Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Το 1975, μετά την πετρελαϊκή κρίση, η Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είχαν υιοθετήσει ειδικό νόμο για να μετριάσουν τις συνέπειες του σοκ από τις τιμές του μαύρου χρυσού: Κάποιες κυβερνήσεις έλαβαν αντίμετρα στους τομείς της παραγωγής, μεταφοράς και διανομής ενέργειας, όπως η θέσπιση μέγιστου ορίου ταχύτητας 100 χιλιομέτρων στους αυτοκινητόδρομους. Υπήρχε επίσης ακόμη και απαγόρευση οδήγησης για εκδρομές την Κυριακή!
Όταν τα μέτρα αυτά τέθηκαν σε ισχύ σχεδόν μισό αιώνα πριν, υπήρχε ακόμη η Σοβιετική Ένωση και δεν υπήρχε Διαδίκτυο. Σήμερα, μπορεί η ΕΣΣΔ να είναι εδώ και δεκαετίες στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και το internet, αναπόσπαστο μέρος της ζωής, αλλά ένα νέο ενεργειακό σοκ σαρώνει τη Γηραιά ήπειρο, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 20% χθες καθώς η Μόσχα απειλεί να διακόψει τη ροή αερίου μέσω της Πολωνίας, με αποτέλεσμα η Ευρώπη να ψάχνει εναγωνίως για λύσεις. «Η ΕΕ θέλει να απαλλάξει ορισμένες ομάδες από το φόρο CO2, καθιερώνοντας διαφορετικές τιμές για το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο θέρμανσης, ανάλογα με τον πελάτη», γράφει η γερμανική Τagesspiegel και εξηγεί: «Στο μέλλον, μόνο οι εταιρείες θα πρέπει να πληρώνουν πρόσθετο φόρο CO2 για κίνηση και θέρμανση σε όλη την Ευρώπη,αλλά όχι οι ιδιώτες».
Η Γερμανία υιοθέτησε επίσης χθες νέο νόμο για την ενεργειακή ασφάλεια, θέλοντας να διασφαλίσει πώς δεν θα υπάρξουν αναταράξεις στη γερμανική αγορά ενέργειας. Από τον Ιούνιο, η Γερμανία θα μπορεί να θέσει υπό κρατική κηδεμονία ή και να κρατικοποιήσει οποιαδήποτε ενεργειακή εταιρεία ζωτικής σημασίας, αν υπάρχει κίνδυνος στην προμήθεια ενέργειας. Προκειμένου να υπάρξει προετοιμασία για τυχόν εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο, το Βερολίνο δημιουργεί επίσης μια ψηφιακή πλατφόρμα, στην εγγράφονται υποχρεωτικά οι μεγάλες βιομηχανικές εταιρείες και οι έμποροι φυσικού αερίου. Με βάση τα δεδομένα αυτά, θα λαμβάνονται αποφάσεις από την κυβέρνηση- σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης- για το πού μπορεί να εξοικονομηθεί φυσικό αέριο και πού πρέπει να πραγματοποιηθούν διακοπές στην προμήθεια.
Η νέα όψη του πολέμου
«Τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκτά μια νέα όψη», γράφει η γερμανική Reutlinger General-Anzeiger. Ολη η Ευρώπη υποχρεώνεται πλέον να σκέφτεται με βάση το σενάριο ενός παρατεταμένου πολέμου στην Ουκρανία. Και να προετοιμάζεται για τις συνέπειες. Ο πόλεμος που ξεκίνησε πριν από 80 ημέρες δεν δείχνει το παραμικρό σημάδι εκτόνωσης. Αντίθετα, ο συσχετισμός δυνάμεων φαίνεται να αλλάζει υπέρ του Κιέβου, καθώς ενισχύεται σημαντικά πλέον από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ταυτόχρονα, η σύγκρουση μετατρέπεται και σε ένα γενικευμένο οικονομικό πόλεμο φθοράς που θα δοκιμάσει τις αντοχές όλου του κόσμου, αλλά πρώτα και κύρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Ευρώπη και Ρωσία έχουν εμπλακεί σε μια μοιραία μάχη για τις αγορές ενέργειας. Η Ευρώπη θέλει να διαφοροποιήσει τις πηγές ενέργειας για να γίνει λιγότερο εξαρτημένη από τη Ρωσία.
