Γεωγραφικά, το Val d'Aran (Κοιλάδα του Αράν) της Ισπανίας θα έπρεπε να ανήκει στη Γαλλία, αλλά δεν είναι ούτε γαλλικό, ούτε ισπανικό ούτε καταλανικό σε πολιτισμό, ιστορία ή ακόμα και γλώσσα.
Τα σύνορα υποτίθεται ότι είναι απλά στα Πυρηναία. Στη νότια πλευρά της οροσειράς, βρίσκεστε στην Ισπανία. Στη βόρεια πλευρά, βρίσκεστε στη Γαλλία. Επισκεφτείτε το Val d'Aran, ωστόσο, και η γεωπολιτική παίρνει μια πιο περίπλοκη τροπή.
Το Val d'Aran, όπως αναφέρει αφιέρωμα του BBC, «βρίσκεται στη λάθος πλευρά των βουνών». Γεωγραφικά, αυτή η μικρή ορεινή κοιλάδα με τον πληθυσμό των 10.000 ανθρώπων θα έπρεπε να βρίσκεται στη Γαλλία. Αλλά το Val d'Aran είναι η μόνη κοινότητα εντός των συνεχόμενων συνόρων της Ισπανίας που βρίσκεται στις βόρειες πλαγιές των Πυρηναίων.
Επισήμως, το Val d'Aran βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων της Καταλονίας, αλλά παρά το γεγονός ότι βρίσκεται παγιδευμένο ανάμεσα σε μεγαλύτερα βασίλεια και έθνη-κράτη για αιώνες, το Val d'Aran δεν έχει παραδώσει ποτέ την τοπική του ταυτότητα. Κλειδί αυτής της τοπικής ταυτότητας είναι η αρανέζικη γλώσσα, η οποία μαζί με τα καταλανικά και τα ισπανικά, αναγνωρίζεται επίσημα ως η τρίτη γλώσσα της Καταλονίας.
«Είμαστε Αρανέζοι γιατί μιλάμε Αρανέζικα», είπε με πάθος ο Ζουζέπ Λόις Σανς Σοκασάου, Είναι η γλώσσα της κοιλάδας μας. Και είναι η γλώσσα του πολιτισμού μας», προσέθεσε.
Ο Σανς Σοκασάου είναι ο πρόεδρος του Institut d'Estudis Aranese (Ινστιτούτο Αρανέζικων Σπουδών). «Τα αρανέζικα είναι μια γλώσσα που βασίζεται στα ρομαντικά», εξήγησε. «Είναι πολύ κοντά στα λατινικά, αλλά έχουν εξελιχθεί πολύ διαφορετικά από τα ισπανικά και τα γαλλικά».
SHUTTERSTOCK
Η γλώσσα των Τροβαδούρων
Τα αρανέζικα είναι μια ξεχωριστή διάλεκτος της οξιτανικής γλώσσας, η οποία, στη μεσαιωνική ακμή της, ομιλούνταν από τα Πυρηναία έως το Πιεμόντε, που βρίσκεται στη σημερινή βόρεια Ιταλία. «Αυτή ήταν η περιοχή της οξιτανικής γλώσσας», είπε περήφανα ο Σανς Σοκασάου, δείχνοντας έναν ιστορικό χάρτη. «Και ήταν το έδαφος των Τροβαδούρων».
Τον 11ο και τον 12ο αιώνα, υπήρξε μια έκρηξη της οξιτανικής ποίησης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η γλώσσα διαδόθηκε παντού από Τροβαδούρους, Οξιτανόφωνους ποιητές και συγγραφείς που συνέθεταν και ερμήνευσαν μεσαιωνικά ειδύλλια. Ακόμη και ο Ριχάρδος Α' της Αγγλίας – πιο γνωστός ως Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, και ο οποίος κατείχε εδάφη στη Γαλλία – μιλούσε τα Οξιτανικά ως πρώτη γλώσσα. Ωστόσο, στους μεταγενέστερους αιώνες, τα οξιτανικά θα αντικατασταθούν από άλλες γλώσσες, και στη νότια Γαλλία, όπου εξακολουθούν να υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες ομιλητές των Οξιτανών, η γλώσσα δεν έχει γίνει ποτέ επίσημη ούτε έχει παρασχεθεί κρατική προστασία της κληρονομιάς.
