Ο Αλί Καλτσίκ δεν μασάει τα λόγια του. «Έχω ζήσει το πραξικόπημα του 1980, έχω δει πολλά ασυνήθιστα πράγματα σε αυτή τη ζωή, αλλά αυτός ο απροκάλυπτος φασισμός είναι κάτι καινούριο», λέει. Ο Καλτσίκ ζει στην πόλη Βαν της νοτιοανατολικής Τουρκίας, στις όχθες της ομώνυμης λίμνης, που είναι η μεγαλύτερη της Τουρκίας, κοντά στα σύνορα με το Ιράν. Εδώ και πολλά χρόνια είναι πρόεδρος του συλλόγου Çev-Der, που αναλαμβάνει δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση ιστορικών κειμηλίων. Μόνο που οι δραστηριότητες του συλλόγου έχουν αναγκαστικά διακοπεί εδώ και ...1.850 ημέρες.
Από τότε ισχύει στην πόλη Βαν η «κατάσταση έκτακτης ανάγκης», την οποία είχε επιβάλει ο πρέοδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε ολόκληρη τη χώρα από το καλοκαίρι του 2016, μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του. Στόχος του μέτρου ήταν η διασφάλιση της δημόσιας τάξης και η πρόληψη τρομοκρατικών επιθέσεων. Στην υπόλοιπη χώρα η «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» έχει τερματιστεί από το 2018, όχι όμως και στην πόλη Βαν. Κάθε 15 ημέρες ο τοπικός κυβερνήτης αποφασίζει την παράταση των έκτακτων μέτρων για άλλες 15 ημέρες. Κι έτσι η «έκτακτη» κατάσταση έχει γίνει ...μόνιμη.
Τέλος στις πολιτικές και κομματικές δραστηριότητες
Αυτό σημαίνει ότι περιορίζονται σημαντικά οι δημόσιες δραστηριότητες για τα πολιτικά κόμματα, τις ΜΚΟ, τις πρωτοβουλίες πολιτών. Προκηρύξεις, ανακοινώσεις, διαδηλώσεις, καθιστικές διαμαρτυρίες, δημοσκοπήσεις; Όλα αυτά προϋποθέτουν την έγκριση του τοπικού κυβερνήτη. Ακόμη και η πολιτιστική δραστηριότητα έχει πλέον παραλύσει. Σπάνια γίνονται συναυλίες ή ανεβαίνουν θεατρικές παραστάσεις. Ακόμη και ο σύλλογος του Αλί Καλτσίκ δεν μπορεί να κινηθεί ελεύθερα, όπως γινόταν παλαιότερα. Μία φορά τα κατάφερε και πήρε άδεια, παρ' όλα αυτά η αστυνομία έκανε και πάλι την εμφάνισή της. «Θέλαμε να κάνουμε μία εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος» λέει ο ίδιος «και ξεκινήσαμε για τον παραλίμνιο οικισμό Ερσίς, μαζί με τρεις δημοσιογράφους και τρία μέλη του συλλόγου Çev-Der. Μας συνόδευαν δεκάδες περιπολικά και τεθωρακισμένα οχήματα του στρατού».
Κάθε τόσο κάποιοι ντόπιοι δικηγόροι επιχειρούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη εναντίον του τοπικού κυβερνήτη Μεχμέτ Εμίν Μπιλμέζ, για να βάλουν ένα τέλος στην «κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Μέχρι στιγμής δεν τα έχουν καταφέρει. Τα δικαστήρια απορρίπτουν τις ενστάσεις. Ένας από αυτούς τους δικηγόρους, ο Μαχμούτ Κατσάν, λέει ότι μία φορά κατάφερε να φτάσει την υπόθεση μέχρι την επόμενη βαθμίδα, στο Εφετείο του Ερζερούμ. Αλλά ούτε εκεί οι δικαστές έβλεπαν λόγο να τερματιστεί η «κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Πρόκειται για σκάνδαλο, λέει ο Κατσάν, όταν μάλιστα «τόσο το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας, όσο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν κρίνει παράνομη τη συνέχιση της απαγόρευσης». Την περασμένη εβδομάδα η «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» πήρε νέα παράταση μέχρι τις 14 Δεκεμβρίου, με την αιτιολογία ότι έτσι «προστατεύονται τα θεμελιώδη δικαιώματα, η ασφάλεια και η περιουσία των πολιτών, καθώς και η δημόσια ασφάλεια απέναντι σε βίαιες πράξεις και τρομοκρατικές ενέργειες».
Δύο μέτρα και σταθμά από τις αρμόδιες αρχές
Ο Αλί Καλτσίκ θεωρεί προσχηματική την αιτιολογία. «Εάν πράγματι τίθεται θέμα ασφάλειας, όπως ισχυρίζεται ο κυβερνήτης», λέει, «τότε γιατί επιτρέπονται οι δραστηριότητες του κυβερνώντος κόμματος AKP και των οπαδών του; Κανένα πρόβλημα ασφάλειας δεν έχουμε στην περιοχή μας. Πρόκειται για ένα μέσο πίεσης, με στόχο να σιγήσει κάθε αντιπολιτευόμενη φωνή». Με απόλυτη αυστηρότητα εφαρμόζονται οι απαγορεύσεις στο φιλοκουρδικό κόμμα HDP, το οποίο παρά ταύτα κατάφερε να συγκεντρώσει ποσοστό 54% στις δημοτικές εκλογές του 2019. Η συνεχιζόμενη «κατάσταση έκτακτης ανάγκης», λέει ο Καλτσίκ, «εμποδίζει τις δραστηριότητες όλων των αντιπολιτευόμενων κομμάτων, όχι μόνο του HDP, αλλά ακόμη περισσότερο του κεμαλικού CHP. Κάθε τόσο επιβάλλονται πρόστιμα στα μέλη του κόμματος».
Πρόσφατα το κυβερνών κόμμα AKP του Ταγίπ Ερντογάν είχε στήσει περίπτερο, προκειμένου να προσελκύσει και να εγγράψει νέα μέλη. Παρόμοιο αίτημα του κόμματος HDP απορρίφθηκε αμέσως. Ο δικηγόρος Μαχμούτ Κατσάν υποπτεύεται ότι οι συνεχείς παρατάσεις στην «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» δεν αποφασίζονται στο Βαν, αλλά στην Άγκυρα και στην πραγματικότητα ο τοπικός κυβερνήτης απλώς εκτελεί εντολές. Ο δικηγόρος θεωρεί μάλιστα, ότι παρόμοια «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» θα μπορούσε να επιβληθεί σύνστομα και σε άλλες πόλεις της Τουρκίας.
