Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Στη χώρα των Ελβετών, πολλά θυμίζουν πλέον τη διαμάχη για το Brexit: Η κυβέρνηση της Βέρνης επιμένει στην πλήρη ανεξαρτησία από την ΕΕ. Η Ελβετία ουσιαστικά δεν έχει καμία σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΕ είναι όμως μακράν ο καλύτερος γείτονάς της και ο πρώτος εμπορικός εταίρος.

Σύμφωνα με μελέτη του Ιδρύματος Bertelsmann, καμία άλλη χώρα δεν έχει επωφεληθεί τόσο πολύ από την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, όσο η Ελβετία. Χωρίς να είναι μέλος.

Η Ελβετία δεν θέλησε ποτέ να συμμετάσχει στις προσπάθειες για την αναδιοργάνωση και την ολοκλήρωση της Γηραιάς ηπείρου: Επειδή γλίτωσε από τους δύο παγκόσμιους πολέμους,το πολιτικό και κυρίως το οικονομικό κατεστημένο της χώρας σκέφτεται με έναν καθαρά εμπορευματικό τρόπο. Οπως άλλωστε και οι Βρετανοί με το Brexit.

Η επί μακρόν προγραμματισμένη σύναψη συμφωνίας ΕΕ-Ελβετίας έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Οι διαπραγματεύσεις έχουν διακοπεί από τον περασμένο Μάιο. Μια άτυπη σύνοδος κορυφής τον Νοέμβριο μεταξύ του Αντιπροέδρου της Επιτροπής της ΕΕ, Μάρος Σέφκοβιτς, και του Ελβετού υπουργού Εξωτερικών Ιγνάσιο Κασίς, έληξε επίσης χωρίς αποτέλεσμα. 

Μετά τη συνάντηση, ο Σέφκοβιτς ζήτησε ένα δεσμευτικό πρόγραμμα από την Ελβετία και μάλιστα σύντομα.

Η κυβέρνηση της Βέρνης, από την άλλη πλευρά, δεν θέλει να διαπραγματευτεί το ευαίσθητο θέμα παρά μόνο μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές, το φθινόπωρο του 2023. Για τις Βρυξέλλες όμως, η ημερομηνία αυτή είναι πολύ μακρινή.

Ο τετρακομματικός συνασπισμός στη Βέρνη παλεύει σκληρά για να βρει τη σωστή στρατηγική για την Ε.Ε. Η επόμενη συνάντηση μεταξύ του αντιπροέδρου της Επιτροπής, Σέφκοβιτς και του Ελβετού υπουργού Εξωτερικών Κασίς, έχει προγραμματιστεί για τα μέσα Ιανουαρίου στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός. Επειδή όμως αυτό ακυρώθηκε, τώρα αναζητείται νέο «ραντεβού".

Φόβος για απώλεια κυριαρχίας

Πολλοί Ελβετοί φοβούνται την απώλεια της κυριαρχίας τους. Φοβούνται ότι οι πολίτες της ΕΕ θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το ελβετικό κοινωνικό σύστημα. Τα συνδικάτα, με τη σειρά τους, φοβούνται το μισθολογικό ντάμπινγκ από ξένους εργάτες.  Το ερώτημα εάν η Ελβετία πρέπει να υιοθετήσει τη νομοθεσία της ΕΕ για εμπορικά θέματα και να αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που εδρεύει στο Λουξεμβούργο, είναι ακόμη πιο λεπτό. Από τη σκοπιά των Βρυξελλών, αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή στην εσωτερική αγορά. Αυτή η συζήτηση θυμίζει επίσης τις ατελείωτες διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ και Μεγάλης Βρετανίας.

Οι πρώτες συνέπειες στην εκπαίδευση

Τα Ελβετικά πανεπιστήμια αισθάνονται τώρα τις πρώτες συνέπειες της αποξένωσης μεταξύ ΕΕ και Ελβετίας. Στο «Europe Horizon», το μεγαλύτερο πρόγραμμα χρηματοδότησης έρευνας στον κόσμο, η Ελβετία είναι πλέον μόνο μια «συνδεδεμένη τρίτη χώρα». Ο Ντέτλεφ Γκίντερ, Αντιπρόεδρος Έρευνας στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας στη Ζυρίχη (ETH), εκφράζει φόβους ότι τα πανεπιστήμια θα χάσουν την επαφή με την ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα. Υπενθυμίζει ότι οι ερευνητές του Ινστιτούτου ETH έχουν λάβει συνολικά περισσότερα από 500 εκατομμύρια Ελβετικά φράγκα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας από το 2007 για να προωθήσουν τα έργα τους.