Από την άλλη πλευρά, η Μόσχα επιχειρεί να μειώσει την εξάρτησή της από την ευρωπαϊκή αγορά και υιοθετεί μια πολιτική «Look East», για να αξιοποιήσει τις τεράστιες δυνατότητες της ασιατικής αγοράς ενέργειας. Η Ρωσία σχεδιάζει να ανοίξει νέες αγορές. Η Ινδία και η Κίνα είναι οι πιο ωφελημένες χώρες αυτής της αναζήτησης νέων πελατών. Η Ρωσία τους έχει προσφέρει μειωμένες τιμές και συστήματα πληρωμών σε τοπικά νομίσματα. Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους: Οι εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Κίνα αυξήθηκαν κατά 60% τους πρώτους τέσσερις μήνες του έτους, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021. Η Gazprom ανακοίνωσε ότι οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Κίνα μέσω των νέων αγωγών της Άπω Ανατολής θα μπορούσαν να φτάσουν περίπου τα 48 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2026, σε σύγκριση με περίπου 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, το 2021. Η Gazprom σχεδιάζει επίσης έναν άλλο αγωγό - τον Soyuz-Vostok - που θα εκτείνεται από τη Ρωσία στην Κίνα μέσω της Μογγολίας. Αυτό θα σήμαινε ότι επιπλέον 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου θα μπορούσαν να διοχετεύονται στην Κίνα κάθε χρόνο.
Ακόμη και η Ιαπωνία, που μετέχει στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ανακοίνωσε ότι θα διατηρήσει το ποσοστό του 27,5% στο πρότζεκτ Sakhalin-2 με την Gazprom (50%) στις ακτές της ρωσικής Σαχαλίνης, που παράγει περίπου 10 εκατομμύρια τόνους LNG ετησίως. Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Φούμιο Κισίντα, που συναντήθηκε χθες με τους επικεφαλής της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον Σαρλ Μισέλ στο Τόκιο, στο πλαίσιο της 28ης Συνόδου Κορυφής ΕΕ-Ιαπωνίας, κατέστησε σαφές ότι το έργο θα βοηθήσει στην παροχή φθηνού και σταθερού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ιαπωνία.
Το μειονέκτημα της Ευρώπης
Το πλεονέκτημα για τη Μόσχα είναι ότι η ΕΕ είναι εύκολο να το λέει, αλλά πολύ δύσκολο να επιβάλει εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια. Για άλλη μία φορά χθες, οι πρεσβευτές των 27 χωρών της ΕΕ στις Βρυξέλλες, δεν κατόρθωσαν να συμφωνήσουν στο έκτο πακέτο των κυρώσεων κατά της Μόσχας. Οι ολέθριες συνέπειες της σύγκρουσης στην Ουκρανία βαραίνουν πρώτα και κύρια την Ευρώπη, αλλά και τις τσέπες και το μέλλον όλων των Ευρωπαίων, που εξαρτώνται από τον ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό. Με τις τιμές της ενέργειας να αυξάνονται συνεχώς και να απειλούν να βυθίσουν την ΕΕ σε βαθιά ύφεση, ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι παραδέχτηκε μάλιστα ότι «στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι από τους εισαγωγείς φυσικού αερίου έχουν ήδη ανοίξει τους λογαριασμούς τους σε ρούβλια στην Gazprom».Αλλωστε, κάπου 20 ευρωπαϊκές εταιρείες –ανάμεσά τους και η Uniper- ο μεγαλύτερος εισαγωγέας της Γερμανίας-έχουν ήδη πληρώσει σε ρούβλια για το ρωσικό φυσικό αέριο.
