Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ιαπωνία υποφέρει από αρνητική εικόνα όσον αφορά την κατάσταση και τη θέση της γυναίκας. Στην ετήσια έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το παγκόσμιο χάσμα φύλου 2020, η Ιαπωνία κατέλαβε την 121η θέση, τη χαμηλότερη μεταξύ των προηγμένων οικονομιών.

Σε μια ανάλυσή του ο Globalist αναφέρει πως στην Ιαπωνία, το στερεότυπο μιας χώρας «μισογύνηδων ανδρών» και πράων, πολύπαθων γυναικών είναι ένα βαθιά ριζωμένο.

Η πραγματικότητα

Αυτό ήταν παράλογο, λέει ο αρθρογράφος. Αρχικά, οι γυναίκες στην Ιαπωνία είναι ασφαλείς. Καταλαμβάνουν δημόσιους χώρους με αυτοπεποίθηση. Ντύνονται όπως τους αρέσει. Πίνουν ό,τι τους αρέσει. Τείνουν να απελευθερώνονται σεξουαλικά περισσότερο από τον παγκόσμιο κανόνα.

Ακόμη και η ιδέα ότι οι Ιάπωνες μένουν στο σπίτι, ανεπιθύμητη από το εργατικό δυναμικό, πρέπει να μετριαστεί.

Οι γυναίκες στην Ιαπωνία υπερέβησαν το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στις Ηνωμένες Πολιτείες για το εργατικό δυναμικό. Το 2016, το ποσοστό συμμετοχής γυναικείου εργατικού δυναμικού στην πρώτη ηλικία της Ιαπωνίας ήταν στο 76,3%, σε σύγκριση με το ποσοστό των ΗΠΑ στο 74,3%.

Το πρόβλημα

Το πρόβλημα είναι ότι η μεγαλύτερη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό δεν οδηγεί αυτόματα σε μεγαλύτερη ενδυνάμωση.

Πολύ περισσότερες Ιαπωνέζες εργάζονται σε μερική και μη τακτική εργασία από τους άνδρες. Οι γυναίκες καταλαμβάνουν επίσης πολύ μικρότερο μερίδιο εκτελεστικών θέσεων σε σύγκριση με άλλες χώρες.

Στην Ιαπωνία, μόνο το 12,9% των θέσεων διαχείρισης το 2016 ανήκαν σε γυναίκες, σύμφωνα με το Ιαπωνικό Ινστιτούτο Εργατικής Πολιτικής και Κατάρτισης. Αυτό σε σύγκριση με το 43,8% στις Ηνωμένες Πολιτείες και το 32,9% στη Γαλλία.

Υπάρχει επίσης μια φοβερή απουσία γυναικών στην πολιτική. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόλις το 10,2% των 463 εδρών στο Κάτω Σώμα (από το 2020)

Το ότι η πατριαρχία έχει βαθιές ρίζες στην Ιαπωνία είναι αδιαμφισβήτητο. Τα «πλοκάμια της διαδίδονται ευρέως από τον κόσμο της πάλης Σούμο στα πανεπιστήμια της χώρας», γράφει η Globalist. 

Σκάνδαλο Σούμο

Τον Απρίλιο του 2018, ο Δήμαρχος Μαϊζούρου, μια πόλη στη νοτιοκεντρική Ιαπωνία, έπαθε εγκεφαλικό και κατέρρευσε ενώ έκανε μια ομιλία μέσα στο ρινγκ σε ένα τοπικό τουρνουά σούμο.

Δύο γυναίκες, εκ των οποίων η μία ήταν νοσοκόμα, έσπευσαν να τον βοηθήσουν. Αντί όμως να εκτιμήσουν τις προσπάθειές τους, ένας ταραγμένος διαιτητής τους ζήτησε να φύγουν αμέσως από το ρινγκ, επειδή ήταν γυναίκες.

Το Sumo είναι βαθιά συνυφασμένο με τις θρησκευτικές τελετουργίες Shinto και οι γυναίκες δεν είναι ευπρόσδεκτες στο ρινγκ πάλης, καθώς θεωρούνται ακάθαρτες εξαιτίας της εμμήνου ρύσεως και του τοκετού, μια αποστροφή που αποτελεί μέρος πολλών ινδουιστικών, βουδιστικών και σιντοϊκών πρακτικών.

Η Ιαπωνική Ένωση Σούμο (JSA) τελικά ζήτησε συγγνώμη και έκρινε την απάντηση του διαιτητή ως ακατάλληλη, δεδομένης της απειλητικής για τη φύση της κατάστασης. Ωστόσο, η γενική του στάση απέναντι στις γυναίκες και το άθλημα ήταν αμετάβλητη.

Ιατρική αμέλεια

Για έναν Ινδό, ο αποκλεισμός των γυναικών για θρησκευτικούς λόγους, όσο ψευδής και αν είναι, είναι κάπως ισοδύναμος. Αλλά μόνο λίγους μήνες μετά το περιστατικό του σούμο, η αποκάλυψη ότι μια κορυφαία ιατρική σχολή στο Τόκιο παραπλανούσε συστηματικά τις εισαγωγικές της εξετάσεις εναντίον γυναικών υποψηφίων για περισσότερο από μια δεκαετία ήταν συγκλονιστική, ακόμη και από τα ενοποιητικά πρότυπα σεξισμού της Ιαπωνίας.

