάνει άλλωστε και στο παρελθόν, πόσο μάλλον τώρα, που οι πολίτες στη Γείτονα στενάζουν από τον υψηλό πληθωρισμό και την υποτίμηση της τουρκικής λίρας. Εξι κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία έχουν ενώσει προεκλογικά τις δυνάμεις τους και αν τελικά καταλήξουν σε έναν ισχυρό υποψήφιο ως αντίπαλο του Ερντογάν, δεν αποκλείεται να επικρατήσουν στις προεδρικές εκλογές.
Ο δήμαρχος της Κωνταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, προηγείται στις δημοσκοπήσεις του Ερντογάν, με αποτέλεσμα το καθεστώς να εξαπολύει επιθέσεις εναντίον του.
Την 1η Ιουνίου, ο Ιμάμογλου θα εμφανιστεί μάλιστα στο δικαστήριο κατηγορούμενος ότι προσέβαλε τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής στον πρώτο γύρο των δημοτικών εκλογών, πριν από τέσσερα χρόνια. Αν κριθεί ένοχος, ο Ιμάμογλου κινδυνεύει να καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης έως και τεσσάρων ετών.
Στο στόχαστρο και η Ελλάδα
Το τρίτο μέτωπο που ανοίγει και πάλι ο Ερντογάν είναι φυσικά με την Ελλάδα. Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έθεσε για πολλοστή φορά ζήτημα κυριαρχίας σε ελληνικά νησιά. «Η άνοδος της Τουρκίας ως αυτόνομης περιφερειακής δύναμης είναι ο κύριος παράγοντας πίσω από αυτή την εντατικοποίηση της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας», δήλωσε ο Χασάν Κόνι, μελετητής στρατηγικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Kultur της Κωνσταντινούπολης.
Ο Αρντά Μεβλούτογλου, ειδικός σε θέματα άμυνας, εκτιμά ότι η ανανέωση της ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας «στέλνει ένα άμεσο μήνυμα» στην Άγκυρα. Πιο αυθάδης, ο γνωστός σχολιαστής της Sabah, Μεχμέτ Μπαρλάς, κατηγορεί την Ελλάδα ότι «προκαλεί απίστευτα την Τουρκία». Όπως γράφει στην τουρκική εφημερίδα ο Μπαρλάς, «κάποτε οι Ελληνες έφτασαν ως την Άγκυρα, αλλά μετά τους κλωτσήσαμε και πήγαν στο διάολο».
Θα περίμενε κανείς βέβαια ότι οι σύμμαχοί μας, θα έστελναν με τη σειρά τους στον… «διάολο» την Αγκυρα. Φευ! Η αμερικανική κυβέρνηση πιστεύει πως μπορεί να κάνει τον Ερντογάν να αλλάξει γνώμη. Και να γίνει ένας «καλός σύμμαχος» της Αμερικής και στο ΝΑΤΟ. Όταν ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ρωτήθηκε τι θα κάνει η Αμερική εάν η Τουρκία επιτεθεί εναντίον των νησιών του Αιγαίου, περιορίστηκε να κάνει λόγο για ένα «υποθετικό ερώτημα».
