Του Μιχάλη Ψύλου

Πρώτα τα καλά νέα: Η Ευρώπη βιώνει ρυθμούς ανάπτυξης που παρατηρήθηκαν πρόσφατα μόνο σε αναδυόμενες οικονομίες. Η Κομισιόν αναμένει για εφέτος αύξηση του ΑΕΠ της ευρωζώνης, μέσο όρο κατά 5%. «Η ΕΕ ανακάμπτει από την πανδημία ταχύτερα από το αναμενόμενο» λέει ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ, Βάλντις Ντομπρόβσκις, σε συνέντευξή του στη Handelsblatt. «Η αποφασιστική και συντονισμένη δράση μας για τον περιορισμό της κρίσης, αποδίδει καρπούς». 

Και τώρα τα άσχημα νέα: «Οι οικονομικές προοπτικές είναι γεμάτες με αβεβαιότητα», παραδέχεται ο Λετονός αντιπρόεδρος της Κομισιόν. Νέοι κίνδυνοι προκύπτουν: Το τέταρτο κύμα του κορωνοϊού σαρώνει την Γηραιά ήπειρο και απαιτούνται και πάλι περιορισμοί στις επαφές. Η Σλοβακία είναι η επόμενη χώρα που επιβάλει lockdown μετά την Αυστρία και την Ολλανδία και πολλοί διερωτώνται ποιο κράτος –μέλος θα ακολουθήσει στην καραντίνα.

Τα βλέμματα των Ευρωπαίων στρέφονται πάντως τώρα στο Βερολίνο, μετά τη συμφωνία συγκρότησης της νέας κυβέρνησης υπό τον Ολαφ Σολτς. «Η Γερμανία του Ολαφ Σολτς απομακρύνεται από την εικόνα ενός γκρινιάρικου μέλους του ευρωπαϊκού κλαμπ, όπως φάνηκε στα χειρότερα χρόνια της κρίσης του ευρώ», γράφει η ισπανική El Pais. «Χωρίς να κάνει σημαντική στροφή από την παραδοσιακή δημοσιονομική της ορθοδοξία, η τρικομματική κυβέρνηση, που ετοιμάζεται να αναλάβει τα ηνία της ηγετικής δύναμης της Γηραιάς ηπείρου, δείχνει σημάδια μεγαλύτερου ανοίγματος και ενός ακομπλεξάρικου ευρωπαϊσμού», εκτιμά η ισπανική εφημερίδα. Επικαλείται μάλιστα το γεγονός ότι στις 179 σελίδες του κυβερνητικού προγράμματος που παρουσίασαν οι Σοσιαλδημοκράτες, οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, η λέξη «Ευρώπη» εμφανίζεται 254 φορές σε σύγκριση με τις 144 στις οποίες αναφέρεται η λέξη «Γερμανία». Η El Pais σημειώνει με ικανοποίηση ότι «το Βερολίνο εμφανίζεται πλέον ανοικτό για τη μεταρρύθμιση των κανόνων δαπανών των χωρών της ΕΕ, αποδέχεται την έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους από το σχέδιο βοήθειας του προγράμματος Next Generation EU και προωθεί την τραπεζική ένωση». «Η ανάγνωση του κειμένου δίνει την ιδέα μιας κυβέρνησης πολύ ευνοϊκής για μια ισχυρή ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, με μια σαφή δήλωση για τη διασφάλιση της υπεροχής του κράτους δικαίου και μια αναφορά στις αλλαγές στις Συνθήκες», εκτιμά ο Γερμανός οικονομολόγος Γκάντραμ Βολφ, διευθυντής του ινστιτούτου Bruegel των Βρυξελλών.

«Ο λύκος και το κοπάδι»

Τόσο η El Pais, όμως, όσο και άλλες εφημερίδες του ευρωπαϊκού Νότου, τονίζουν με έμφαση πώς «το παράδοξο είναι ότι σε αυτές τις θετικές εξελίξεις θα ηγηθεί ο αρχηγός των ‘γερακιών’, ο Φιλελεύθερος Κρίστιαν Λίντνερ, ο οποίος θα αναλάβει το χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών. 

