Η ανάγκη κατασκευής νέων μικρών και μεγάλων φραγμάτων στην Ελλάδα, τη στιγμή που τα προβλήματα της λειψυδρίας – τόσο στην ύδρευση, όσο και στην άρδευση – οξύνονται διαρκώς, τονίστηκε στο 1ο πανελλήνιο συνέδριο Μεγάλων Φραγμάτων που διοργάνωσε το ΤΕΕ στη Λάρισα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας υπάρχουν ή βρίσκονται στο στάδιο κατασκευής 150 μικρά και μεγάλα φράγματα τα οποία αξιοποιούν (ή θα αξιοποιήσουν) 8 km3 υδάτων, όταν η απορροή μόνο των μεγάλων ποταμών φτάνει τα 47 km3 Με άλλα λόγια αξιοποιείται μόλις το 1/6 των υδάτων των μεγάλων ποταμών της χώρας.
Μάλιστα, η Ελλάδα, ως μεσογειακή χώρα, έχει ανάγκη από έργα πολλαπλού σκοπού για τη ορθολογική διαχείριση των υδατικών της πόρων, αλλά και τη δημιουργία σημαντικών υγροβιοτόπων, οι οποίοι είναι αναγκαίοι για την περιβαλλοντική ισορροπία και την δημιουργία πόλων αναψυχής.
Η κατασκευαστική δραστηριότητα φραγμάτων στη χώρα μας άρχισε τις δεκαετίες 1950 -60 και 1960-70 και κορυφώθηκε την δεκαετία 1990-2000. Στα πρώτα χρόνια τα έργα αναλάμβαναν εξ ολοκλήρου ξένοι κατασκευαστές, στην συνέχεια όμως η κατασκευή πέρασε σε Ελληνικά χέρια, με τη ΔΕΗ, το ΥΠΕΧΩΔΕ, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά και ιδιώτες μελετητές να υλοποιούν νέου τύπου φράγματα.
Αξιόλογη είναι η εμπειρία που έχει αναπτυχθεί από οργανισμούς όπως η ΔΕΗ, το ΥΠΕΧΩΔΕ, το ΥΠΑΓΑΝ, καθώς επίσης από ιδιώτες μελετητές και κατασκευαστές ενώ μεταξύ των έργων που έχουν υλοποιηθεί υπάρχουν και νέου τύπου φράγματα.
Στο συνέδριο τονίστηκε η ανάγκη για κατασκευή πολλών νέων φραγμάτων, προκειμένου να αξιοποιηθούν καλύτερα τα υδρολογικά δεδομένα της χώρας.
Οι αρδευτικές ανάγκες, ιδιαίτερα σε περιοχές που τα προβλήματα λειψυδρίας εμφανίζονται με οξύτητα, όπως για παράδειγμα στη Θεσσαλία, επιβάλλουν την αντικατάσταση των υπόγειων απολήψεων με επιφανειακές λόγω της συνεχούς πτώσης της στάθμης των γεωτρήσεων.
Η απαίτηση αύξησης του ποσοστού παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών δικαιωμάτων ρύπων, καθιστά πλέον τα υδροηλεκτρικά έργα περισσότερο ελκυστικά
Τα φράγματα μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά και στην απόσβεση του πλημμυρικού φαινομένου, όπως έχει συμβεί στον Αχελώο η στον Σοφαδίτικο.
Επισημάνθηκε επίσης, πως στη χώρα μας παρατηρείται πληθώρα φορέων που κατασκευάζουν και λειτουργούν μεγάλα φράγματα, αλλά και η εμφάνιση πολλών ανησυχητικών ενδείξεων προβληματικής συμπεριφοράς ορισμένων φραγμάτων. Αυτό οφείλεται, όπως τονίστηκε, κατά κανόνα στην έλλειψη ενιαίας ολοκληρωμένης αντιμετώπισης της μελέτης, κατασκευής και λειτουργίας από πλευράς ασφαλείας. Ομάδα εργασίας της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου, παρουσίασε πρόταση οργάνωσης ειδικού φορέα που θα θεσπίσει και θα εποπτεύει την τήρηση κανονισμών σχετικά με τη μελέτη, κατασκευή, λειτουργία και τη θέση εκτός λειτουργίας μεγάλων φραγμάτων.
Η πρόταση αφορά σε μεγάλα φράγματα (ύψος>15m ή χωρητικότητας >1hm3) και προβλέπει την ίδρυση:
• Διοικητικής αρχής φραγμάτων (ΔΑΦ)
• Σώματος εμπειρογνωμόνων (ΣΕΦ)
Όπως υπογραμμίστηκε στην Ευρώπη υπάρχει μια αυξανόμενη κοινωνικοπολιτική ευαισθησία στα θέματα ασφάλειας των φραγμάτων, η οποία οδηγεί σε συνεχείς βελτιώσεις των κανονισμών στα διάφορα κράτη. Στις περισσότερες χώρες οι κανονισμοί ασφάλειας φραγμάτων έχουν επικυρωθεί με νομοθετική ρύθμιση.
