Πριν από μερικά χρόνια, κατά τη διάρκεια  συνάντησης της εξόριστης Θιβετιανής κυβέρνησης στη Νταραμσάλα της Ινδίας, ο  Τενζίν Γκιάτσο, 14ος Δαλάι Λάμα, ρωτήθηκε για τον διάδοχό του- για την μετενσάρκωσή του, για την ακρίβεια. «Πιστεύετε ότι ήρθε η ώρα;» ρώτησε ο θρησκευτικός ηγέτης του Θιβέτ ζητώντας τους να τον κοιτάξουν στα μάτια.

 Ο Δαλάι Λάμα, που θεωρείται απόγονος του Βούδα και πνευματικός ηγέτης των Βουδιστών έγινε πρόσφατα 86 ετών αλλά επιμένει ότι οι συζητήσεις για τον θάνατό του είναι πρόωρες.  Σύμφωνα με τα οράματά του, θα ζήσει μέχρι τα 113 χρόνια

Ωστόσο, ο αγώνας εξουσίας για το ποιος θα επιλέξει τη μετενσάρκωσή του έχει ήδη ξεκινήσει.

Πρωταγωνιστές, εκτός από τους άμεσα ενδιαφερόμενους Θιβετιανούς, πρωτίστως η Κίνα με την Ινδία να ακολουθεί. 

Οι Θιβετιανοί ηγέτες θωρούν δεδομένο πως το θέμα θα αποφασιστεί  μόνο από τον ίδιο τον Δαλάι Λάμα. Αλλά η Κίνα, που  προσάρτησε το Θιβέτ το 1951 και διατηρεί από τότε τον αυστηρό έλεγχο στην περιοχή, έχει άλλες ιδέες.

Επιμένει ότι αυτό το δικαίωμα ανήκει μόνο στην ίδια και μάλιστα έχει νομοθετήσει επ αυτου.

«Είναι πολύ πιθανό, όταν πεθάνει ο 14ος Δαλάι Λάμα,να υπάρχουν δύο διάδοχοί του » δήλωσε ο Ρόμπερτ Μπάρνετ, ειδικός σε θέματα του Θιβέτ. «Ένας που θα επιλεγεί  με βάση τις οδηγίες του  «σεβασμιώτατου» και ένας που θα επιλέξει το Κινέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα».

Για την ιστορία , από το 1949, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας του Μάο αρχίζει να διεκδικεί το Θιβέτ ως τμήμα της Κίνας. Τελικά, το 1950, ο Λαϊκός Στρατός εισέβαλε στην πρωτεύουσα Λάσα, και ύστερα από μια  «συμφωνία δεκαεπτά σημείων», εγκαταστάθηκε μία μικτή εξουσία κινέζων και Θιβετιανών, ουσιαστικά, δηλαδή, η Κίνα, εδραίωσε την κυριαρχία της στην περιοχή. 

Η  Ινδία

Ωστόσο, η Κίνα δεν είναι η μόνη χώρα που παρακολουθεί στενά την υπόθεση Θιβέτ- Δαλάι Λάμ. Ιδιαίτερο ειναι το ενδιαφέρον και από την Ινδία.

Από το 1959, ο Δαλάι Λάμα ζούσε εξόριστος στην  Νταραμσάλα, περιοχή φωλιασμένη στα Ιμαλάια, «το μικρό Θιβέτ» όπως την αποκαλούν και περιοχή που η ινδική κυβέρνηση παραχώρησε στον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη του Θιβέτ όταν η Κίνα κατέλαβε  την χώρα του. Έκτοτε  η Ινδία έχει τον έλεγχο των κινήσεων του Δαλάι Λάμα, τόσο στην Ινδία όσο και στο εξωτερικό, ενώ  στηρίζει την ιδέα ότι ο ίδιος θα επιλέξει την μετενσάρκωσή του.

Πάντως, την περασμένη εβδομάδα, αποκαλύφθηκε ότι αρκετά μέλη του στενού κύκλου του Δαλάι Λάμα, καθώς και ανώτερα στελέχη της Κεντρικής Διοίκησης του Θιβέτ, η οποία λειτουργεί εκτός Νταραμσάλα, ήταν στόχοι του Pegasus, λογισμικού κατασκοπίας από την Ινδία. Οι ίδιοι οι Ινδοί αρνούνται το γεγονός.

