Της Ιωάννας Βαρδαλαχάκη
 [email protected]

Διεθνείς διαστάσεις λαμβάνει η μεταναστευτική κρίση στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας, με την ΕΕ να κατηγορεί την Λευκορωσία για «υβριδικό πόλεμο» και γκανγκστερικές μεθόδους, τη Βαρσοβία να βλέπει πίσω από την κρίση τον Βλαντίμιρ Πούτιν, το Μινσκ να κατηγορεί την Πολωνία ότι κακοποίησε τέσσερις μετανάστες στη μεθόριο μεταξύ των δύο χωρών και τη γερμανική εφημερίδα «Tagesschau» να βλέπει ανάμιξη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ο «υβριδικός πόλεμος»

Από το καλοκαίρι, ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο έχει επιτρέψει να φτάσουν στη χώρα του χιλιάδες μετανάστες από τη Μέση Ανατολή, τους οποίους έπειτα φέρεται να πιέζει να επιχειρήσουν να περάσουν τα πολωνικά σύνορα- αλλά και τα σύνορα της Λιθουανίας και της Λετονίας-στην ΕΕ. Η κρίση κλιμακώθηκε τη Δευτέρα όταν μια ομάδα περίπου 1.500 μεταναστών γκρέμισε φράχτες και έκοψε συρματοπλέγματα κοντά στο χωριό Kuźnica, στη βορειοανατολική Πολωνία.

Η συγκεκριμένη προσπάθεια απέτυχε, ωστόσο, στη διάρκεια της νύχτας δύο μεγάλες ομάδες προσφύγων πέρασαν τα σύνορα γκρεμίζοντας τους φράχτες, όπως μεταδίδουν τα πολωνικά μέσα ενημέρωσης. Επίσης, σύμφωνα με τον πολωνό υπουργό Άμυνας Μάριους Μπλάστσακ, κατά τη διάρκεια της νύχτας έγιναν πολλές απόπειρες παραβίασης των συνόρων.

Να σημειωθεί ότι στα σύνορα, και υπό δύσκολες καιρικές συνθήκες,έχουν στρατοπεδεύσει εκατοντάδες μετανάστες, από τη Μέση Ανατολή, το Αφγανιστάν και την Αφρική, χωρίς δυνατότητα επιστροφής. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, 10 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους κατά τη διέλευση των συνόρων. Ωστόσο, οι ντόπιοι που δραστηριοποιούνται στην κλειστή περιοχή υποστηρίζουν ότι ο αριθμός θα μπορούσε να είναι σημαντικά υψηλότερος. Επίσης, οργανώσεις πολιτών και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εργάζονται κοντά στα σύνορα λένε ότι η κατάσταση γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη σε αυτή τη δασώδη, βαλτώδη περιοχή καθώς πλησιάζει ο χειμώνας.

VIA REUTERS/HANDOUT

Η απάντηση της Πολωνίας ήταν να στείλει πάνω από 12.000 στρατιώτες για τον έλεγχο των συνόρων καθώς οι αξιωματούχοι φοβούνται ότι η Λευκορωσία μπορεί να προσπαθήσει να προκαλέσει περαιτέρω ένοπλη κλιμάκωση.  

Παράλληλα, το κοινοβούλιο της Λιθουανίας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα σύνορα της χώρας με τη Λευκορωσία. Το ίδιο ισχύει ήδη σε μια λωρίδα γης της Πολωνίας που γειτνιάζει με τη Λευκορωσία, όπου απαγορεύεται η είσοδος σε όσους δεν είναι ντόπιοι- κάτοικοι της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, εργαζομένων στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας και ξένων παρατηρητών, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες για τη διαφάνεια όσων εξελίσσονται εκεί. Να σημειωθεί επίσης ότι η Πολωνία αρνείται τη βοήθεια από τη Frontex.

Την ανησυχία του εξέφρασε και ο υπουργός Άμυνας της Εσθονίας, Kalle Laanet, ο οποίος χαρακτήρισε την κατάσταση ως την «πιο δύσκολη κρίση ασφαλείας για την περιοχή μας, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση» από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης πριν από 30 χρόνια.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την πλευρά της, είναι κοντά στην επιβολή περαιτέρω κυρώσεων στη Λευκορωσία, με στόχο περίπου 30 άτομα και οντότητες, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών και της λευκορωσικής αεροπορικής εταιρείας Belavia, με έγκριση ήδη από την επόμενη εβδομάδα, όπως αποκάλυψαν τρεις διπλωμάτες της ΕΕ.

