Από την έντυπη έκδοση
Του Τζέφρι Ντ. Σακς,
καθηγητής στο πανεπιστήμιο Columbia, είναι διευθυντής του Κέντρου Αειφόρου Ανάπτυξης στο ίδιο πανεπιστήμιο και πρόεδρος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.
EPA
Το G20 έχει καταστεί ένας πολυμερής πυλώνας. Παρόλο που υπάρχουν πολλές ομάδες διαβούλευσης υψηλού επιπέδου, το G20 είναι το καλύτερο στο είδος του, υποστηρίζοντας ενεργά τον παγκόσμιο διάλογο, τη συζήτηση και -το πιο σημαντικό- την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων. Ευτυχώς, ο μεγαλύτερος περιορισμός του -ότι δεν συμπεριλαμβάνεται το 96% του πληθυσμού της Αφρικής- μπορεί να αντιμετωπιστεί εύκολα με την ένταξη της Αφρικανικής Ένωσης (Α.Ε.).
Από την πρώιμη εποχή μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πολυμερής δράση λειτούργησε κυρίως μέσω του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. Με 193 κράτη-μέλη, ο ΟΗΕ προσφέρει τον μοναδικό, απαραίτητο χώρο για τη δημιουργία και την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Αν και ο ΟΗΕ υπονομεύεται συχνά από τη μονομέρεια των ΗΠΑ και άλλων μεγάλων δυνάμεων, παραμένει απαραίτητος για την παγκόσμια επιβίωση. Τα 3 δισ. δολάρια ετησίως του πενιχρού βασικού προϋπολογισμού του είναι ίσως το ένα δέκατο αυτού που θα έπρεπε, ενώ για χρόνια υποχρηματοδοτείται. Ωστόσο, η συνεισφορά του στην ειρήνη, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη βιώσιμη ανάπτυξη είναι τεράστια και απαραίτητη.
Όμως και το G20 κατέληξε να διαδραματίζει έναν κρίσιμο ρόλο. Αντιπροσωπεύοντας τις 20 μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο, επιτρέπει μια πιο ευέλικτη και ταχύτερη επίλυση των προβλημάτων. Όταν ο ΟΗΕ διαθέτει σε κάθε μέλος του δέκα λεπτά για να μιλήσει για ένα θέμα, τα σχόλια διαρκούν 32 ώρες· γύρω από το τραπέζι του G20 χρειάζεται λίγο περισσότερο από τρεις. Και ενώ οι αποφάσεις του G20 δεν έχουν τη δύναμη του διεθνούς δικαίου, μπορούν να υποστηρίζουν αντίστοιχες διαδικασίες του ΟΗΕ, όπως για την κλιματική αλλαγή και τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης.
Η άλλη ομάδα, το G7, ιδρύθηκε το 1975 για να φέρει κοντά τις οικονομίες με τα υψηλότερα εισοδήματα στον κόσμο. Το 1998, πρότεινα να διπλασιαστεί το μέγεθος της ομάδας (τότε είχε γίνει G8, με την προσθήκη της Ρωσίας) για να συμπεριλάβει οκτώ μεγάλες αναπτυσσόμενες οικονομίες. Ένα G16, υποστήριξα, «δεν θα επιδιώξει να υποδείξει στον κόσμο, αλλά να καθορίσει τις παραμέτρους για έναν ανανεωμένο και ειλικρινή διάλογο» μεταξύ των ανεπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών.
Λίγο αργότερα, δημιουργήθηκε το G20 για να αναλάβει αυτόν τον ρόλο. Ξεκίνησε αρχικά το 1999 ως μια συνάντηση των υπουργών Οικονομικών και στη συνέχεια εξελίχθηκε σε μια συνάντηση των αρχηγών των κρατών και των κυβερνήσεων ως απάντηση στην οικονομική κρίση του 2008. Έκτοτε, η παρουσία του G7 καθίσταται όλο και λιγότερο σημαντική και μοιάζει να μη διαθέτει τις ικανότητες για αποφασιστική δράση (κάτι που με οδήγησε να υποστηρίξω νωρίτερα φέτος ότι πρέπει να καταργηθεί εντελώς).
