Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Θα ξεσπάσει ολομέτωπος πόλεμος στην Ουκρανία; Ποιος μπορεί να το πει με σιγουριά; Τα σενάρια πολλά, αλλά και ρευστά. Τα τελευταία επεισόδια δείχνουν να αναζωπυρώνεται ο πολεμικός κίνδυνος. Βομβαρδισμούς εναντίον αμάχων καταγγέλλουν Ουκρανοί και Ρώσοι: Φόβους για ρωσική επίθεση στο Κίεβο εκφράζουν οι Ουκρανοί, από τη μία πλευρά. Φόβους για επέμβαση του Ουκρανικού στρατού στις ρωσόφωνες περιοχές του Ντονμπάς, διατυπώνουν από την άλλη, οι Ρώσοι. Βομβαρδισμένα νηπιαγωγεία, δείχνουν οι ουκρανικές τηλεοράσεις, ενώ τα ρωσικά δίκτυα δείχνουν χιλιάδες πρόσφυγες να εγκαταλείπουν την περιοχή του Ντονμπάς για να βρουν καταφύγιο στη Ρωσία. Εικόνες που μπορούν να φέρουν σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση του Κιέβου ακόμη και χωρίς να έχουν ξεκινήσει ουσιαστικά οι εχθροπραξίες, ακριβώς την ίδια ώρα που ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επιμένει ότι είναι θέμα χρόνου η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η γενική επιστράτευση που κήρυξαν το Σάββατο οι ηγέτες των ρωσώφωνων περιοχών στην ανατολική Ουκρανία, ενισχύει το δράμα, καθώς μπορεί να είναι ο προάγγελος μιας σφοδρής σύγκρουσης σε τοπικό επίπεδο, πάντα με την λίγο πολύ, άμεση στρατιωτική υποστήριξη της Ρωσίας.

Η Μόσχα επαναλαμβάνει πάντως συνεχώς πως δεν σκοπεύει να επέμβει στρατιωτικά στην Ουκρανία, αφήνοντας ανοικτό όμως το ενδεχόμενο, σε περίπτωση που ο στρατός του Κιέβου εισβάλει στις ρωσόφωνες περιοχές.Το Κρεμλίνο κατηγορεί τη Δύση για έλλειψης συνεργασίας σε ότι αφορά τις ανάγκες ασφαλείας της Ρωσίας. 

«Λόγω της απροθυμίας της αμερικανικής πλευράς να συμφωνήσει σε σταθερές νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις για την ασφάλειά μας, η Ρωσία θα αναγκαστεί να απαντήσει, μεταξύ άλλων, μέσω της εφαρμογής τεχνικο-στρατιωτικών μέτρων», ήταν η απάντηση της Μόσχας στα αιτήματα της Ουάσιγκτον. «Τέτοια μέτρα δεν συνεπάγονται απαραίτητα την έσχατη λύση της εισβολής στην Ουκρανία, αλλά το πιο πιθανό είναι η ανάπτυξη υπερσύγχρονων πυραυλικών συστημάτων σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας, σε στεριά και θάλασσα», τονίζουν Ρώσοι αναλυτές. Αυτό το σκοπό είχαν άλλωστε τα μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια με εκτοξεύσεις βαλλιστικών πυραύλων, που πραγματοποίησε η Ρωσία το Σάββατο, παρουσία του Πούτιν.

Ο «Τίγρης» και ο πόλεμος

Οι πολιτικοί και στις δύο πλευρές, κατανοούν βέβαια ότι «Ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την εμπιστευθούν στους στρατιωτικούς», όπως είχε πεί ο Γάλλος πρωθυπουργός Ζορζ Κλεμανσό, με το προσωνύμιο «Τίγρης» για την αποφασιστικότητα που επέδειξε στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δηλώνει στο γερμανικό δίκτυο ARD ότι «η Μόσχα ετοιμάζεται να δημιουργήσει ένα πρόσχημα για επίθεση στην Ουκρανία», αλλά ταυτόχρονα προσθέτει πώς «πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στη σύγκρουση.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν, αν και προειδοποιεί  επίσης  τη Μόσχα -σε συνέντευξή του στην Suddeutsche Zeitung-με  «πολλές αυστηρές κυρώσεις», ανανεώνει την προσφορά του για διαπραγμάτευση, λέγοντας πώς «αν η Ρωσία δεν ξεκινήσει τον πόλεμο νωρίτερα, θα συναντηθεί με τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ στην Ευρώπη την προσεχή Τετάρτη». Την εξεύρεση διπλωματικής λύσης την «τελευταία ώρα» επεδίωξε και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν που είχε χθες τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ στη Μόσχα πρόκειται να μεταβεί αυτή την εβδομάδα και ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι.

Οι πολιτικοί φαίνεται πάντως να ασκούνται ιδιαίτερα στην λεγόμενη επιχείρηση «πλαστής σημαίας» (operation false flag) για να κερδίσουν πόντους, πριν κηρυχθεί  πόλεμος. Στόχος είναι να ενοχοποιηθεί ο αντίπαλος και να δημιουργηθεί η βάση για αντίποινα. Όπως εξηγεί ο Ιταλός,απόστρατος στρατηγός Κάρλο Ζαν, καθηγητής Στρατηγικής στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Luiss, στη Ρώμη, οι τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανική κρίση, μπορεί να εξηγηθούν με την «πλαστή σημαία», στον διεξαγόμενο πόλεμο  των πληροφοριών: «Αυτό που στην ορολογία ονομάζεται "operation false flag", είναι οι πληροφορίες για κάθε είδους τρομοκρατικές επιθέσεις, κυρίως εναντίον αμάχων, προκειμένου να προκληθεί μεγάλη αντίδραση στην κοινή γνώμη, που θα δικαιολογήσει κάθε στρατιωτική επέμβαση»  

Επιχείρηση «παραπλάνηση»

Ο Φίλιπ Τζιράλντι, εκτελεστικός διευθυντής του  αμερικανικού Συμβουλίου «National Interest»,που διετέλεσε αξιωματικός της μυστικής υπηρεσίας στρατού και επί 18ετία στέλεχος της  CIA, εξηγεί ότι «η Πλαστή Σημαία είναι μια έννοια που πάει πολλούς αιώνες πίσω. Εθεωρείτο ένα νόμιμο πολεμικό τέχνασμα από τους ΄Ελληνες και τους Ρωμαίους, όπου μια στρατιωτική δύναμη μπορούσε να υποκριθεί πως είναι φιλική για να πλησιάσει τον εχθρό. Και μόνο τότε αποκάλυπτε την ταυτότητα και ύψωνε τα σύμβολά της προτού επιτεθεί. Ο όρος «πλαστή σημαία» πάντως για να περιγράψει τους πειρατές να συνήθιζαν να αναρτούν φιλικά (και ψεύτικα λάβαρα) για να δελεάζουν τα εμπορικά πλοία, ώστε να τα προσεγγίζουν και να κάνουν ρεσάλτο. Σήμερα επιχειρήσεις ψευδούς σημαίας γενικά διεξάγονται από μυστικές υπηρεσίες και μη κρατικά στοιχεία, όπως τρομοκρατικές ομάδες και θεωρούνται επιτυχημένες μόνο εάν η πραγματική ταυτότητα των δραστών τους παραμείνει άγνωστη. Δεν υπάρχει τίποτα το έντιμο σε αυτές, αφού αποβλέπουν να ενοχοποιήσουν μια αθώα πλευρά για κάτι που δεν διέπραξε», λέει ο πρώην αξιωματούχος της CIA.

Η αμερικανική ιστοσελίδα «Conversation» σημειώνει ότι οι επιχειρήσεις «πλαστής σημαίας» αποκτούν αληθοφάνεια λόγω της διαδεδομένης αντίληψης ότι οι πολιτικοί είναι αδίστακτοι και εκμεταλλεύονται τις κρίσεις. Επιπλέον, οι κυβερνήσεις λειτουργούν με σχετική μυστικότητα και καταφεύγουν σε εργαλεία εξαναγκασμού, όπως δήθεν απόρρητες πληροφορίες, καλά εκπαιδευμένους πράκτορες και διάφορα άλλα όπλα, για να εφαρμόσουν την ατζέντα τους. Δεν είναι τεράστιο άλμα να φανταστεί κανείς ότι κάποιοι ηγέτες προκαλούν σκόπιμα γεγονότα υψηλού αντίκτυπου που αργότερα εκμεταλλεύονται για πολιτικό όφελος. Για παράδειγμα, δεν είναι αμφιλεγόμενο να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση Μπους χρησιμοποίησε τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου για να ενισχύσει την υποστήριξη της κοινής γνώμης στην εισβολή στο Ιράκ», εκτιμά το αμερικανικό περιοδικό.

Η αβεβαιότητα του Πούτιν και Μπάιντεν

Σε ποιό βαθμό και αν, τόσο το Κρεμλίνο όσο και ο Λευκός Οίκος προσπαθούν να αξιοποιήσουν την «πλαστή σημαία» για να ενισχύσουν τις απόψεις τους, μένει να αποδειχτεί. Ο Μπάιντεν πάντως, έχει προβλήματα στο εσωτερικό καθώς τα φιλόδοξα κοινωνικά νομοσχέδιά του, δεν περνούν εύκολα στο Κογκρέσσο, ενώ ο Πούτιν έχει οδηγηθεί σε ένα αδιέξοδο από το οποίο δεν ξέρει πώς να βγει.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Ρώσος πρόεδρος προσέγγισε το ουκρανικό ζήτημα, ενίσχυσε τις σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Ουάσιγκτον. Μερικοί  Ευρωπαίοι ηγέτες που είχαν αμφιβολίες, έχουν ευθυγραμμιστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες: Τόσο ο Μακρόν, που είχε μιλήσει για τον «εγκεφαλικό θάνατο» του ΝΑΤΟ, όσο και οι Γερμανοί, ιδιαίτερα οι Σοσιαλδημοκράτες που συνδέονται με την παλιά Ostpolitik-την  πολιτική προσέγγισης με τη Σοβιετική Ένωση που είχε εφαρμόσει ο Καγκελάριος Βίλλι Μπραντ τη δεκαετία του '70.  Ωστοσο, μια άμεση ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας φαίνεται, προς το παρόν, απίθανη,  γιατί οι λόγοι είναι πάνω από όλα οικονομικοί.

«Μια επίθεση στην Ουκρανία θα μπορούσε να κοστίσει στη Ρωσία «ένα ευημερούν μέλλον», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η αναβλητικότητα δείχνει ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία είναι επίσης οικονομικό ζήτημα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι η πρώτη διέξοδος για τις ρωσικές εξαγωγές (40,6% του συνόλου). Ισχύει και το αντίστροφο: η ευρωπαϊκή οικονομία βασίζεται στις εξαγωγές της στη Ρωσία (89,3 δισ. ευρώ το 2021), πέρα από την ενεργειακή εξάρτηση από τη Μόσχα. Μια στρατιωτική σύγκρουση θα είχε μόνο ηττημένους στην περιοχή της Ευρασίας...