Ο νέος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, διαβεβαιώνει πάντως σε όλους τους τόνους ότι «δεν είναι εκεί για να εξυπηρετήσει το κόμμα του, αλλά και τη χώρα». Η El Pais κάνει βέβαια λόγο για «λύκο, που πρέπει να φυλάει τα πρόβατα». Στο ίδιο μήκος κύματος, η γαλλική Les Echos γράφει ότι έγινε πραγματικότητα τελικά, «το σενάριο που φοβόταν περισσότερο η Γαλλία και όλη η Νότια Ευρώπη». Θέτει μάλιστα το ερώτημα: «Να φοβόμαστε τον Κρίστιαν Λίντνερ;». Η γαλλική οικονομική εφημερίδα χαρακτηρίζει «πρόκληση» την ανάληψη του υπουργείου Οικονομικών από τον πρόεδρο των Γερμανών Φιλελεύθερων, καθώς-όπως γράφει- «οι πεποιθήσεις του απέχουν πολύ από αυτές του Παρισιού όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική». 

Τους φόβους των Νοτιο-Ευρωπαίων έρχεται πάντως να καθησυχάσει ο σοσιαλδημοκράτης Μάρτιν Σούλτς.Πρώην πρόεδρος του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου και κομματικός σύντροφος του επόμενου Γερμανού Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς, ο Μάρτιν Σούλτς λέει σε συνέντευξή του στην ιταλική La Repubblica ότι «ουδείς πρέπει να φοβάται τον Λίντνερ στο υπουργείο Οικονομικών. Οι φόβοι είναι αδικαιολόγητοι». Ο Σούλτς, που διετέλεσε και πρόεδρος του SPD,τονίζει επίσης ότι η μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας θα αποφασιστεί στην Καγκελαρία και όχι στο υπουργείο Οικονομικών. Είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε σε μια μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και να το προσαρμόσουμε στην εποχή μας, δίνοντας αυτή τη φορά έμφαση στην ισχυρή ανάπτυξη, αντί για τη σταθερότητα».

Οι δύσκολοι δρόμοι της Ευρώπης

Ο ιταλός οικονομολόγος Κλαούντιο Ποντίτσε δεν φαίνεται πάντως να πείθεται: «Ο Λίντνερ θεωρείται στην πραγματικότητα, ένα ‘γεράκι της λιτότητας’, και τόσο ο ίδιος, όσο και το κόμμα του ήταν πάντα αντίθετο σε κάθε μορφή επιμερισμού του χρέους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.Ο Λίντνερ πίεζε πάντα για μια ταχεία επιστροφή στο φρένο χρέους, τόσο στη Γερμανία, όσο και στην Ευρώπη, υποστηρίζοντας ότι «αν αγαπάμε την Ευρώπη πρέπει να επικεντρωθούμε στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα». Και ακριβώς από τη Γερμανία, επέμεινε, ότι «δεν μπορεί να δοθεί το αντίθετο σήμα»…Είμαστε υπέρ των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία στην Ευρώπη. Αλλά δεν μπορεί να υπάρχουν ταμεία που να μοιράζουν προκαταβολικά, χρήματα,σε κυβερνήσεις όπως αυτές της Ρώμης, που θέλουν μόνο να παίρνουν  δώρα». Ακόμη και για το σχέδιο της τραπεζικής ένωσης, ο Κρίστιαν Λίντνερ φοβάται ότι «οι γερμανικές τράπεζες θα πρέπει να εγγυηθούν για τις ιταλικές και τις άλλες του Νότου»

Ο οικονομολόγος Μάρκο Μπούτι, επικεφαλής του γραφείου του Επιτρόπου Πάολο Τζεντιλόνι, δημοσίευσε πρόσφατα ένα εξαιρετικό βιβλίο με τίτλο: «The Man inside. A European Journey through Two Crises». Γράφει ο Μάρκο Μπούτι: «Το να πηγαίνεις από το σημείο Α στο σημείο Β στην Ευρώπη, σπανίως είναι μια ευθεία γραμμή. Στην πραγματικότητα, η προσπάθεια να ακολουθήσετε μια ευθεία γραμμή είναι συχνά ο καλύτερος τρόπος για να μην φτάσετε ποτέ στον προορισμό». Υπενθυμίζει μάλιστα ότι ο Ζαν Μονέ, ο αρχιτέκτονας της Ενωμένης Ευρώπης τόνιζε ότι «η Ευρώπη θα διαμορφωθεί μέσα από κρίσεις και θα είναι το άθροισμα των λύσεων σε αυτές τις κρίσεις». Η πρόβλεψη του Ζαν Μονέ είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η πανδημία,  εκτός από πόνο και οδύνη, προσφέρει επίσης μια ευκαιρία,  μια ελπίδα αλλαγής πορείας της Ευρώπης. Ώστε να ξαναβρει η ΕΕ την αίσθηση της αποστολής της, αλλά  και τη συναίνεση των πολιτών.