Αλλά και η Ελβετία θα πρέπει να μεταφέρει τακτικά χρήματα στα ταμεία της ΕΕ, καθώς επωφελείται μόνιμα από την ενιαία αγορά. Από οικονομική άποψη, η ρήξη με την ΕΕ δύσκολα μπορεί να είναι προς το συμφέρον της Ελβετίας.

Η πανδημία αύξησε τους εκατομμυριούχους

Στην Ελβετία όμως, ανθούν οι εκατομμυριούχοι. Το ποσοστό τους είναι μεγαλύτερο από οπουδήποτε αλλού.

Οι υπερπλούσιοι μετακομίζουν στην Ελβετία από όλο τον κόσμο εδώ και δεκαετίες : τράπεζες, διακριτικότητα, ασφάλεια και ένα εκπληκτικό τοπίο είναι μερικοί από τους λόγους για αυτό. Λόγω της πανδημίας, η σύναξη εκατομμυριούχων αυξήθηκε μάλιστα κατά πολύ στη χώρα : «Η πανδημία προκάλεσε έκρηξη στη ζήτηση για πολυτελή ακίνητα», αναφέρει η τράπεζα UBS.

Ο δικηγόρος Eντσο Κάπουτο, ο οποίος βοηθά ξένους πελάτες να ζήσουν στην Ελβετία, κάνει λόγο για αύξηση της ζήτησης κατά 25%. «Άλλοι δικηγόροι μάλιστα κάνουν λόγο για έως και 40%. Αυτό δεν μπορεί να επαληθευτεί, γιατί στην Ελβετία, η διακριτικότητα είναι η κορυφαία προτεραιότητα.

Κοντά στη Γενεύη καταγράφονται οι υψηλότερες τιμές ανά τετραγωνικό μέτρο: Ένα μόνο τετραγωνικό μέτρο εκεί κοστίζει όσο ένα ολόκληρο διαμέρισμα σε ορισμένους γερμανικούς δήμους: το ισοδύναμο περίπου 33.000 ευρώ. Ο κορωνοϊός έχει εντείνει τη λαχτάρα πολλών πλουσίων ανθρώπων για ένα ασφαλές καταφύγιο, πιστεύουν οι αναλυτές της UBS: «Ο κίνδυνος της υψηλής φορολόγησης είναι διαχειρίσιμος στην Ελβετία - σε αντίθεση με άλλες χώρες - χάρη σε μια σταθερή δημοσιονομική πολιτική».

Εκατομμυριούχος ο ένας στους έξι κατοίκους

Οι νεοφερμένοι δεν χρειάζεται να δηλώσουν την περιουσία τους. Σύμφωνα με το ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο RTS, το πακέτο της άδειας διαμονής και του κατ' αποκοπή φόρου ήταν περίπου 135.000 ευρώ ετησίως για έναν μη Ευρωπαίο πολίτη.

Η Bank Credit Suisse εκτιμά ότι το 2020 σχεδόν ο ένας στους έξι κατοίκους (14,9 %), ανήκε στη λέσχη των εκατομμυριούχων. Εκτός από το Μονακό, καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν έχει τόση πυκνότητα σε …εκατομμυριούχους. Ούτε οι δισεκατομμυριούχοι είναι πολύ μικρή ομάδα: 135 είναι οι δισεκατομμυριούχοι στη χώρα, υπολογίζει το περιοδικό «Bilanz».

Ανάλογα με το καντόνι, ο φόρος εισοδήματος είναι περίπου 22%. Σύμφωνα με αναλύσεις του Boston Consulting Group, δεν υπάρχει άλλη χώρα στον κόσμο όπου να υπάρχει τόσος πλούτος από ξένους που δεν ζουν στη χώρα: Κάπου 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Εύλογο λοιπόν το ερώτημα: Γιατί να θέλουν την ΕΕ οι Ελβετοί;