Από την υποχρέωση του ψηφοφόρου να δηλώνει διεύθυνση κατοικίας για να εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους μέχρι την απαγόρευση να ψηφίζει κανείς μέσα από το αυτοκίνητό του, οι συντηρητικές αμερικανικές Πολιτείες υιοθετούν το τελευταίο διάστημα αλλεπάλληλους κανόνες που, υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης της νοθείας, περιορίζουν την πρόσβαση των μειονοτήτων στις κάλπες.
Στις ΗΠΑ η οργάνωση των εκλογών είναι αρμοδιότητα της κάθε Πολιτείας ξεχωριστά και υπήρξε ανέκαθεν αντικείμενο εργαλειοποίησης. Όταν το 1870 δόθηκε δικαίωμα ψήφου στους Αφροαμερικανούς, οι Πολιτείες του Νότου έθεσαν νέα εμπόδια, όπως για παράδειγμα τις εξετάσεις αλφαβητισμού ή την καταβολή φόρων. Το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων οδήγησε το Κογκρέσο να υιοθετήσει το 1965 τον Νόμο για το Δικαίωμα Ψήφου που απαγορεύει τις διακρίσεις. Όμως οι Πολιτείες που ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικάνους συνέχισαν, υιοθετώντας «τεχνικά» μέτρα να περιορίζουν την πρόσβαση στις μειονότητες, ιδίως τους Αφροαμερικανούς που στην πλειονότητά τους ψηφίζουν τους Δημοκρατικούς.
Από τον Ιανουάριο, η διαδικασία αυτή επιταχύνθηκε: 17 Πολιτείες υιοθέτησαν 28 περιοριστικούς εκλογικούς νόμους ενώ δεκάδες άλλοι είναι υπό διαβούλευση, σύμφωνα με το Κέντρο Μπρέναν για τη Δικαιοσύνη.
Τα επίπεδα
Οι νόμοι αυτοί αφορούν πολλά και διαφορετικά επίπεδα:
Οι εκλογικοί κατάλογοι
Πάνω από το 76,5% των ενήλικων λευκών είναι εγγεγραμμένοι στους καταλόγους, έναντι 69% για τους Αφροαμερικανούς, λιγότερο από 64% για τους Αμερικανούς ασιατικής καταγωγής και 61% για τους ισπανόφωνους, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία.
Ορισμένες προϋποθέσεις για να εγγραφεί κανείς μπορεί να μοιάζουν αυτονόητες, αλλά πλήττουν τις μειονότητες. Για παράδειγμα, ένας νόμος στη Βόρεια Ντακότα –που τελικά απορρίφθηκε– υποχρέωνε τους ψηφοφόρους να δηλώνουν κανονική διεύθυνση και όχι απλώς ταχυδρομική θυρίδα. Έτσι όμως αποκλείονταν πολλοί Αμερινδοί που ζουν σε καταυλισμούς, όπου δεν υπάρχουν επίσημες ονομασίες δρόμων για να δηλωθούν...
Πρόσφατα, η Φλόριντα επέβαλε περιορισμούς στις οργανώσεις που βοηθούν τους πολίτες να εγγραφούν, απειλώντας τις με κυρώσεις αν καθυστερήσουν να καταθέσουν τα ερωτηματολόγια. Άλλες Πολιτείες, όπως η Τζόρτζια, αποκήρυξαν την αυτόματη εγγραφή στους καταλόγους. Η Μοντάνα θέλει να σταματήσει την εγγραφή των ψηφοφόρων κατά την ημέρα διεξαγωγής των εκλογών.
Η επιστολική και η εκ των προτέρων ψήφος
Οι μειονότητες, που συχνά ανήκουν στην εργατική τάξη, ενδέχεται να δυσκολευτούν να φύγουν από τη δουλειά τους τις Τρίτες (την ημέρα των εκλογών) για να ψηφίσουν αυτοπροσώπως. Έχουν επίσης λιγότερα αυτοκίνητα ώστε να μετακινηθούν μέχρι τα εκλογικά τμήματα ενώ είναι πιο πιθανό να κάνουν δυο δουλειές και, επομένως, να μην διαθέτουν αρκετό χρόνο για να προλάβουν ανοιχτές τις κάλπες.
Όσο περισσότερο γίνεται δεκτή η επιστολική ψήφος ή η ψήφος εκ των προτέρων (όπως έγινε το 2020 λόγω της πανδημίας), τόσο αυξάνεται το ποσοστό συμμετοχής.
