Της Ιωάννας Βαρδαλαχάκη
[email protected]
Η Μολδαβία κήρυξε την προηγούμενη εβδομάδα κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει αρκετές προμήθειες για να προσπεράσει την κρίση του φυσικού αερίου ενόψει χειμώνα.
Η Μολδαβία είναι το φτωχότερο κράτος της Ευρώπης, βρίσκεται μεταξύ της Ρουμανίας και της Ουκρανίας και λαμβάνει το φυσικό της αέριο από τη Ρωσία, μέσω της ρωσομολδαβικής εταιρίας Moldovagaz, το 51% της οποίας ανήκει στον ρωσικό κολοσσό Gazprom.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης επιτρέπει στο Κισινάου να προμηθευτεί φυσικό αέριο από άλλες χώρες της Ευρώπης αποφεύγοντας γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Η ενεργειακή κρίση
«Τη Δευτέρα η χώρα μας έγραψε ιστορία», δήλωσε στο BBC ο υπουργός Εξωτερικών της Μολδαβίας. «Για πρώτη φορά η Μολδαβία αγόρασε φυσικό αέριο από μια πηγή που δεν ήταν η ρωσική Gazprom», συνέχισε ο Νίκου Ποπέσκου αναφερόμενος στην αποστολή αερίου από την πολωνική κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου PGNiG, από την οποία προμηθεύτηκε η χώρα ένα εκατομμύριο κυβικά μέτρα φυσικό αέριο.
Αυτό, πέραν μιας άλλης δοκιμαστικής αποστολής από τη γειτονική Ρουμανία, ήρθε μετά από εβδομάδες συνομιλιών με αξιωματούχους της ΕΕ προκειμένου οι Βρυξέλλες να παράσχουν επιπλέον οικονομική στήριξη και τα κράτη μέλη να της διαθέσουν φυσικό αέριο.
Η Μολδαβία, ωστόσο, θα χρειαστεί πολύ μεγαλύτερες ποσότητες εάν η Gazprom κάνει αυτό που έχει απειλήσει να κάνει: να κλείσει την παροχή του φυσικού αερίου. Η κυβέρνηση της χώρας φοβάται επίσης μαζικές αναταραχές αυτόν τον χειμώνα είτε από την έλλειψη αερίου είτε από τις αναπόφευκτα υψηλές τιμές θέρμανσης και ενέργειας.
Μέχρι στιγμής το 100% του φυσικού αερίου της Μολδαβίας προερχόταν από τη Ρωσία. Όμως η σύμβαση για την προμήθεια έληξε στα τέλη Σεπτεμβρίου. Η Gazprom στη συνέχεια μείωσε τις προμήθειες στη Μολδαβία κατά το ένα τρίτο και ζήτησε υπερδιπλάσιους όρους από τους προηγούμενους για να διατηρήσει την πρόσβαση σε φυσικό αέριο, με τη Μολδαβία να διστάζει να πληρώσει και να κηρύττει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για 30 ημέρες.
Η Gazprom από την πλευρά της κατηγόρησε τη Μολδαβία ότι «προκάλεσε κρίση» και ζήτησε την αποπληρωμή ενός χρέους 709 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο αμφισβητεί από την πλευρά της η Μολδαβία.
Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, με τους μολδαβούς αξιωματούχους να δηλώνουν ότι επιθυμούν να υπογράψουν νέο συμβόλαιο με την Gazprom με την προϋπόθεση ότι θα προβλέπονται ευνοϊκοί όροι.
«Είναι η χειρότερη στιγμή για να αντιμετωπίζεις μια κρίση φυσικού αερίου», παραδέχτηκε ο Ποπέσκου. «Οι τιμές είναι υψηλότερες από ποτέ. Βλέπουμε αυτή τη στενότητα της αγοράς σε παγκόσμια κλίμακα. Αλλά είχαμε υποστήριξη. Τα τελευταία χρόνια η Ρουμανία κατασκεύασε έναν νέο αγωγό φυσικού αερίου στη Μολδαβία που μας δίνει μια δικλείδα ασφαλείας. Είχαμε επίσης μερικές συμβουλές από την Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με τον τρόπο διαφοροποίησης της παροχής αερίου μιας χώρας μέσα σε λίγες ημέρες», δήλωσε.
