Το αριστούργημα του Γιόχαν Γιόχανσον «Τελευταίοι και πρώτοι άνθρωποι» μπορεί να επισκιάζει τη σεζόν (και όχι απλά την τρέχουσα κινηματογραφική εβδομάδα), όμως δυνατή πρόταση αποτελεί και το «Φυσικό φως», Ουγγρικό πολεμικό δράμα που ξεχωρίζει. Δίπλα τους, μια ρομαντική κομεντί που βλέπεται, και ο Κένεθ Μπράνα που δοκιμάζει ξανά τη μουστάκα του Ηρακλή Πουαρό.

Του Άκη Καπράνου

Στο «Φυσικό φως» του Ντένες Νάγκι (Αργυρή Άρκτος στο Βερολίνο), η ψυχρότητα και ο πένθιμος τόνος, πρωταγωνιστούν: Η ιστορία διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όπου μια ομάδα Ούγγρων στρατιωτών αναζητά αντάρτες στο κατεχόμενο τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης (η Ουγγαρία πολεμούσε στο πλευρό της ναζιστικής Γερμανίας).

Πέρα από αυτό, η κάμερα του Νάγκι σαγηνεύει τον θεατή με μια σινεμασκόπ φωτογραφία σπαρακτικής ομορφιάς (κάθε «ρυτίδα» του αμείλικτα χειμερινού τοπίου εδώ, έχει τη δική της φωτογένεια), την ίδια στιγμή που, στο επίκεντρο της, τοποθετεί το βλοσυρό δράμα του πολέμου, περισσότερο παρατηρώντας το, δίχως ακριβώς και να τοποθετείται. Αυτή όμως είναι και η μεγάλη αρετή της γλώσσας που φαίνεται να συντάσσει, με μεγάλη επιτυχία, ο Ούγγρος κινηματογραφιστής στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο. Γιατί είναι αυτή η παρατήρηση εκ της οποίας προκύπτει εντέλει όλο το δράμα: Η Φύση – αληθινή πρωταγωνίστρια του φιλμ – μοιάζει να μην είχε συμπεριλάβει ποτέ τον άνθρωπο στο αρχικό της «πλάνο».  

Αυτό βέβαια δημιουργεί και μικρές επιπλοκές: Το συγκλονιστικό πρόσωπο του πρωταγωνιστή Φέρεντς Ζάμπο (ερασιτέχνης, όπως και όλοι στο καστ!) δεν αρκεί για να μας εμπνεύσει συναισθηματικά, όταν το ίδιο το φιλμ στερείται κορυφώσεων. Δεν γνωρίζουμε καν την ακριβή τοποθεσία στην πρώην Σοβιετική Ένωση των δασωμένων περιοχών όπου διαδραματίζεται το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας. Όμως η αίσθηση μιας επικείμενης τραγωδίας έρχεται τελικά να σε βρει όταν αφήνεις την αίθουσα, όταν «κάθονται» μέσα σου όλες αυτές οι εικόνες, όλα αυτά τα αδικαίωτα βλέμματα που, παγωμένα στο χρόνο, ελπίζουν το καλύτερο, σε έναν τόπο και μια εποχή όπου μόνο τα χειρότερα καραδοκούν.

Ο δε Κένεθ Μπράνα επιστρέφει ως Ηρακλής Πουαρό, σκηνοθετώντας το «Έγκλημα στο Νείλο». Η ιστορία γνωστή – άλλωστε μόλις πέρσι το καλοκαίρι παίχτηκε στις αίθουσες και η παλαιότερη μεταφορά του Τζον Γκίλερμιν που, κακά τα ψέματα, διέθετε και πιο δυνατό καστ: Ο αξεπέραστος Πίτερ Ουστίνοφ ως Πουαρό, και από δίπλα οι Μία Φάροου, Μπέτι Ντέιβις, Τζέιν Μπίρκιν, Μάγκι Σμιθ, Άντζελα Λάνσμπουρι και Ντέιβιντ Νίβεν. Ε, κομματάκι καλύτερο από το τωρινό νομίζω. Που όμως, ακριβώς για να διαφοροποιηθεί, ξεκινά με ένα φλασμπάκ του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου – εδώ, ο Πουαρό μοιάζει να λειτουργεί σαν λευκός καμβάς για τον Μπράνα, που ως τέτοιον τον μεταχειρίζεται.

Ο τελευταίος, δίπλα στην Γκαλ Γκοντό, τον Άρμι Χάμερ και την Άνετ Μπένινγκ, σκηνοθετεί όσο πιο εντυπωσιακά μπορεί την ίδια ιστορία, με κάποιες μικρές πινελιές εδώ κι εκεί (όπως στην εισαγωγή που προαναφέραμε) που εντέλει δεν προσθέτουν και τίποτα ουσιαστικό ούτε στο φιλμ ως «whodunit», αλλά και ούτε και ως μεταφορά ενός μυστηρίου της Αγκάθα Κρίστι. Ίσως επειδή ούτως ή άλλως το «Όριαν Εξπρές» διέθετε καλύτερο πρωτογενές υλικό. Υπάρχει πάντως και μια ωραία τσαχπινιά στο φινάλε, και ο Μπράνα επιστρατεύει κάθε κινηματογραφικό κόλπο που «δείχνει» εντυπωσιακό: Θεαματικά πανοραμίκ, εφευρετικά (ή και εξυπνακίστικα, ανάλογα με τα γούστα σας) χρονικά άλματα, και μια φωτογραφία βγαλμένη από τις καλύτερες στιγμές των καρτ-ποστάλ.

Βγαίνει τέλος και το «Παντρέψου με», σε σκηνοθεσία της Κατ Κόιρο. Τηλεορασάκιας η σκηνοθέτιδα, κάνει με αυτό το φιλμ το πέρασμα της στη μεγάλη οθόνη – οπότε μην περιμένετε θεαματικές κινηματογραφικές εκπλήξεις, αλλά και πάλι γιατί να περιμένεις τέτοιες από μια ρομαντική κομεντί; Το premise έχει κάτι ψιλό από Notting Hill: Μια διάσημη pop τραγουδίστρια παντρεύεται (!) έναν παντελώς άγνωστο, χωρισμένο και άσημο μαθηματικό, όταν ο επικείμενος γάμος της με φημισμένο συνάδελφο της (που θα γινόταν κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας) διαλύεται, καθώς ο τελευταίος «συλλαμβάνεται» να την απατά.