Η παρούσα δομή του G20 περιλαμβάνει 19 εθνικές κυβερνήσεις συν την Ευρωπαϊκή Ένωση (δεδομένου ότι η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία είναι μέλη του G20 στην Ε.Ε., εκπροσωπούνται ουσιαστικά δύο φορές). Η ένταξη της Ε.Ε. στην ομάδα προκάλεσε τριγμούς. Επειδή η Ε.Ε. συντονίζει τις οικονομικές πολιτικές μεταξύ των 27 κρατών-μελών της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο εκτελεστικός της βραχίονας, μπορεί να τοποθετηθεί με αξιοπιστία σε οικονομικά ζητήματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Επιπλέον, οι διαδικασίες του G20 με τη σειρά τους ενισχύουν τις εσωτερικές προσπάθειες συντονισμού της Ε.Ε., κάτι που τελικά λειτουργεί επανειλημμένως προς όφελος των 27 μελών της. Συνεπώς, το G20 εκπροσωπεί 43 χώρες (27 μέλη της Ε.Ε. συν 16 χώρες εκτός Ε.Ε.) με μόλις 20 ηγέτες στο τραπέζι.
Ενώ αυτές οι 43 χώρες αποτελούν μόλις το 22% των κρατών-μελών του ΟΗΕ, εντούτοις περιλαμβάνουν περίπου το 63% του παγκόσμιου πληθυσμού και αντιπροσωπεύουν το 87% της ακαθάριστης παγκόσμιας παραγωγής. Παρόλο που οι 43 χώρες που εκπροσωπούνται στο τραπέζι του G20 δεν μιλούν για τα άλλα 150 κράτη-μέλη του ΟΗΕ, αντιπροσωπεύουν αρκετά τον κόσμο και την οικονομική δραστηριότητά του ούτως ώστε να έχουν μια σταθερή βάση για να εξετάσουν τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Ωστόσο, αποκλείοντας σχεδόν όλη την Αφρική, η ομάδα δεν εκπροσωπεί σε μεγάλο βαθμό την Αφρική και τις χώρες χαμηλού εισοδήματος στον κόσμο. Οι 55 χώρες της Α.Ε. (πάνω από το ένα τέταρτο των μελών του ΟΗΕ) φιλοξενούν 1,4 δισ. ανθρώπους (17,5% του παγκόσμιου συνόλου) και 2,6 τρισ. δολάρια σε ετήσια οικονομική παραγωγή με βάση τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της αγοράς (σχεδόν το 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ). Συνολικά, η Αφρική αυτή τη στιγμή έχει περίπου τον ίδιο πληθυσμό με την Κίνα ή την Ινδία και μια οικονομία που θα βρεθεί στην όγδοη θέση - ακριβώς πίσω από τη Γαλλία και μπροστά από την Ιταλία. Το μερίδιο της Αφρικής στον παγκόσμιο πληθυσμό και την παραγωγή θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια.
Το μοναδικό αφρικανικό μέλος του G20, η Νότια Αφρική, έχει την 39η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, τη μικρότερη μεταξύ των κρατών-μελών του G20. Το ΑΕΠ της Νιγηρίας και της Αιγύπτου είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερο από αυτό της Νότιας Αφρικής, αλλά δεν βρίσκεται ακόμη στα 20 κορυφαία του κόσμου. Ως αποτέλεσμα, οι Αφρικανοί ηγέτες πέραν της Νότιας Αφρικής έχουν προσκληθεί στο G20 μόνο ως παρατηρητές.