Η γεωπολιτική διάσταση
Η Μολδαβία βρισκόταν κάποτε στην τροχιά της Μόσχας αλλά πρόσφατα άρχισε να «γέρνει» προς τη Δύση, σχολιάζει το BBC, αναφέροντας ότι η ηγεσία της χώρας είναι πλέον φιλοευρωπαϊκή και υποστηρίζει τους στενότερους δεσμούς με την ΕΕ. Πολλοί υποψιάζονται ότι η κρίση του φυσικού αερίου είναι ο τρόπος του Κρεμλίνου να εκφράσει την αποδοκιμασία του, προσθέτει.
Σύμφωνα μάλιστα με πηγές που επικαλούνται οι Financial Times, η Gazprom πρότεινε στη Μολδαβία να προσαρμόσει τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου της με την ΕΕ και να καθυστερήσει τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά ενέργειας που συμφωνήθηκαν με τις Βρυξέλλες με αντάλλαγμα φθηνότερο φυσικό αέριο για τη χώρα.
Αναλυτικότερα, σε διαπραγματεύσεις αυτόν τον μήνα, η Gazprom δήλωσε στους μολδαβούς αξιωματούχους ότι θα μειώσει την τιμή εάν η χώρα τροποποιούσε τη συμφωνία αφορολόγητου εμπορίου με την ΕΕ (Deep and Comprehensive Free Trade Area).
Η Gazprom ζήτησε επίσης από τη Μολδαβία, σύμφωνα πάντα με τους FT, να καθυστερήσει την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ που απαιτούν την απελευθέρωση των αγορών φυσικού αερίου που επιτρέπει μεγαλύτερο ανταγωνισμό.
Η απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου θα επηρέαζε αρνητικά την Gazprom και τη Moldovagaz, τη θυγατρική της στη Μολδαβία.
Το Κρεμλίνο είδε τις διαπραγματεύσεις για το φυσικό αέριο ως μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής διευθέτησης με τη Μολδαβία μετά την ανάληψη των καθηκόντων της προέδρου Μάια Σάντου πέρυσι και το σθεναρά φιλοευρωπαϊκό κόμμα της σημείωσε αθροιστική νίκη στις εκλογές τον Ιούλιο, αναφέρουν οι πηγές των FT, με αναλυτές της αγοράς να επιβεβαιώνουν τις υποψίες ότι η Ρωσία αξιοποιεί τη θέση της Gazprom ως αποκλειστικού προμηθευτή στη Μολδαβία για να ασκήσει πίεση στην κυβέρνηση στο Κισινάου, η οποία έχει δεσμευτεί να απομακρυνθεί από την τροχιά της Μόσχας, «κινούμενη» προς τα δυτικά.
Μολδαβοί αξιωματούχοι θα συναντήσουν τον διευθύνοντα σύμβουλο της Gazprom Αλεξέι Μίλερ στην Αγία Πετρούπολη την Τετάρτη. Οι διπλωμάτες της ΕΕ προέτρεψαν τη χώρα να μην υπογράψει μια νέα μακροπρόθεσμη συμφωνία με τη ρωσική εταιρεία και αντ' αυτού να βρει βραχυπρόθεσμες λύσεις για το χειμώνα.
Ωστόσο, οι αναλυτές του κλάδου δεν θεωρούν ότι οι πρόσθετες προμήθειες από τα μέλη της ΕΕ θα είναι επαρκείς για να αντικαταστήσουν τις ρωσικές εξαγωγές στη χώρα ενώ το κόστος στην αγορά spot είναι πιθανό να είναι απαγορευτικά υψηλό χωρίς σημαντικές επιδοτήσεις.
