Ο Καρλ Μπερ είναι αυτή τη στιγμή το πιο γνωστό θύμα μιας πιθανής μήνυσης για λόγους εκφοβισμού. Το «έγκλημά» του χρονολογείται από το καλοκαίρι του 2017. Μαζί με τους συναδέλφους του, επεσήμανε με μια σατιρική αφίσα την υψηλή χρήση φυτοφαρμάκων στις καλλιέργιες μήλων στο Νότιο Τιρόλο. Περισσότεροι από 1.370 αγρότες από το Νότιο Τιρόλο δεν το βρήκαν καθόλου αστείο και μήνυσαν τον Μπερ για συκοφαντική δυσφήμηση
Στην Ευρώπη, όλο και περισσότεροι πολίτες που καταγγέλλουν οικολογικά και κοινωνικά προβλήματα οδηγούνται στα δικαστήρια μέσω αγωγών που αποκαλούνται Slapp. Η λέξη είναι η συντομογραφία του αγγλικού Strategic lawsuit against public participation και σημαίνει «Στρατηγικές αγωγές κατά της δημόσιας συμμετοχής». Στόχος τους είναι ο εκφοβισμός. Δημοσιογράφοι ή ακτιβιστές θα πρέπει να εξαντληθούν από συχνά μακροχρόνιες διαδικασίες. Οι αγωγές υποβάλλονται ακόμα κι αν οι ενάγοντες δεν έχουν καμία πιθανότητα επιτυχίας. Υπάρχει όμως εν τω μεταξύ αντίσταση. Την Τρίτη, ο «Συνασπισμός κατά των SLAPPs στην Ευρώπη» παραδίδει περισσότερες από 166.000 υπογραφές στις Βρυξέλλες.
Σύμφωνα μάλιστα με την άποψη μιας μελέτης που ανέθεσε η ΕΕ για την προετοιμασία ενός ευρωπαϊκού νόμου κατά αυτών των αγωγών: «Το κύριο χαρακτηριστικό των αγωγών SLAPP είναι η τάση τους να μετατοπίζουν τη συζήτηση από την πολιτική στη νομική σφαίρα».
Στόχος η οικονομική και ηθική εξάντληση
Ακόμη και χωρίς αξίωση αποζημίωσης, η διαδικασία για παράδειγμα εναντίον του Μπερ κοστίζει πολύ χρόνο και χρήμα στον ίδιο καθώς και στο περιβαλλοντικό ινστιτούτο που εκπροσωπεί, με αποτέλεσμα να μην μένει σχεδόν καθόλου χρόνος για άλλα πράγματα.
«Προκύπτουν έξοδα μετακίνησης, πρέπει να γίνουν επικυρωμένες μεταφράσεις. Μετά υπάρχει και το ψυχολογικό στρες», λέει ο Μπερ. Άλλα θύματα μιας αγωγής εκφοβισμού βρίσκονται σε χειρότερη θέση από τον ίδιο, συμπληρώνει. «Οι άνθρωποι που κάνουν εθελοντική εργασία για την προστασία του περιβάλλοντος ή που αποκαλύπτουν περιπτώσεις διαφθοράς ως μπλόγκερ, βρίσκονται συχνά σε πολύ χειρότερη κατάσταση όσον αφορά τους πόρους. Βρίσκονται πραγματικά στο τέλος μιας τέτοιας υπόθεσης ψυχικά και οικονομικά εξαντλημένοι».
Το ξεκίνημα καμπάνιας στις 23 Μαρτίου
Στο στόχαστρο αυτών των αγωγών βρίσκονται συχνά δημοσιογράφοι. Χαρακτηριστικό παράδειγα είναι η δημοσιογράφος Δάφνη Καρουάνα Γκαλίτσια, η οποία δολοφονήθηκε από παγιδευμένο αυτοκίνητο το 2017 στη Μάλτα. Η δημοσιογράφος είχε ερευνήσει θέματα σχετικά με διεφθαρμένα μέλη της κυβέρνησης. Σύμφωνα με τους ‘Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα’, περισσότερες από σαράντα αγωγές με στόχο τον εκφοβισμό εκκρεμούσαν μέχρι τη στιγμή της δολοφονίας της.
Η Κομισιόν και η γερμανική κυβέρνηση θέλουν να βάλουν τέλος σε αυτές στις αγωγές. Άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, έχουν νόμους κατά των αγωγών εκφοβισμού εδώ και πολύν καιρό. Η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βέρα Γιουρόβα παραδέχτηκε μιλώντας στην DW ότι οι αγωγές για λόγους εκφοβισμού είναι «ένα σοβαρό πρόβλημα με αυξανόμενη τάση» ενώ «ο αριθμός των διασυνοριακών περιπτώσεων αυξάνεται». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Κομισιόν θέλει να ξεκινήσει την πρωτοβουλία της κατά των αγωγών εκφοβισμού στις 23 Μαρτίου. Η Βέρα Γιουρόβα δηλώνει πως περιμένει ισχυρές αντιστάσεις εντός των χωρών της ΕΕ.
Το σίγουρο είναι πως δεν είναι μια εύκολη υπόθεση και καμιά φορά τα όρια μεταξύ μιας μήνυσης για συκοφαντική δυσφήμηση και μιας αγωγής που μπορεί να έγινε για λόγους εκφοβισμού να είναι δυσδιάκριτα. Σημαντικό είναι σε κάθε περίπτωση να προστατεύεται η ελευθερία της έκφρασης.