Η πολύ περιορισμένη εκπροσώπηση της Αφρικής υποβαθμίζει δραστικά τη συμβολή της στις συζητήσεις του G20 για τα μεγάλα παγκόσμια οικονομικά ζητήματα, όχι μόνο στις ετήσιες συνόδους κορυφής του G20 αλλά και στις υπουργικές και τεχνικές συναντήσεις όλο τον χρόνο.
Το κλειδί για την αποτελεσματικότητα του G20 είναι ότι επιτυγχάνει μια πολύ υψηλή και αντιπροσωπευτική κάλυψη του παγκόσμιου πληθυσμού και της οικονομίας με έναν αρκετά μικρό αριθμό ηγετών στο τραπέζι και έτσι επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ταχύτητα και ευελιξία στη διαβούλευση και τη λήψη αποφάσεων. Η συμπερίληψη της Α.Ε. θα ικανοποιούσε και τα δύο κριτήρια: πολύ αυξημένη εκπροσώπηση με μία μόνο πρόσθετη θέση στο τραπέζι. Η ομάδα θα εκπροσωπούσε ξαφνικά 54 ακόμη χώρες, 1,3 δισ. περισσότερους ανθρώπους και 2,3 τρισ. δολάρια περισσότερης οικονομικής παραγωγής, με μόλις δέκα λεπτά να προστίθενται σε μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης.
Επιπλέον, η αποδοχή της Α.Ε. σε ένα διευρυμένο G21 θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα εντός της Αφρικής όπως έχει η συμμετοχή της Ε.Ε. στο G20 για την Ευρώπη: θα ενισχύσει τον συντονισμό και τη συνοχή της πολιτικής στις 55 αφρικανικές οικονομίες.
Με πολλές επείγουσες προκλήσεις στη φετινή του ατζέντα, το G20 θα επωφεληθεί πάρα πολύ από την άμεση συμμετοχή της Α.Ε.
Οι βασικές προτεραιότητες περιλαμβάνουν την επίτευξη της καθολικής κάλυψης των εμβολίων για την πρόληψη περισσότερων θανάτων από τον Covid-19 και την εξάπλωση των νέων μεταλλάξεων· την εισαγωγή νέων μέτρων για τον μετριασμό της μακροπρόθεσμης οικονομικής ζημίας που προκλήθηκε από την πανδημία· και τη διασφάλιση δεσμεύσεων για εγκατάλειψη της χρήσης άνθρακα στα μέσα του αιώνα από όλες τις χώρες για την αποφυγή μιας κλιματικής καταστροφής.
Δεδομένου ότι το G20 είναι ένας τόσο σημαντικός χώρος, κι άλλα επίδοξα μέλη αναμφίβολα θα χτυπήσουν την πόρτα του.
Η ομάδα θα πρέπει να εξισορροπήσει τα οφέλη της ευρύτερης εκπροσώπησης έναντι των πλεονεκτημάτων μιας μικρότερης, πιο ευέλικτης συμμετοχής. Όσον αφορά την Α.Ε., η επιλογή είναι προφανής. Το νέο G21 θα μπορούσε τότε να λειτουργήσει ως κίνητρο για άλλες χώρες, προκειμένου να αναζητήσουν εκπροσώπηση μέσω παρόμοιων περιφερειακών αντιπροσωπειών - όπως η ASEAN για τα 661 εκατομμύρια πληθυσμού σε αυτές τις δέκα χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας ή μια παρόμοια ομάδα για τη Λατινική Αμερική.
Φέτος, το G20 βρίσκεται στα εξαιρετικά ικανά χέρια του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι. Η Ιταλία μπορεί να χρησιμοποιήσει την προεδρία της για να αφήσει μια κληρονομιά με διάρκεια. Προσκαλώντας την Α.Ε. να συμμετάσχει στην επικείμενη σύνοδο κορυφής στη Ρώμη στα τέλη Οκτωβρίου, θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην οικοδόμηση ενός πιο ευήμερου, χωρίς αποκλεισμούς βιώσιμου κόσμου.
Copyright: Project Syndicate, 2021
www.project-syndicate.org
