Από την έντυπη έκδοση
Του Κυριάκου Φιλίνη*
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες σχεδόν οι αγορές εργασίας είναι η αναντιστοιχία της ζήτησης με την προσφορά δεξιοτήτων. Η ζήτηση δεξιοτήτων μεταβάλλεται διαρκώς, ως αποτέλεσμα της τεχνολογικής εξέλιξης, της παγκοσμιοποίησης, της κλιματικής αλλαγής και των νέων μορφών οργάνωσης της εργασίας. Η προσαρμογή της προσφοράς δεξιοτήτων, η οποία διαμορφώνεται από τα συστήματα αρχικής και συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης, προϋποθέτει -μεταξύ άλλων- τη λειτουργία ενός πλαισίου διάγνωσης και πρόγνωσης των αναγκών της αγοράς εργασίας σε κλαδικό επίπεδο. Σε πολλές χώρες, κεντρικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό διαδραματίζουν τα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων.
Σε αρκετές χώρες έχουν συσταθεί κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων, όπως για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ολλανδία, στην Τσεχική Δημοκρατία, στον Καναδά, στην Αυστραλία, στην Ινδία και τη Σιγκαπούρη. Οι αρμοδιότητες των κλαδικών συμβουλίων δεξιοτήτων διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα και μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:
- Η συστηματική παρακολούθηση της αγοράς εργασίας για τον εντοπισμό πιθανών ελλείψεων σε ειδικότητες και δεξιότητες, σε έναν κλάδο τόσο στο σύνολο της χώρας όσο και σε τοπικό επίπεδο.
- Η πρόβλεψη των αναγκών της αγοράς εργασίας σε ειδικότητες και δεξιότητες.
- H ανάπτυξη, σε συνεργασία με την κυβέρνηση, στρατηγικών ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού για την αντιμετώπιση επίμονων ελλείψεων σε ειδικότητες και δεξιότητες.
- Η διαμεσολάβηση για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και παρόχων εκπαίδευσης και κατάρτισης.
- Ο επαγγελματικός προσανατολισμός και η προώθηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.
- Η διαχείριση σχημάτων χρηματοδότησης της κατάρτισης σε κλαδικό επίπεδο.
- Η διαπίστευση φορέων εκπαίδευσης και κατάρτισης.
- Η ανάπτυξη πλαισίων αξιολόγησης ή επικύρωσης δεξιοτήτων
Τα περισσότερα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων διαδραματίζουν συμβουλευτικό ή ρυθμιστικό ρόλο επηρεάζοντας την προσφορά δεξιοτήτων. Ωστόσο, τα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων μπορούν να επηρεάσουν και τη ζήτηση δεξιοτήτων, εφόσον διαδραματίζουν έναν πιο ενεργό ρόλο στην αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας. Για παράδειγμα, τα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων, αποτελώντας αναπόσπαστο τμήμα μιας αναπτυξιακής στρατηγικής συγκεκριμένων κλάδων της οικονομίας, οι οποίοι παράγουν προϊόντα ή υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, μπορούν να συμβάλλουν στην αύξηση της ζήτησης για ανθρώπινο δυναμικό υψηλών προσόντων και δεξιοτήτων.
Η σύνθεση των κλαδικών συμβουλίων δεξιοτήτων διαφοροποιείται όχι μόνο μεταξύ των χωρών, αλλά ακόμη και μεταξύ των κλαδικών συμβουλίων δεξιοτήτων που λειτουργούν σε μια χώρα. Στα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων συμμετέχουν εκπρόσωποι επιχειρήσεων και φορέων εκπροσώπησής τους (π.χ. σε κλαδικό επίπεδο). Για την αποτελεσματικότερη διάγνωση των αναγκών της αγοράς εργασίας θα πρέπει οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων να διαθέτουν γνώσεις και εμπειρία σχετικά όχι μόνο με την οργάνωση της εργασίας και τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και με τη δομή της αγοράς, τον διεθνή ανταγωνισμό, την παραγωγική διαδικασία και τις τεχνολογικές εξελίξεις στον κλάδο. Αυτό σημαίνει ότι οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων δεν πρέπει να προέρχονται αποκλειστικά από διευθύνσεις ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων.
Στα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων μπορούν να συμμετέχουν και εκπρόσωποι των εργαζομένων, συνεισφέροντας όχι μόνο στη διαδικασία της διάγνωσης των αναγκών, αλλά και στην άμβλυνση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, σχετικά με τη συμμετοχή τους σε προγράμματα αναβάθμισης των δεξιοτήτων τους ή επανακατάρτισής τους. Στα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων συμμετέχουν, επίσης, εκπρόσωποι των φορέων εκπαίδευσης και κατάρτισης, συνεισφέροντας κυρίως στον σχεδιασμό των προγραμμάτων ανάπτυξης γνώσεων και δεξιοτήτων. Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις συμμετέχουν εκπρόσωποι επαγγελματικών οργανώσεων, όταν η διαδικασία της διάγνωσης των αναγκών αφορά σε ορισμένες επαγγελματικές κατηγορίες (π.χ. μηχανικοί και οικονομολόγοι).
Στον νόμο 4763/2020 προβλέπεται η σύσταση κλαδικών συμβουλίων δεξιοτήτων με συμβουλευτικές αρμοδιότητες. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 5 του νόμου προβλέπεται η σύσταση κλαδικών συμβουλίων δεξιοτήτων για τη συστηματική παρακολούθηση των αναγκών κάθε κλάδου σε επαγγελματικές δεξιότητες και τη σύζευξη της ζήτησης με την προσφορά δεξιοτήτων, τα οποία θα υποβοηθούν το έργο του Κεντρικού Συμβουλίου Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΚΣΕΕΚ). Επιπλέον, τα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων, μέσω της συστηματικής παρακολούθησης της αγοράς εργασίας σε κλαδικό επίπεδο διατυπώνουν προτάσεις για την καλύτερη προσαρμογή της εκπαίδευσης και κατάρτισης στις μεταβαλλόμενες ανάγκες του κλάδου σε δεξιότητες.
Η σύσταση κλαδικών συμβουλίων δεξιοτήτων συνιστά αναγκαία, όχι όμως και ικανή συνθήκη της αποτελεσματικότερης σύζευξης της προσφοράς με τη ζήτηση δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας. Για να καταστεί και ικανή συνθήκη θα πρέπει τα κλαδικά συμβούλια δεξιοτήτων: πρώτον, να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα ενός αξιόπιστου και σύγχρονου συστήματος πληροφόρησης της αγοράς εργασίας (labour market intelligence) και δεύτερον να αξιοποιούνται αποτελεσματικά οι εκροές τους κατά τον σχεδιασμό των πολιτικών για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού.
Ο κ. Φιλίνης είναι policy analyst του ΣΕΒ.
