Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης1 Ακαδημαϊκός
Δρ. Άγγελος Κωστής2
1Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Καθηγητής ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
2Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Lab Τεχνητής Νοημοσύνης Σουηδικό Κέντρο για Ψηφιακή Καινοτομία, Πανεπιστήμιο του Ούμεο, Σουηδία, Επισκέπτης Ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ Καλιφόρνια, Αμερική
Συχνά αναφέρεται ότι η πανδημία γέννησε την ανάγκη για ψηφιακό μετασχηματισμό ακόμη και επιχειρήσεων και οργανισμών, οι οποίοι παραδοσιακά υποτιμούσαν τη σημαντικότητά του να επενδύσουν σε ψηφιακές τεχνολογίες. Η ανάγκη για κοινωνική αποστασιοποίηση και εργασία εξ αποστάσεως ώθησε το σύνολο του επιχειρηματικού κόσμου να επενδύσει σε διάφορες ψηφιακές πλατφόρμες και τεχνολογικά εργαλεία που επέτρεψαν την απρόσκοπτη λειτουργία επιχειρήσεων ακόμη και κατά την εποχή του COVID-19.
Τα παραδείγματα ποικίλουν. Πανεπιστήμια και σχολεία χρησιμοποίησαν ψηφιακές λύσεις για εξ αποστάσεως εκπαίδευση (βλ. Κρασαδάκη, Ε. Γρηγορούδης, Ε. Ζοπουνίδης, Κ. Ματσατσίνης, Ν. (2020), η διαχείριση της κρίσης του Covid-19 στα πανεπιστήμια. Naftemporiki.gr), όπως επίσης και εκθέσεις τέχνης, θεατρικές παραστάσεις και μουσικά κονσέρτα έγιναν διαθέσιμα μέσω ψηφιακών πλατφορμών. Ακόμα, το Ξενοδοχείο FlyZoo Future Hotel, ιδιοκτησίας του κολοσσού Αlibaba, επένδυσε σε τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπων (facial recognition) και σε συνεργατικά ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη (collaborative robots) έτσι ώστε να προσφέρει τις υπηρεσίες του ανέπαφα και με ασφαλή τρόπο για τους πελάτες του. Τα πάντα στο ξενοδοχείο ελέγχονται χωρίς να απαιτείται η ανθρώπινη βοήθεια γεγονός το οποίο προσφέρει ασφάλεια στους πελάτες του ξενοδοχείου και ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο διασποράς του ιού. Ένα παρόμοιο παράδειγμα αποτελεί η ιδέα του ξενοδοχείου Citizen M, το οποίο δημιούργησε μια ψηφιακή εφαρμογή μέσα από την οποία οι πελάτες μπορούν όχι μόνο να κάνουν check-in αλλά και να ελέγξουν τις συσκευές του δωματίου τους, να πραγματοποιήσουν αγορές εντός του ξενοδοχείου και να απολαύσουν μiα μοναδική ταξιδιωτική εμπειρία χωρίς να έρθουν σε επαφή με το προσωπικό του ξενοδοχείου. Επιχειρήσεις σε άλλους κλάδους, όπως η παγκόσμια εταιρία μόδας Diesel, δημιούργησαν εικονικά περιβάλλοντα ώστε να επιτρέψουν στους πελάτες τους να έχουν μια εμπειρία που πλησιάζει την πραγματικότητα. Η Diesel λοιπόν ανέπτυξε το Hyperoom 360 showroom, μια ψηφιακή πλατφόρμα, όπου οι καταναλωτές μπορούν να δουν τα προϊόντα σαν να βρίσκονται στο φυσικό κατάστημα της Diesel στο Μιλάνο και να πραγματοποιήσουν τις αγορές τους πιο διαδραστικά σε σχέση με τις παραδοσιακές online αγορές.