Η κόντρα Ινδίας-Πεκίνου για την «Γραμμή πραγματικού ελέγχου» (Line of Actual Control», την αμφιλεγόμενη περιοχή στα σύνορά τους, με έκταση περίπου 3.500 χιλιόμετρα  κρατάει τουλάχιστον από το  1962, όταν έλαβε χώρα ένας σύντομος πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών, που παραλίγο να προκαλέσει και την στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ. Τελικά η ευρύτερη αποσταθεροποίηση αποφεύχθηκε, η συνοριακή διαφορά μεταξύ Κίνας και Ινδίας όμως παραμένει σε εκκρεμότητα.  Τα δύο κράτη προσπαθούν να βρουν μία «κοινά αποδεκτή γραμμή» για τις αμφισβητούμενες περιοχές οι οποίες διαθέτουν μακρά, αμφισβητούμενα σύνορα με το Θιβέτ.

Οι Ινδοί έχουν βεβαίως στο πλευρό της τις ΗΠΑ.  Πέρυσι, η Ουάσινγκτον αναθεώρησε την πολιτική της για το Θιβέτ δηλώνοντας επίσης ότι μόνο οι Θιβετιανοί έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν τον επόμενο Δαλάι Λάμα.

Η «δύναμη» του Δαλάι Λάμα

Σύμφωνα με τις διδασκαλίες, κάθε Δαλάι Λάμα είναι μετενσάρκωση του  Βαδισάτβα Αβαλοκιτέσβαρα, μιας από τις μορφές του Βούδα και συγκεκριμένα της μορφή του ελέους. Είναι ταυτόχρονα ο κορυφαίος πνευματικός ηγέτης της σχολής Γκελούγκ του Θιβετιανού Βουδισμού και κοσμικός συνάμα ηγεμόνας των Θιβετιανών

Η παράδοση θέλει, αφού πεθάνει να ξεκινά  αναζήτηση  ανά το Θιβέτ ώστε να βρεθεί η μετενσάρκωσή του σε παιδιά, βασισμένη σε σημάδια, όπως προς τα πού κοίταζε την ώρα που πέθαινε  προς ποια κατεύθυνση φυσάει ο καπνός όταν αποτεφρώνεται καθώς και από οράματα που ερμηνεύονται από μοναχούς που διαβάζουν τα νερά της ιερής λίμνης Λάμο Λάτσο

 Κυρίως με βάση αυτά τα οράματα, ομάδες αναζήτησης αποστέλλονται για να βρουν παιδιά που γεννήθηκαν κοντά στην ημερομηνία του θανάτου του. Στην συνέχεια αυτό υποβάλλονται σε μια σειρά δοκιμών, μέχρι να «αποκαλυφθεί» ο αληθινό διάδοχος.

Οι περισσότεροι Δαλάι Λάμα έχουν βρεθεί στο Θιβέτ, ένας γεννήθηκε στη Μογγολία και ένας άλλος σε μια περιοχή που είναι τώρα η Ινδία.

Αυτή η διαδικασία οδήγησε στην ανακάλυψη του δίχρονου Lhamo Dhondup του τωρινού 14ου Δαλάι Λάμα-σε ένα μικρό αγροτικό χωριό στο βορειοανατολικό Θιβέτ τον Φεβρουάριο του 1940,κάτι που ωστόσο είναι απίθανο να επαναληφθεί.

Τώρα νομοθετείται ότι η κινεζική κυβέρνηση πρέπει να εγκρίνει όλες τις μετενσαρκώσεις ανώτερων βουδιστών Λάμα (δασκάλων), συμπεριλαμβανομένου του Δαλάι Λάμα, μια θέση που επαναλήφθηκε έντονα στην «Λευκή Βίβλο» για το Θιβέτ που κυκλοφόρησε από την Κίνα τον Μάιο του 2021 , στην 70η επέτειο της προσάρτησης του Θιβέτ. 

Με τίτλο «Θιβέτ από το 1951: Απελευθέρωση, Ανάπτυξη και Ευημερία», η Λευκή Βίβλος αναφέρεται στην ειρηνική απελευθέρωσή του και την ανάπτυξή του με βάση το σοσιαλιστικό ιδεατό.