Στο Val d'Aran, η οξιτανική γλώσσα επέζησε ως Aranese, και τα κυβερνητικά στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 4.000 κάτοικοι του Val d'Aran - περίπου το 40% του πληθυσμού - μπορούν να διαβάζουν, να γράφουν και να μιλούν αρανέζικα. Παρά το γεγονός ότι καταπιέστηκε πιο πρόσφατα κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του δικτάτορα Φράνκο, το οποίο διήρκεσε μέχρι τον θάνατό του το 1975, τα αρανέζικα έλαβαν επίσημη αναγνώριση όταν το Val d'Aran έλαβε αυτονομία από την καταλανική κυβέρνηση το 1991. Και το 2010, ανακηρύχθηκαν συν- επίσημα μαζί με ισπανικά και τους καταλανικά, όχι μόνο στο Val d'Aran, αλλά παντού στην Καταλονία.
Τα παιδιά του σχολείου στο Val d'Aran σπουδάζουν στα αρανέζικα. Υπάρχει πληθώρα λογοτεχνίας και άρθρων σε Aranese. και ραδιοφωνικές εκπομπές και ειδησεογραφικά προγράμματα μεταδίδονται στη γλώσσα. «Η γλώσσα ζει ακόμα εδώ, στην κοιλάδα μας», είπε η Σανς Σοκασάου «Και αυτό είναι το μόνο μέρος όπου προστατεύεται η γλώσσα, όπου είναι επίσημη».
Σχεδόν... "Game of Thrones"
Το Val d'Aran ήταν πάντα τόπος εμπορίου. Είναι μια κοιλάδα επικοινωνίας, όχι απομόνωσης.
Η Κάρλα ντελ Βάγιε, ειδική στις μεσαιωνικές σπουδές και διευθύντρια του Musèu dera Val d'Aran, είπε στο BBC. «Παραδοσιακά, λέγεται ότι το Val d'Aran είναι ένα απομονωμένο μέρος και γι' αυτό έχουμε διατηρήσει τον μοναδικό μας πολιτισμό», είπε. «Αλλά αυτό στην πραγματικότητα δεν είναι αλήθεια, γιατί το Val d'Aran ήταν πάντα ένας τόπος εμπορίου. Είναι μια κοιλάδα επικοινωνίας, όχι απομόνωσης.»
Τα αρανέζικα επιβίωσαν παρά την επιρροή άλλων γλωσσών, από τις οποίες υπάρχουν πολλές στο Val d'Aran. Ο Ντελ Βάλε, όπως και οι περισσότεροι Αρανέζοι που γνώρισα στην κοιλάδα, είναι πολύγλωσσοι.
SHUTTERSTOCK
Η Ντελ Βάγιε εξήγησε ότι πριν κατασκευαστεί η σήραγγα που συνέδεε το Βαλ ντ' Αράν με την Ισπανία, οι Αρανέζοι πάντα έψαχναν στη Γαλλία για εμπόριο. Μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση του 18ου αιώνα (1789), το Val d'Aran διοικούνταν επίσης θρησκευτικά από επισκόπους της Επισκοπής Saint-Bertrand-de-Comminges στη Γαλλία.
Πολιτικά, ωστόσο, το Val d'Aran έχει για αιώνες ευθυγραμμιστεί με τα ισπανικά βασίλεια, που πάντα προσπαθούσαν να κατακτήσουν την πύλη προς την Καταλονία. Έντονα ανεξάρτητο, το Val d'Aran έπαιζε μεγαλύτερα βασίλεια όταν στρεφόταν το ένα εναντίον του άλλου και πάντα υποσχόταν την πίστη του στον ηγεμόνα που επέτρεπε στην κοιλάδα τα περισσότερα προνόμια.
«Είναι όλα πολύ game of thrones», λέει η ντελ Βάγιε στο BBC γελώντας. «Η ιστορία του Val d'Aran μπορεί να απλοποιηθεί σε μάχες και μετά διαπραγματεύσεις. Πάντα προσπαθώντας να παραμείνουμε ανεξάρτητοι. Αλλά δεν ήμασταν τόσο επιτυχημένοι όσο η Ανδόρα. Κατάφεραν εκεί, και είναι ακόμα ανεξάρτητοι. Και τώρα πληρώνουν λιγότερους φόρους από εμάς!».
naftemporiki.gr