Στο παρόν άρθρο εστιάζουμε στον τρόπο μέσα από τον οποίο επιχειρήσεις διαφόρων κλάδων και με διαφορετικά επίπεδα ψηφιακής ωριμότητας, κατάφεραν να επιδείξουν ψηφιακή ανθεκτικότητα και να συνεχίσουν τη λειτουργία τους παρά το εξωγενές σοκ το οποίο αντιμετώπισαν (βλ. Boh, W. F., Constantinides, P., Padmanabhan, B., & Viswanathan, S. (2020). Call for papers MISQ special issue on digital resilience. MIS Quarterly). Τα συμπεράσματά μας προκύπτουν από την υπό εξέλιξη έρευνά μας σε σχέση με τους παράγοντες που επιτρέπουν την επίδειξη ψηφιακής ανθεκτικότητας σε περιόδους κρίσης, όπως μια πανδημία (COVID-19), ένα τρομοκρατικό χτύπημα (9/11) ή ακραίες καιρικές συνθήκες (Μήδεια). Υπογραμμίζουμε ότι τέτοιου είδους καινοτόμες ιδέες επέτρεψαν σε επιχειρήσεις να συνεχίσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους κατά την εποχή του COVID-19. Όμως, το κομβικό σημείο της επιτυχίας αυτών των επιχειρήσεων δεν είναι οι τεχνολογίες οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν, αλλά η ευελιξία τους και οι σημαντικές αλλαγές που πραγματοποίησαν σε διαδικασίες, επιχειρησιακά όρια και στους τρόπους μέσα από τους οποίους δημιουργούν αξία.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ένα βασικό μάθημα το οποίο μας προσφέρουν επιχειρήσεις που μέσα από το σχεδιασμό και χρήση ψηφιακών τεχνολογιών κατάφεραν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις που επέφερε η πανδημία και τα lockdowns. Το κοινό σημείο το οποίο παρατηρούμε είναι ότι η απλή εισαγωγή ενός τεχνολογικού μέσου δεν είναι σε θέση να προσφέρει βιώσιμη ψηφιακή ανθεκτικότητα μιας και για κάτι τέτοιο απαιτείται ένας ολιστικός ψηφιακός μετασχηματισμός όπου οι επιχειρήσεις καλούνται να:
- αναδιαμορφώσουν τις διαδικασίες στις οποίες παραδοσιακά βασίζονταν για τη δημιουργία αξίας για τους πελάτες τους.
- επεκτείνουν τα επιχειρησιακά τους όρια, να ανοίξουν τα επιχειρησιακά τους σύνορα και να δημιουργήσουν συνεργασίες με άλλες επιχειρήσεις.
- επανεξετάσουν τους στόχους τους και να καινοτομήσουν μέσα από αλλαγές στο επιχειρηματικό τους μοντέλο.
Για την πολυδιάστατη φύση του ψηφιακού μετασχηματισμού βλ. Holmström, J. (2021). From AI to digital transformation: The AI readiness framework. Business Horizons.
Συμπερασματικά, η εισαγωγή μιας ψηφιακής τεχνολογίας όπως για παράδειγμα μια καινοτόμα ψηφιακή πλατφόρμα δεν είναι αρκετή από μόνη της για να επιδείξει μια επιχείρηση ψηφιακή ανθεκτικότητα. Για να αποκτηθεί αξία απαιτούνται ευελιξία και περαιτέρω αλλαγές στο εσωτερικό του οργανισμού έτσι ώστε οποιαδήποτε κρίση να αποτελέσει πηγή καινοτομίας και εναρκτήριο λάκτισμα ενός ολιστικού ψηφιακού μετασχηματισμού που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να συνεχίσουν να αλλάζουν και μετά από την πανδημία (βλ. Kostis, Α. Holmström, J. & Haefliger, S. (2022). Resilient Users, Bricolage and Evolving Digital Infrastructure: The Making of Digital Resilience.
TWR 2022 at Politecnico di Milano. Θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε ότι οι επιχειρήσεις που αρκούνται στην εισαγωγή μιας ψηφιακής τεχνολογίας για ικανοποίηση βραχυπρόθεσμων αναγκών και αρνούνται να αλλάξουν και να πραγματοποιήσουν ψηφιακό μετασχηματισμό σε πολλαπλά επίπεδα, ίσως δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της επόμενης κρίσης.