Τον Αύγουστο του 2018, το Ιατρικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο παραδέχτηκε ότι αφαιρούσε τακτικά πόντους από τις βαθμολογίες κάθε γυναίκας που έκανε τεστ.

Οι αξιωματούχοι δούλεψαν ακόμη και από ένα εγχειρίδιο που καθορίζει με ακρίβεια τον τρόπο χειρισμού των βαθμολογιών για να διατηρηθεί ο αριθμός των γυναικών φοιτητών στο πανεπιστήμιο στο 30% περίπου του συνόλου.

Το σκεπτικό: Πάρα πολλές γυναίκες γιατροί θα προκαλούσαν προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των ελλείψεων προσωπικού όταν σταμάτησαν να εργάζονται ή πήραν χρόνο για να μεγαλώσουν παιδιά.

Οι λόγοι που οι γυναίκες στην Ιαπωνία αγωνίζονται στο χώρο εργασίας είναι πολλαπλοί. Οι διακρίσεις τους έχουν κυριεύσει από τα πρώτα τους χρόνια.

Όπως έδειξε η περίπτωση του Ιατρικού Πανεπιστημίου, συχνά εργάζονται σκληρότερα και αποδεικνύονται πιο ικανοί από τον ανδρικό τους ανταγωνισμό.

Πολλές από αυτές τις προκλήσεις είναι, φυσικά, καθολικές, που απορρέουν από την επιμονή των πατριαρχικών κανόνων που θεωρούσαν το «σπίτι» ως το κατάλληλο μέρος για μια γυναίκα.

Πολιτισμός υπερβολικής εργασίας

Υπάρχει όμως ένα εμπόδιο που ήταν ιδιαίτερα έντονο στην Ιαπωνία: μια γενική συνήθεια της υπερβολικής εργασίας που τιμωρεί την ευελιξία και ανταμείβει το χρόνο που περνάει κάποιος στον χώρο εργασίας.

Μια σχεδόν ιερή ευλάβεια για τη σκληρή δουλειά ενσωματώθηκε στην κουλτούρα της εταιρείας στην Ιαπωνία. Για τους υπαλλήλους, η στωική αντοχή θεωρήθηκε αρετή, ενώ έφυγε από το γραφείο προτού επικριθούν οι ανώτεροι.

Όταν κάποιος πήγε σπίτι, πήρε την άδειά του με τη φράση «osaki ni shitsureishimasu», που μεταφράζεται ως «συγγνώμη που έφυγα πριν από εσάς».

Συνορεύει με το αδύνατο να εξισορροπηθούν οι απαιτήσεις της ανατροφής των παιδιών με τα πρότυπα εργασίας όπως αυτά.

Υπήρχε περισσότερο από την πρακτική της παραμονής πολλών ωρών στα γραφεία από ό,τι θα σήμαιναν είτε οι απαιτήσεις του αφεντικού είτε ακόμη και η αρετή.

Οι εργαζόμενοι συχνά δεν είχαν πουθενά αλλού να πάνε. Με τα στενά σπίτια και τις πολύωρες μετακινήσεις ως κανόνα, τα γραφεία χρησίμευαν ως ήσυχοι χώροι ή «κρησφύγετα» για πολλούς ανθρώπους.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα

Αντί απλώς της έλλειψης γυναικών στο εργατικό δυναμικό, το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ιαπωνία,ήταν η τιμωρητική εργασιακή κουλτούρα που καθιστούσε αδύνατη κάθε εμφάνιση ισορροπίας εργασίας-ζωής για άνδρες ή γυναίκες.

Η κουλτούρα της υπερβολικής εργασίας κράτησε σίγουρα τις γυναίκες εκτός οικονομίας και δεν έκανε λίγα για να ενθαρρύνει το δυσάρεστα χαμηλό ποσοστό γεννήσεων της Ιαπωνίας.

Ως αποτέλεσμα, πολλοί Ιάπωνες επέλεξαν να μην κάνουν παιδιά ή ακόμη και να παντρευτούν. Και η υπερβολική εργασία δεν έκανε τους υπαλλήλους πιο παραγωγικούς, μόνο πιο αγχωμένους.

Αυτό που χρειαζόταν ήταν μια συστηματική αναθεώρηση των εργασιακών πρακτικών της Ιαπωνίας. Λειτουργώντας λιγότερο, αλλά πιο έξυπνα, θα ωφελούσαν άνδρες, γυναίκες και οικογένειες.

Καλύτερα γυναίκα παρά μισθωτός στην Ιαπωνία

Υπό τις σημερινές συνθήκες, θα προτιμούσε ο αρθρογράφος της Globalist να είναι η μέση Ιαπωνίδα παρά ένας τυπικός άντρας με μισθό.

«Μια ζωή με πολύωρες μετακινήσεις, ταλαιπωρημένα αφεντικά, που υποκλίνονται στους πελάτες και αναγκασμένα να καταναλώνει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ τις περισσότερες νύχτες δεν ήταν ελκυστική».

Οι γυναίκες μπορεί να είχαν ζήσει ανία και ανεκμετάλλευτες δυνατότητες, αλλά μπορούσαν να συναντήσουν έναν φίλο τους για μεσημεριανό γεύμα, να αγκαλιάσουν τα παιδιά τους τη νύχτα και να διαβάσουν ένα καλό μυθιστόρημα πριν κοιμηθούν.

Πηγή: Globalist