Για πρώτη φορά ενοποιήθηκαν οι διατάξεις για τη διαχείριση των αποβλήτων με εκείνες της ανακύκλωσης σε ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό πλαίσιο, το οποίο παρουσίασε σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, με τη συμμετοχή του γενικού γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, Μανώλη Γραφάκου και του γενικού γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιου Μπακογιάννη.
Επιπλέον, με διατάξεις του νομοσχεδίου επιταχύνεται σημαντικά η σύνταξη των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ενώ, μεταξύ άλλων, αντιμετωπίζονται και κρίσιμα ζητήματα που αφορούν στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας καθώς εισάγονται διατάξεις που συμβάλλουν στην ενίσχυση της παραγωγής ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της χώρας και στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα για το έτος 2030.
«Με το σημερινό μας νομοσχέδιο ανοίγουμε τον δρόμο ώστε όλοι μαζί - πολιτεία, φορείς, επιχειρήσεις και πολίτες - να πετύχουμε τους φιλόδοξους στόχους για τη βέλτιστη διαχείριση των αποβλήτων, που θα έχει στο επίκεντρό της την ανακύκλωση και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας», δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος κατά την παρουσίαση της νομοθετικής πρωτοβουλίας, με βασικούς πυλώνες αυτής την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, την αύξηση της ανακύκλωσης και τη μείωση της υγειονομικής ταφής.
«Με μέτρα και στοχευμένες δράσεις για την ανάπτυξη και εδραίωση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και συνείδησης γινόμαστε σύμμαχοι προκειμένου να εξασφαλίσουμε μια καλύτερη ποιότητα ζωής και να δώσουμε από κοινού τη μάχη απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Οφείλουμε και θα τα καταφέρουμε», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον υπουργό, στο νέο σχέδιο νόμου, με τίτλο «Ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων», ενσωματώνονται οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2018/851 και 2018/852 και προάγονται η ανακύκλωση και η κυκλική οικονομία σε βασικά εργαλεία πολιτικής για την ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων σύμφωνα με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή θεώρηση.
Ειδικότερα, μεταξύ άλλων:
- Ενσωματώνονται οι ευρωπαϊκοί στόχοι για την ανακύκλωση. Η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων θα ανέλθουν σε ποσοστό τουλάχιστον 55% το 2025, 60% το 2030 και 65% το 2035, ενώ η ανακύκλωση των συσκευασιών σε ποσοστό τουλάχιστον 65% το 2025 και 70% το 2030.
- Προωθείται η χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων και βιοαποβλήτων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα πλαστικά, με μέτρα όπως η εισαγωγή περιβαλλοντικού τέλους για τα πλαστικά μπουκάλια με ετικέτα PVC και η διαφοροποίηση της εισφοράς στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα του πλαστικού.
- Με σκοπό την ανάπτυξη και εδραίωση της περιβαλλοντικής συνείδησης, από την 1η Σεπτεμβρίου 2022 εισάγεται στα σχολεία η υποχρεωτική χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων, μπαταριών και αποβλήτων τροφίμων.
- Θεσπίζεται η υποχρεωτική χωριστή συλλογή, έως το 2024, των κλωστοϋφαντουργικών και των επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων.
- Καθιερώνεται η υποχρεωτική χωριστή συλλογή σε τουλάχιστον επτά (7) νέα ρεύματα αποβλήτων, όπως γεωργικά πλαστικά, στρώματα, έπιπλα, ρουχισμό, παιχνίδια, φάρμακα, αθλητικό εξοπλισμό και τίθεται η υποχρέωση στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών για την οργάνωση και την προώθηση προς ανακύκλωση με την κάλυψη του σχετικού κόστους.
- Επεκτείνεται η υποχρέωση, το αργότερο έως το 2023, οργάνωσης και λειτουργίας συστημάτων εγγυοδοσίας και στις συσκευασίες ποτών, αναψυκτικών και ροφημάτων από αλουμίνιο και γυαλί μίας χρήσης πλέον της ήδη θεσπισμένης, με τον ν.4736/2020, αντίστοιχης υποχρέωσης για τις πλαστικές φιάλες.
- Θεσπίζεται στόχος μείωσης των αποβλήτων τροφίμων κατά 30% το 2030 σε σχέση με το 2022, ιδίως με την ενθάρρυνση της χρήσης αδιάθετων τροφίμων κατάλληλων για ανθρώπινη κατανάλωση, με την παροχή κινήτρων για τη δωρεά τους ή περαιτέρω με την προώθηση της χρήσης τους ως ζωοτροφής. Για τον σκοπό αυτόν, για μια σειρά από επιχειρήσεις, όπως μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, υπεραγορές τροφίμων, ξενοδοχεία, μεγάλα εστιατόρια, επιχειρήσεις τροφοδοσίας κ.α., γίνεται υποχρεωτική η τήρηση της ιεράρχησης των αποβλήτων και παρακολουθείται μέσω της συστηματικής καταγραφής των πλεονασμάτων τροφίμων.
