Από την έντυπη έκδοση
Των Θοδωρή Κριαράκη* και Νάσου Μιχελή**
Οι περισσότεροι που ασχολούμαστε με τον κλάδο της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ γνωρίζουμε καλά ότι αν και είναι κλάδος που έχει ιδιωτικοποιηθεί εδώ και δεκαετίες, η άσκηση των ενεργειακών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα τελεί υπό την εποπτεία του κράτους, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της ΡΑΕ και του υπουργού Περιβάλλοντος, εναγκαλίζεται μάλιστα στενά με φορείς και εταιρείες που ανήκουν ακόμη στο Ελληνικό Δημόσιο. Οι επιχειρήσεις που ασκούν ενεργειακές δραστηριότητες και ιδίως αυτές που παράγουν ενέργεια υποχρεούνται να ασκούν τη δραστηριότητά τους σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας και υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που περιλαμβάνονται στις άδειές τους, χωρίς να έχουν ελευθερία στη σύναψη συμβάσεων για τη διάθεση της παραγόμενης ενέργειας.
Οι συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας διενεργούνται συγκεκριμένα στις ακόλουθες αγορές: Αγορά Επόμενης Ημέρας, Ενδοημερήσια Αγορά, Αγορά Εξισορρόπησης ή και Ενεργειακή Χρηματοπιστωτική Αγορά, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον νόμο 4425/2016.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποια ρύθμιση για τη σύναψη συμβάσεων μεταξύ ενός παραγωγού ενέργειας ΑΠΕ και του φορέα που θα την αγοράσει απευθείας, κάτι που σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι πλέον ο κανόνας στα πλαίσια των Συμβάσεων Αγοράς Ενέργειας, γνωστών με την αγγλική ορολογία PPAs (Power Purchase Agreements). Τα PPAs κατατάσσονται σε διάφορους τύπους, όπως αυτοί έχουν διαμορφωθεί διεθνώς από την εφαρμογή τέτοιων συμφωνιών στην πράξη, κυρίως δε διακρίνονται σε PPAs με φυσική παράδοση της πωλούμενης ηλεκτρικής ενέργειας και σε «εικονικά» PPAs.
Τα «εικονικά» PPAs, βάσει της διεθνούς πρακτικής, εκτελούνται χωρίς φυσική παράδοση της παραγωγής στον αγοραστή και συνηθέστερα με παράδοση των Πιστοποιητικών Εγγυήσεων Προέλευσης από τον παραγωγό στον αγοραστή. Το ποσό της «εικονικής» αγοραπωλησίας εξαρτάται από τη διαφορά μεταξύ αφενός της καθοριζόμενης τιμής στο PPA και αφετέρου της χονδρεμπορικής τιμής πώλησης (από τον παραγωγό), αναφορικά με την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που συμφωνείται στο PPA. Ως εκ τούτου η συμφωνία αυτή αποτελεί σύμβαση επί διαφορών (contract for difference), ήτοι Ενεργειακό Χρηματοπιστωτικό Μέσο.
Συναλλαγές επί Ενεργειακών Χρηματοπιστωτικών Μέσων είναι δυνατό, σύμφωνα με τον νόμο, να συνάπτονται διμερώς, εντασσόμενες στις λεγόμενες συναλλαγές εκτός Χρηματιστηρίου (ή over the counter - otc). Στις συναλλαγές αυτές επί Ενεργειακών Χρηματοπιστωτικών Μέσων, τα οποία ορίζονται επακριβώς στον νόμο, εντάσσονται τα option agreements, future agreements, swaps, forwards.
Η διασυνοριακή ή μη πώληση με φυσική παράδοση μέσω PPAs, ή/και η κατάρτιση διασυνοριακών «εικονικών» PPAs συνιστούν αρκετά συνηθισμένες πρακτικές στις ευρωπαϊκές αγορές. Συνηθίζεται επίσης (π.χ. στο ΗΒ) η κατάρτιση του λεγόμενου «sleeved PPA», με συμμετοχή στη σύμβαση, πέραν του παραγωγού, και του προμηθευτή, ο οποίος θα εγγυάται την τροφοδότηση του αγοραστή κατά τις ώρες που ο παραγωγός ΑΠΕ δεν δύναται να συνδράμει.
H πρακτική των PPAs και δη της πώλησης με φυσική παράδοση, η οποία ήδη είναι εν εξελίξει στην Ευρώπη, δεν προβλέπεται μέχρι στιγμής στο ελληνικό δίκαιο. Και ενώ η αγορά ανέμενε τις σχετικές ρυθμίσεις στο πρόσφατο νομοσχέδιο που ρύθμισε θέματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αυτές δεν ήρθαν. Αναμένονται πάντως, σύμφωνα με τις σχετικές εξαγγελίες του υπουργείου, σημαντικές παρεμβάσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο, ώστε να καταστεί δυνατή η πώληση ηλεκτρικής ενέργειας με φυσική παράδοση μεταξύ των μερών, καθώς εικονικά PPAs μπορούν να καταρτιστούν.
Σημειώνεται επίσης ότι το νομικό πλαίσιο για τις συμβάσεις πώλησης μέσω απευθείας γραμμών, χωρίς σύνδεση στο σύστημα, δεν είναι ακόμα επαρκές στην Ελλάδα, μην έχοντας ωστόσο εξαγγελθεί κάποια σχετική παρέμβαση, παρά το υφιστάμενο επενδυτικό ενδιαφέρον. Η εισαγωγή των PPAs αναμένεται να απελευθερώσει για τους εταιρικούς καταναλωτές την πρόσβαση στο ενεργειακό αγαθό και μάλιστα σε επίπεδο χονδρεμπορικής αγοράς, κάτι που αναμένεται να δώσει νέα δυναμική για την αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας.
*Ο κ. Θοδωρής Κριαράκης είναι δικηγόρος
**Ο κ. Νάσος Μιχελής είναι μέλος στην Κλαδική Ομάδα Εργασίας για θέματα «Ενέργειας» του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου
