Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

 Ο «Πήγασος», το φτερωτό άλογο της ελληνικής μυθολογίας, στοιχειώνει άλλη μία κυβέρνηση: Σάλος έχει ξεσπάσει στην Ισπανία μετά τις αποκαλύψεις ότι  τα κινητά τηλέφωνα του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ και της υπουργού Αμυνας, Μαργκαρίτα Ρόμπλες παρακολουθούνταν «παράνομα» και «από το εξωτερικό» με τη βοήθεια του ισραηλινού λογισμικού κατασκοπείας «Pegasus». «Δεν πρόκειται για υπόθεση, αλλά για "εξαιρετικά σοβαρά γεγονότα", δήλωσε ο υπουργός Προεδρίας της Ισπανίας, Φέλιξ Μπολάνος. Σύμφωνα με τον ίδιο, στο κινητό του Σάντσεθ είχε γίνει υποκλοπή δύο φορές τον Μάιο του 2021 και στο κινητό της Ρόμπλες μία φορά τον Ιούνιο του 2021.

Το κατασκοπευτικό λογισμικό Pegasus αναπτύχθηκε από την ισραηλινή εταιρεία NSO Group και χρησιμοποιείται από κυβερνητικές υπηρεσίες και άλλους σε όλο τον κόσμο για να κατασκοπεύει πολιτικούς, δημοσιογράφους και ακτιβιστές, όπως έχουν αποκαλύψει  πρόσφατες έρευνες.

Το σκάνδαλο των υποκλοπών απασχολεί την Ισπανία εδώ και εβδομάδες. Στις 18 Απριλίου, η ερευνητική ομάδα Citizen Lab με έδρα το Τορόντο δημοσίευσε έκθεση ότι τα κινητά τηλέφωνα 65 Βάσκων και Καταλανών αυτονομιστών πολιτικών και ακτιβιστών κατασκοπεύτηκαν με το λογισμικό Pegasus από το 2017 ως το 2020. Εξι κόμματα, που στηρίζουν την κυβέρνηση Σάντσεθ, έχουν  υποβάλει  αίτημα για εξεταστική επιτροπή της Βουλής, που θα ερευνήσει το σκάνδαλο, καθώς υπάρχουν ισχυρισμοί ότι στην υπόθεση έχει εμπλακεί και η Ισπανική μυστική υπηρεσία CNI.

Συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο

 Η υπόθεση δεν αφορά βέβαια μόνο την Ισπανία. H ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, πρόκειται να συζητήσει  τη χρήση του λογισμικού Pegasus από χώρες της ΕΕ εναντίον ατόμων, συμπεριλαμβανομένων και ευρωβουλευτών. Ανώτεροι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έγιναν στόχος πέρυσι από το spyware Ο Βέλγος Επίτροπος Δικαιοσύνης στην ΕΕ, Ντιντιέ Ρέιντερς, είναι μεταξύ αυτών που στοχοποιήθηκαν, σύμφωνα με επίσημα έγγραφα. Τουλάχιστον τέσσερα άλλα μέλη του προσωπικού της Επιτροπής εμπλέκονται επίσης.

Η Κομισιόν, έμαθε για αυτή τη στοχοποποίηση  αφού η Apple έστειλε μηνύματα σε χιλιάδες χρήστες iPhone τον περασμένο Νοέμβριο λέγοντάς τους ότι «στοχοποιήθηκαν από κρατικούς επιτιθέμενους». 

«Το Pegasus ξεφεύγει από τους κανόνες και τους ελέγχους του διεθνούς δικαίου, στον ίδιο βαθμό όπως οι φορολογικοί παράδεισοι ή οι τεχνολογικοί γίγαντες», γράφει η El Pais. To Pegasus, υποτίθεται ότι αναπτύχθηκε για να παρακολουθεί εγκληματίες και τρομοκράτες, αλλά στην πράξη χρησιμοποιείται ευρέως για να χακάρει τα έξυπνα τηλέφωνα ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφων και πολιτικών, ακόμη και υψηλόβαθμων κυβερνητικών στελεχών. Τα έξυπνα smartphones που παγιδεύονται με το Pegasus, μετατρέπονται σε συσκευές κατασκοπείας. Oι χρήστες του λογισμικού μπορούν να διαβάζουν τα μηνύματα, τα emails, να βλέπουν τις φωτογραφίες του κατόχου, ακόμη και να ενεργοποιούν την κάμερά και το μικρόφωνο της συσκευής, χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει. Οι περισσότερες «μολύνσεις» των smartphones  γίνονται όταν οι χρήστες κάνουν κλικ σε έναν σύνδεσμο που τους αποστέλλεται μέσω email/SMS ή όταν μεταβαίνουν σε έναν ιστότοπο και κάνουν κλικ εκεί. 

 Λίστα 50.000 τηλεφώνων

Πριν δύο χρόνια,17 Μέσα Ενημέρωσης, μεταξύ των οποίων το Wire, η Washington Post και ο  Guardian, ερεύνησαν επί μήνες μια λίστα 50.000 τηλεφωνικών αριθμών που ανήκουν σε άτομα από  50 χώρες. Αυτή η λίστα δόθηκε από τη γαλλική μη κερδοσκοπική δημοσιογραφία Forbidden Stories και τη Διεθνή Αμνηστεία. Στη συνέχεια εξετάστηκαν τα κινητά τηλέφωνα 67 ατόμων που βρίσκονταν στη λίστα. Το αποτέλεσμα; Αποκαλύφθηκε ότι 37 από τα τηλέφωνα που αναλύθηκαν έδειχναν σημάδια εισβολής από το spyware Pegasus ή σημάδια απόπειρας διείσδυσης.  Στη λίστα περιλαμβάνονταν 14 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων-ανάμεσά τους ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η μορφή πολέμου; Η προφανής λύση για τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο θα ήταν η απαγόρευση αυτής της τεχνολογίας, αλλά αυτό είναι αδύνατον. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προχώρησε στη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής για να ερευνήσει το σκάνδαλο και τις καταγγελίες ότι το λογισμικό χρησιμοποιείται και από κυβερνήσεις της ΕΕ. «Η σοβαρότητα του σκανδάλου Pegasus δεν μπορεί να υποτιμηθεί», δήλωσε η  Ολλανδή ευρωβουλευτίνα των Φιλελευθέρων Σόφι Ιντ Φελντ.

«Το ερώτημα είναι ευρωπαϊκό και η πρόκληση είναι ευρωπαϊκή. Δεν μπορούμε να το αφήσουμε στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών, που θα καταπνίξουν το σκάνδαλο», υποστηρίζει η Γερμανίδα ευρωβουλευτίνα των Πρασίνων, Χάνα Νόιμαν. Οι Πράσινοι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητούν την απαγόρευση του spyware. «Ιδανικά, το έργο αυτής της εξεταστικής επιτροπής θα πρέπει να είναι το πρώτο βήμα προς τη ρύθμιση της διεθνούς πώλησης και χρήσης τεχνολογίας spyware, καθώς και τη σύναψη νομικά δεσμευτικών συμφωνιών μη κατασκοπείας για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα», υποστηρίζει ο Γερμανός Φιλελεύθερος ευρωβουλευτής Μόριτς Κέρνερ.