«Αυτό θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση της προπαγάνδας που διαδίδεται από διάφορες δυτικές χώρες και τους συμμάχους τους και θα παράσχει στη διεθνή κοινότητα μια ισορροπημένη περιγραφή του τεράστιου μετασχηματισμού που έγινε στο Θιβέτ», όπως ανέφερε το έγγραφο.

Βεβαίως η Βίβλος απορρίφθηκε από τον Δαλάι Λάμα και το Θιβετιανό εξόριστο κοινοβούλιο 

Ο Penpa Tsering είναι πρόεδρος του εξόριστου κοινοβουλίου και συνεργάζεται στενά με τον Δαλάι Λάμα. Όπως ξεκαθάρισε: Μόνο όχι, μπορεί να είναι η απάντηση σε «μια μη πιστή, άθεη κυβέρνηση όπως η Κίνα που παρεμβαίνει σε Θιβετιανά πνευματικά θέματα .Πιστεύουμε ακράδαντα ότι κανείς δεν θα εμπιστευτεί την επιλογή του Πεκίνου».

Και ο ίδιος ο  Δαλάι Λάμα έχει επίσης εκφράσει την ανησυχία του ότι η μετενσάρκωσή του θα χειραγωγηθεί και θα πολιτικοποιηθεί ενώ έχει σκεφτεί δημόσια να μετενσαρκωθεί ως γυναίκα ή καθόλου.

Ο Δαλάι Λάμα έθεσεδύο επιλογές για τη μετενσάρκωσή του Το πρώτο είναι ότι θα μετενσαρκωθεί με την παραδοσιακή μορφή, θα ξαναγεννηθεί δηλαδή ως παιδί, αλλά έξω από το Θιβέτ. Οι άλλες επιλογές είναι να οριστεί  ένας ζωντανό διάδοχο πριν πεθάνει. Έχει απορρίψει τη νομιμότητα της προτεινόμενης μεθόδου της κινεζικής κυβέρνησης για την εύρεση της μετενσάρκωσής του 

Ο Δαλάι Λάμα που ήταν αρχικά  πνευματικός ηγέτης μόνο για τους Θιβετιανούς, τώρα έχει ένα τεράστιο κοινό και έχει γίνει μια παγκόσμια διασημότητα. Οι προσπάθειες της Κίνας να παρέμβει στη μετενσάρκωση του είναι πιθανό να προκαλέσει παγκόσμια αντίδραση.

 Έχει χρόνια ακόμη...

Για την Θιβετιανή ηγεσία, το ζήτημα δεν θεωρείται πιεστικό. Ο Δαλάι Λάμα  είναι καλά στην υγεία του και ο ίδιος έχει πει ότι θα αποφασίσει σχετικά με τις επιλογές μετενσάρκωσής του μετά τα 90 του.

«Ο Σεβασμιώτατος Δαλάι Λάμα έχει πει πολλές φορές για πλάκα ότι αν οι Κινέζοι ανησυχούν πραγματικά για το θέμα της μετενσάρκωσης, θα πρέπει να αναζητήσουν πρώτα τη μετενσάρκωση του Μάο Τσε Τουνγκ, τη δεύτερη του Ντενγκ Σιαόπινγκ [και οι δύο νεκροί Κινέζοι κομμουνιστές ηγέτες], και στη συνέχεια ίσως προσπαθήσουν για τον  Δαλάι Λάμα », είπε ο Τσέρινγκ.

Κινεζική επιτροπή ψάχνει...Ενώ επισήμως δεν υπήρχε επικοινωνία μεταξύ των Κινέζων και των Θιβετιανών από το 2010, ο Τσέρινγκ επιβεβαίωσε ότι τα κρυφά κανάλια μεταξύ των δύο πλευρών παρέμειναν ενεργά και ότι η Θιβετιανή ηγεσία και ο Δαλάι Λάμα πιέζουν τώρα για να επιτραπεί τελικά στον Δαλάι Λάμα επισκεφθείτε το Θιβέτ και την Κίνα για πρώτη φορά από τότε που δραπέτευσε.