- Ισχυροποιείται το ρυθμιστικό πλαίσιο των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, με μείωση της γραφειοκρατίας, ενίσχυση της διαφάνειας και αύξηση της λογοδοσίας.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2023 προβλέπεται ότι οι επιχειρήσεις που αποτελούν μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων (όπως αποβλήτων κήπων, πάρκων και τροφίμων) υποχρεούνται να τα συλλέγουν χωριστά, προκειμένου με δική τους ευθύνη να οδηγηθούν προς ανακύκλωση με παράλληλη ελάφρυνση των δημοτικών τελών. Ενώ, προωθείται η υποχρεωτική αξιοποίηση κτηνοτροφικών αποβλήτων σε μονάδες βιοαερίου ή κομποστοποίησης, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες στην περιοχή.
- Αναβαθμίζονται υποχρεωτικά οι εγκαταστάσεις των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ).
- Δίνεται η δυνατότητα στους Δήμους να εφαρμόσουν το σύστημα «Πληρώνω όσο πετάω», με τη χρέωση χαμηλότερων δημοτικών τελών σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. Το συγκεκριμένο σύστημα θα καταστεί υποχρεωτικό για όλους τους Δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων από την 1η Ιανουαρίου του 2023 και άνω των 20.000 κατοίκων από την 1η Ιανουαρίου 2028.
- Εφαρμόζεται τέλος ταφής από την 1η Ιανουαρίου 2022 ύψους 20 ευρώ/t, με σταδιακή αύξησή του στα 35 ευρώ/t έως το 2025, από την 1η Ιανουαρίου 2026 σε 45 ευρώ/t, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2027 σε 55 ευρώ/t, το οποίο αποδίδεται στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) από τους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) και αξιοποιείται για την ενίσχυση της ανακύκλωσης.
- Για τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής, δημιουργείται ένα αυστηρό πλαίσιο ελέγχων και κυρώσεων και λαμβάνεται σειρά μέτρων, όπως η σύνδεση του Εθνικού Μητρώου Παραγωγών (ΕΜΠΑ) με το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) και άλλα συναφή μητρώα.
- Εκσυγχρονίζονται και αυστηροποιούνται οι διατάξεις για τη διαχείριση των αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ).
- Από την 1η Ιουλίου 2022 επιβάλλεται η τοποθέτηση ηλεκτρονικού συστήματος εντοπισμού θέσης (GPS) σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς επικίνδυνων αποβλήτων και από την 1η Ιανουαρίου 2023 σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς ΑΕΚΚ.
- Ενδυναμώνεται ο ρυθμιστικός και εποπτικός ρόλος του ΕΟΑΝ, με τη θεσμική και οικονομική του ενίσχυση.
Διατάξεις για την αγορά ενέργειας
Επιπρόσθετα, στο νομοσχέδιο συμπεριλαμβάνεται και μία σειρά από σημαντικές διατάξεις για την αγορά ενέργειας, καθώς και πολεοδομικές και χωροταξικές. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων:
- Δίνεται η απαιτούμενη ευελιξία στον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) για την αναβάθμιση των δικτύων του, προκειμένου να διασφαλιστεί η σύνδεση περισσότερων σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
- Στήριξη των μικρών παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να αναπτύξουν φωτοβολταϊκό σταθμό με ισχύ έως 400kW σε Πελοπόννησο, Κυκλάδες, Εύβοια και Κρήτη. Ειδικότερα, ανοίγει νέο περιθώριο ισχύος 86MW στην Πελοπόννησο, 45MW στις Κυκλάδες, 140MW στην Κρήτη και 40MW στην Εύβοια.
- Θεσπίζεται Μηχανισμός Παρακολούθησης και Εποπτείας της αγοράς ενέργειας από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ).
- Εισάγεται η υποχρέωση προσκόμισης εγγυητικής επιστολής, ύψους 35.000 ευρώ/MW, για την έκδοση Βεβαίωσης Παραγωγού ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων.
- Για τους δικαιούχους της δράσης «Πρόγραμμα Στήριξης και Ανάπτυξης Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» του Πράσινου Ταμείου για την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος στις Π.Ε. Κοζάνης, Φλώρινας και στον Δήμο Μεγαλόπολης, ορίζεται ότι οι προκαταβολές και οι ενδιάμεσες πληρωμές της ενίσχυσης δεν κατάσχονται, δεν υπόκεινται σε κανενός είδους παρακράτηση και δεν συμψηφίζονται με οφειλές του δικαιούχου προς το ελληνικό Δημόσιο ή τα ασφαλιστικά ταμεία. Το συνολικό ποσό που κατάσχεται, παρακρατείται ή συμψηφίζεται δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% του ποσού της τελικής πληρωμής.
Ξεκινούν τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια
Επιπλέον, σύμφωνα με τους πολιτικούς εκπροσώπους του ΥΠΕΝ, με ουσιαστικές βελτιώσεις στην υφιστάμενη νομοθεσία για τη χωροθέτηση Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή ολοκληρώνεται ο κύκλος των νομοθετικών πρωτοβουλιών για την εκκίνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, τα οποία θα βάλουν «φρένο» στην εκτός σχεδίου δόμηση και θα καθορίσουν χρήσεις γης, όρους δόμησης και περιοχές προστασίας στο σύνολο της Επικράτειας. Τέλος, όπως σημείωσαν, με σημειακές διορθώσεις του ν. 4495/2017, επιταχύνουμε περαιτέρω την έκδοση οικοδομικών αδειών.
