Τη μετάβαση από τα μέτρα στήριξης για την πανδημία σε πολιτικές για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της κοινωνικής πολιτικής σηματοδοτεί ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για το 2022, σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου.
Όπως αναφέρεται, προκειμένου να στηριχτούν οι θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των εργαζομένων, οι δαπάνες του υπουργείου Εργασίας αυξήθηκαν κατά περίπου 25% τη διετία 2020-2021. Το συνολικό κόστος των μέτρων Covid για τη συγκεκριμένη περίοδο ξεπερνά τα 9 δισ. ευρώ. Για το 2022, οι ανάγκες για έκτακτα μέτρα αναμένεται να είναι λιγότερες, καθώς η οικονομία έχει επανέλθει σε κανονικούς ρυθμούς.
Σε αυτό το πλαίσιο οι προβλεπόμενες δαπάνες του προϋπολογισμού του υπουργείου Εργασίας για το 2022 ανέρχονται σε 21,612 δισ. ευρώ, ενώ, αν αφαιρέσουμε το κόστος των μέτρων covid, ανέρχονται σε 20,763 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι αυξημένο κατά 526 εκατ. ευρώ (2,63%) σε σχέση με το 2021.
Όπως επισημαίνεται στο ενημερωτικό σημείωμα, «ανεξάρτητα από τις ειδικές συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία, ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εργασίας αυξάνει σταθερά κατά την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τη ΝΔ».
Θετική επίδραση στα ασφαλιστικά ταμεία από τη μείωση της ανεργίας
Η ανεργία έχει μειωθεί κατά 4,2 ποσοστιαίες μονάδες (από 17,2% τον Ιούλιο του 2019 σε 13% τον Σεπτέμβριο του 2021), από τη στιγμή που η ΝΔ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Έτσι, βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο από τον Αύγουστο του 2010. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των απασχολούμενων αυξήθηκε τους τελευταίους μήνες, ξεπερνώντας για πρώτη φορά από τον Αύγουστο του 2011 το ψυχολογικό όριο των 4 εκατ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, κατά το διάστημα Ιουλίου 2019-Σεπτεμβρίου 2021, η Ελλάδα είχε τη μεγαλύτερη μείωση στο ποσοστό ανεργίας μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Κατά το ίδιο διάστημα, στην πλειονότητα των κρατών- μελών η ανεργία αυξήθηκε.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν θετική επίδραση στο ασφαλιστικό σύστημα, διότι θα αυξηθούν τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων από τις ασφαλιστικές εισφορές. Και αυτό θα συμβεί, παρά την περαιτέρω μείωση του ύψους των εισφορών για εργοδότες και εργαζόμενους (λόγω της μείωσης των εισφορών της επικουρικής ασφάλισης κατά μισή ποσοστιαία μονάδα εντός του 2022).
Αναμένεται ότι η αύξηση των εσόδων του ΕΦΚΑ θα υπερκαλύψει τόσο την αναμενόμενη άνοδο της δαπάνης για συντάξεις, (εξαιτίας της σταδιακής εκκαθάρισης των εκκρεμών φακέλων συνταξιοδότησης) όσο και την αύξηση του αριθμού αιτήσεων συνταξιοδότησης.
Η μεταρρύθμιση για τις επικουρικές
Η μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης και η σταδιακή μετατροπή της σε κεφαλαιοποιητικού (από διανεμητικού) χαρακτήρα ψηφίστηκε με τον νόμο 4826/2021 και αποτελεί μια σημαντική αλλαγή στο ασφαλιστικό σύστημα που θα λειτουργήσει με την έναρξη του 2022. Επιδιώκοντας πρωταρχικά τη μείωση της έκθεσης του ασφαλιστικού στο δημογραφικό κίνδυνο και την εξασφάλιση υψηλότερων συντάξεων, η μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης μετατρέπει ταυτόχρονα ένα μέρος του ασφαλιστικού συστήματος σε εργαλείο ανάπτυξης, σημειώνεται επίσης στο ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου. H μεταρρύθμιση στοχεύει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των ασφαλισμένων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, καθώς πλέον διαφοροποιείται η λογική του συστήματος, αφού κάθε ασφαλισμένος θα λαμβάνει σύνταξη από τις δικές του εισφορές και όχι από αυτές των νεότερων εργαζόμενων.
Επιπλέον, με τη δημιουργία του ΤΕΚΑ και την αλλαγή παραδείγματος σε όρους διακυβέρνησης και επαγγελματικής διαχείρισης έρχεται στο προσκήνιο με επιτακτικότερο τρόπο η ανάγκη αναμόρφωσης του ρυθμιστικού πλαισίου που διέπει την ίδρυση, την οργάνωση και την εποπτεία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης. Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια θα εστιάσει εφεξής στον εντοπισμό των αδυναμιών, αλλά και των αναπτυξιακών προοπτικών του 2ου πυλώνα της επαγγελματικής ασφάλισης. Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται νομοθετική πρωτοβουλία που θα αξιοποιεί τα ευρωπαϊκά θεσμικά εργαλεία και τις καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες, με σκοπό - μεταξύ άλλων - και την αποδοτική άσκηση εποπτείας στους φορείς ασφάλισης του πρώτου και του δεύτερου πυλώνα που εφαρμόζουν το κεφαλαιοποιητικό σύστημα οικονομικής λειτουργίας.