Ο νέος γύρος κυρώσεων πρόκειται να στοχεύσει λευκορώσους αξιωματούχους που η ΕΕ υποστηρίζει ότι οργάνωσαν τις αφίξεις μεταναστών ως εκδίκηση για τις κυρώσεις που επέβαλαν στο Μινσκ για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα κράτη της ΕΕ εξετάζουν επίσης το ενδεχόμενο να διευρύνουν τις οικονομικές κυρώσεις στη Λευκορωσία που επιβλήθηκαν τον Ιούλιο στοχεύοντας τον φορέα αντασφάλισης και την κύρια εταιρεία του κρατική BelarusRe, ανέφεραν διπλωμάτες.

Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ κατηγορούν τον Λουκασένκο ότι χρησιμοποιεί τους μετανάστες ως «όπλο» για να πιέσει τη Δύση.

Σήμερα, Τετάρτη (10 Νοεμβρίου), οι  πρεσβευτές των 27 χωρών της ΕΕ πρόκειται να συμφωνήσουν επισήμως ότι ο αυξανόμενος αριθμός μεταναστών κατά μήκος των συνόρων της Λευκορωσίας με την Πολωνία ισοδυναμεί με «υβριδικό πόλεμο» και μπορεί να χρησιμεύσει ως νομική βάση για την οικοδόμηση κυρώσεων.

REUTERS/KACPER PEMPEL

Αξιωματούχοι της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ζητούν ακόμη αυστηρότερα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων κυρώσεων και κατά των διεθνών αεροπορικών εταιρειών που κατηγορούνται ότι μετέφεραν μετανάστες στο Μινσκ (όπως η Turkish Airlines), οι οποίοι  στη συνέχεια προωθούνται  στα σύνορα με τη Λευκορωσία.

Πιο αυστηρές κυρώσεις επιθυμεί και ο γερμανός υπηρεσιακός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας. «Θα επιβάλουμε κυρώσεις σε όλους όσοι συμμετέχουν στη στοχευμένη εμπορία μεταναστών», ανέφερε ο Μάας σε ανακοίνωση του γερμανικού ΥΠΕΞ, προειδοποιώντας παράλληλα ότι η ΕΕ εργάζεται για να «επεκτείνει και να ενισχύσει (…) τις κυρώσεις σε βάρος του καθεστώτος του Λουκάσενκο».

Ο ρωσικός δάκτυλος

Αξιωματούχοι στην Πολωνία υποψιάζονται ότι η πίεση στα σύνορά τους έχει επίσης τουλάχιστον τη σιωπηρή υποστήριξη της Ρωσίας, «η οποία στήριξε τον Λουκασένκο κατά τις περσινές διαδηλώσεις και είναι σε αντίθεση με τη Δύση για τα πάντα, από τις τιμές του φυσικού αερίου μέχρι την πολιτική κατάσταση στην Ουκρανία και τη Μολδαβία», σχολιάζουν οι Financial Times.

Η πολωνική κυβέρνηση εντόπισε στο Κρεμλίνο τον ένοχο πίσω από αυτό το αδιέξοδο, τον αιώνιο εχθρό του, αναφέρει το Politico. Ο πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι έσπευσε να ονομάσει τον Πούτιν ως αυτό που κινεί τις μαριονέτες. «Αυτή είναι η τελευταία επίθεση του Λουκασένκο, ο οποίος είναι εκτελεστής, αλλά έχει έναν υποκινητή, και αυτός ο υποκινητής είναι στη Μόσχα, αυτός είναι ο πρόεδρος Πούτιν, που δείχνει αποφασιστικότητα στο να πραγματοποιήσει ένα σενάριο ανοικοδόμησης της ρωσικής αυτοκρατορίας, το σενάριο που εμείς, όλοι οι Πολωνοί, πρέπει να αντιταχθούμε σθεναρά», είπε ο Μοραβιέτσκι στο κοινοβούλιο την Τρίτη.

REUTERS/KACPER PEMPEL

Ο Πούτιν και ο Λουκασένκο μίλησαν για την κατάσταση στα πολωνικά σύνορα την Τρίτη. Όμως, ενώ το Κρεμλίνο έχει προειδοποιήσει τη Λευκορωσία να διασφαλίσει ότι οι μετανάστες θα παραμείνουν μακριά από τη Ρωσία, απέφυγε να επικρίνει δημόσια το Μινσκ καθώς επιθυμεί να εξασφαλίσει την κυριαρχία του πάνω στον μικρότερο γείτονά του, συνεχίζουν οι FT.

Και μέσα σε όλα αυτά ήρθε να ρίξει και άλλο λάδι στη φωτιά η πρόταση του ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος έριξε την ιδέα η ΕΕ να παράσχει οικονομική βοήθεια στη Λευκορωσία για να την ενθαρρύνει να σταματήσει την αύξηση των μεταναστών, συγκρίνοντας την κατάσταση με τη συμφωνία που έκλεισαν οι Βρυξέλλες με την Τουρκία κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης του 2016.