Ένας νόμος στην Τζόρτζια μείωσε στο μισό το χρονικό διάστημα κατά το οποίο μπορεί κάποιος να ζητήσει να του σταλεί ένα ψηφοδέλτιο για να ψηφίσει δια αλληλογραφίας. Στην Αριζόνα είναι ποινικό αδίκημα να ταχυδρομεί κανείς το ψηφοδέλτιο ενός άλλου προσώπου, εκτός και αν είναι συγγενής. Στο Μισισίπι τα ψηφοδέλτια που στέλνονται εκ των προτέρων πρέπει να φέρουν υποχρεωτικά την υπογραφή συμβολαιογράφου…
Πρόσβαση στα εκλογικά τμήματα
Στις ΗΠΑ υπάρχουν περισσότερες από 10.000 εκλογικές περιφέρειες αλλά στις αγροτικές περιοχές οι κάλπες μπορεί να βρίσκονται πολύ μακριά από τα σπίτια των κατοίκων. Το Τέξας σκοπεύει να απαγορεύσει την ψηφοφορία μέσα από το αυτοκίνητο (drive-in), μολονότι είναι μια πολύ δημοφιλής πρακτική στις μεγάλες εκτάσεις.
Σύμφωνα με το Κέντρο Μπρέναν, υπάρχουν λιγότερα εκλογικά τμήματα και επομένως μεγαλύτερη αναμονή στις συνοικίες των Αφροαμερικανών και των ισπανόφωνων, γεγονός που μπορεί να αποθαρρύνει τους ψηφοφόρους. Ένας αμφιλεγόμενος νόμος στην Τζόρτζια απαγορεύει σε οργανώσεις να προσφέρουν φαγητό ή νερό στους πολίτες ώστε να κάνουν υπομονή όσο περιμένουν στην ουρά.
Σύμφωνα με τη δικηγορική ένωση ABA, το 5% των λευκών ψηφοφόρων, το 15% των Αφροαμερικανών και το 14% των ισπανόφωνων δεν γνωρίζει πού βρίσκεται το εκλογικό τμήμα του. Στην Αριζόνα απαγορεύεται να ψηφίσει κανείς σε μια περιφέρεια ενώ είναι γραμμένος σε άλλη.
Στην Αϊόβα, στις επόμενες εκλογές οι κάλπες θα κλείσουν στις 8 το βράδυ, αντί για τις 9, όπως γινόταν στο παρελθόν.
Η ταυτοποίηση
Ορισμένες Πολιτείες επιβάλλουν στους ψηφοφόρους να έχουν ένα επίσημο έγγραφο, με επικολλημένη τη φωτογραφία τους, για να ψηφίσουν, μολονότι στις ΗΠΑ δεν υπάρχουν ταυτότητες. Το 2020, το 25% των Αφροαμερικανών σε ηλικία ψήφου δεν διέθετε τέτοιου είδους έγγραφα (για παράδειγμα, δίπλωμα οδήγησης). Στους λευκούς Αμερικανούς το ποσοστό αυτό ήταν μόνο 8%, σύμφωνα με το Κέντρο Μπρέναν.
Η γραφειοκρατία για να διορθωθούν τυχόν λάθη σε ένα έγγραφο επηρεάζει επίσης κυρίως τους Αφροαμερικανούς. Σύμφωνα με τον ABA, ένας νόμος της Τζόρτζια που απαιτεί να υπάρχει «ακριβής αντιστοιχία» του ονόματος που αναγράφεται στον εκλογικό κατάλογο με εκείνο στο έγγραφο ταυτοποίησης επηρέασε 51.000 ψηφοφόρους στις εκλογές του 2018. Από αυτούς, το 80% ήταν Αφροαμερικανοί.
Κριτική Μπάιντεν
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατηγόρησε σήμερα τους Ρεπουμπλικάνους ότι έχουν εξαπολύσει «επίθεση στη δημοκρατία» και θέλουν «να υπονομεύσουν» το δικαίωμα ψήφου των πολιτών.
«Η Αμερική ζει σήμερα (…) μια απόπειρα υπονόμευσης και κατάργησης του δικαιώματος ψήφου», είπε ο Μπάιντεν σε ομιλία του στη Φιλαδέλφεια, καταγγέλλοντας «μια επίθεση εναντίον της δημοκρατίας, εναντίον της ελευθερίας».
Ο Δημοκρατικός πρόεδρος υποστήριξε ότι η κατάσταση αυτή είναι «η μεγαλύτερη δοκιμασία για τη δημοκρατία μας μετά τον Εμφύλιο πόλεμο», τον 19ο αιώνα.
Στην πόλη όπου είδαν το φως η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και το Σύνταγμα των ΗΠΑ, ο Μπάιντεν εκτίμησε ότι η προστασία του εκλογικού δικαιώματος είναι «η πρόκληση της εποχής μας».
Ο Μπάιντεν καταφέρθηκε επίσης και εναντίον του προκατόχου του, του Ντόναλντ Τραμπ, που συνεχίζει χωρίς αποδείξεις να ισχυρίζεται ότι στις προεδρικές εκλογές του 2020 έγινε νοθεία: «Ένα τεράστιο ψέμα… Δεν είναι τίποτα πέρα απ’ αυτό: ένα τεράστιο ψέμα», είπε.
Πηγές: ΑΜΠΕ, AFP