Αλλά ο Τσέρινγκ τόνισε ότι το ζήτημα του επόμενου Δαλάι Λάμα δεν ήταν προς διαπραγμάτευση με την κινεζική κυβέρνηση. «Η μετενσάρκωση είναι μια απόφαση που πρέπει να ληφθεί από το άτομο που πρόκειται να μετενσαρκωθεί. Θα συμβουλεύαμε λοιπόν την κινεζική ηγεσία να μάθει πρώτα τον Βουδισμό », είπε.

Ωστόσο, η κινεζική κυβέρνηση προετοιμάζει ήδη τις βάσεις για την επιλογή του επόμενου Δαλάι Λάμα. Σύμφωνα με τον Μπάρνετ, το κινεζικό κομμουνιστικό κόμμα τον Ιανουάριο συγκέντρωσε κρυφά 25 ανώτερα κυβερνητικά στελέχη που σχεδιάζουν  την προετοιμασία για τη διαδικασία επιλογής.

«Γνωρίζουμε επίσης από προσωπικούς λογαριασμούς ότι οι Κινέζοι έχουν περάσει τα τελευταία 10 χρόνια διορίζοντας μεμονωμένους Λάμα στο Θιβέτ, προσφέροντάς τους δωρεάν ταξίδια στην Κίνα και λέγοντάς τους ότι αν υποστηρίξουν το Πεκίνο δεν θα διωχθούν. Όταν έρθει η ώρα αυτοί  θα υποστηρίξουν την κινεζική επιλογή για τον Δαλάι Λάμα », δήλωσε ο Μπάρνετ. «Στρατηγική που αποδεικνύεται πολύ αποτελεσματική»

Η Κίνα, εξάλλου επιχειρεί να μην επαναληφθούν τα γεγονότα του 1995 όταν, χωρίς να την συμβουλευτεί, ο Δαλάι Λάμα δήλωσε ότι ένα εξάχρονο αγόρι, ο Gedhun Choekyi Nyima, ήταν ο  επόμενος μετενσαρκωμένος Panchen Lama, η δεύτερη πιο σημαντική προσωπικότητα στον Θιβετιανό Βουδισμό. Τρεις ημέρες αργότερα, ο Nyima εξαφανίστηκε από προσώπου γης.

Ο Πάντσεν Λάμα που τότε η κινεζική κυβέρνηση διόρισε στη θέση του παραμένει απορριπτέος από τους περισσότερους Θιβετιανούς.

Δαλάι, ο υπονομευτής

Η προφανής αποφασιστικότητα της κινεζικής κυβέρνησης να επιλέξει και να ελέγξει τον επόμενο Δαλάι Λάμα θεωρείται επίσης ως απάντηση στη διαρκή δημοτικότητα του σημερινού πνευματικού ηγέτη, η οποία έχει υπονομεύσει τον έλεγχο τους στο Θιβέτ. Παρά τα εκτεταμένα προγράμματα «επανεκπαίδευσης» και προπαγάνδας και την απαγόρευση κάθε εικόνας του Δαλάι Λάμα στο Θιβέτ, εξακολουθεί να είναι σεβαστός από πολλούς Θιβετιανούς.

Η κινεζική κυβέρνηση έχει κατηγορήσει επανειλημμένα τον Δαλάι Λάμα για «αυτονομιστικές» δραστηριότητες και τον θεωρεί υπεύθυνο για τις αυτοπυρπολήσεις  στις οποίες συνεχίζουν να προχωρούν Θιβετιανοί σε ένδειξη διαμαρτυρίας,  και τις Θιβετιανές εξεγέρσεις όπως αυτές του 2008. 

Το γεγονός ότι η κινεζική κυβέρνηση θέλει μετενσάρκωση της επιλογής της  είναι γιατί επιχειρούν να χειραγωγήσουν το ζήτημα του Θιβέτ », δήλωσε ο Αμίταμπ Μαθούρ, πρώην σύμβουλος της ινδικής κυβέρνησης σε θέματα Θιβέτ.

«Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επίδραση που ασκεί ο 14ος Δαλάι Λάμα  στους Θιβετιανούς. Εξ ου και η απόγνωση να έχουν τον δικό τους Δαλάι Λάμα»

Επιμέλεια Άτση Κατερίνα, με πληροφορίες από τον Guardian