Βασικά σημεία του κοινωνικού προϋπολογισμού
Το ταμειακό ισοζύγιο των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, εκτός ΕΟΠΥΥ, αναμένεται να διαμορφωθεί σε 783 εκατ. ευρώ το 2022, δηλαδή αυξημένο κατά 656 εκατ. σε σχέση με το 2021. Η βελτίωση οφείλεται κατά κύριο λόγο στα έσοδα τα οποία θα είναι αυξημένα κατά 1,15 δισ. ευρώ, αντισταθμίζοντας έτσι την αύξηση των δαπανών κατά 494 εκατ. ευρώ.
Η αύξηση των εσόδων οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ενίσχυση της απασχόλησης, τις ρυθμίσεις οφειλών και την αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης προς τα ασφαλιστικά ταμεία.
Από την πλευρά των δαπανών αναμένεται:
- αύξηση της δαπάνης για συντάξεις κατά 316 εκατ., λόγω κυρίως της απονομής συντάξεων που εκκρεμούν από προηγούμενα έτη,
- αύξηση της χρηματοδότησης του ΟΠΕΚΑ για τα οικογενειακά επιδόματα (+15 εκατ.), τα επιδόματα ΑΜΕΑ (+5 εκατ.), τα σχολικά γεύματα (+18 εκατ.) και τα λοιπά προγράμματα (+20 εκατ.),
- νέο κονδύλι, ύψους 100 εκατ. ευρώ, για την καταβολή επιδόματος στέγασης από τον ΟΠΕΚΑ που θεσπίζει ο κώδικας διευθέτησης οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας σε δανειολήπτες.
Πέρα από την αύξηση των ανωτέρω προνοιακών επιδομάτων, συνεχίζεται, εκ μέρους του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, η χρηματοδότηση του παράλληλου προγράμματος πρόσβασης σε βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς, με την οποία διευρύνεται ο κύκλος των ωφελούμενων οικογενειών (εφέτος εντάσσονται σε βρεφονηπιακούς σταθμούς 13.500 πιο πολλά παιδιά σε σχέση με το 2019).
Επιπλέον, το υπουργείο ενισχύει τις παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό των προνοιακών υπηρεσιών και την υποστήριξη της κοινωνικής ένταξης των πλέον ευάλωτων συμπολιτών μας, αξιοποιώντας για το σκοπό αυτό και τα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Ειδικότερα, μέσω του ΕΣΠΑ, σχεδιάζεται να δαπανηθούν για έργα κοινωνικής ένταξης, κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο, κονδύλια που φτάνουν το ποσό των 2 δισ.
Επίσης, από το Ταμείο Ανάκαμψης προωθούνται σύγχρονα εργαλεία κοινωνικής προστασίας, με τον συνολικό προϋπολογισμό να ανέρχεται σε 480 εκατ. ευρώ. Σε αυτά περιλαμβάνονται η κάρτα αναπηρίας, ο προσωπικός βοηθός για ΑμεΑ, η δημιουργία 50.000 θέσεων σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, η προώθηση της αποϊδρυματοποίησης ευάλωτων εφήβων με τη δημιουργία διαμερισμάτων ημιαυτόνομης διαβίωσης και η δημιουργία ολοκληρωμένου πλαισίου πρώιμης παρέμβασης για παιδιά με αναπηρίες και αναπτυξιακές διαταραχές.
Επισημαίνεται ότι η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες που ενσωματώνει στο δίκαιο της τη Σύσταση του Συμβουλίου της ΕΕ, με την οποία θεσπίζεται η Ευρωπαϊκή Εγγύηση για τα Παιδιά.
Στόχος της Σύστασης είναι η πρόληψη και η καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού των παιδιών και η προστασία των δικαιωμάτων τους.
Ενίσχυση των πολιτικών για την ισότητα των φύλων
Ενισχυμένος θα είναι και ο τομέας της ισότητας των φύλων για το έτος 2022 με την αύξηση των κονδυλίων από το τρέχον ΕΣΠΑ, αλλά και την εισροή κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, σε μια προσπάθεια να ενισχυθούν οι πολιτικές για τη στήριξη των εργαζόμενων μητέρων και τη διευκόλυνση της εναρμόνισης της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή, να εφαρμοστούν οι επιταγές της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και να αναδειχθεί η σημασία της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου σε όλες τις τομεακές πολιτικές.
Η συνολική αύξηση του προϋπολογισμού για τον τομέα της ισότητας των φύλων αφορά ποσό 14.151.000 ευρώ.
Συγκεκριμένα, αφορά την υλοποίηση εμβληματικών έργων, όπως το συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα "Νταντάδες της Γειτονιάς", τη δημιουργία χώρων φύλαξης σε 120 μεγάλες επιχειρήσεις και το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα για την ενίσχυση της διαφορετικότητας στον χώρο εργασίας, την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις δημόσιες πολιτικές και την κατάρτιση προϋπολογισμών με την ενεργοποίηση του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης, καθώς και άλλων μικρότερου προϋπολογισμού, αλλά εξίσου ιδιαίτερης σημασίας έργων».
