Όπως πολλοί Ιρανοί που επιζητούν τη δημοκρατία, η Σιρίν δεν πιστεύει ότι οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι θέλουν να παραχωρήσουν στους πολίτες μεγαλύτερες πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες, ενώ αμφιβάλλει ότι το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν θα τους το επέτρεπε, ακόμη κι αν αυτοί το επιθυμούσαν.

Το πόσοι πολλοί μοιράζονται την ίδια απογοήτευση με τη Σιρίν ενδέχεται να φανεί στις προεδρικές εκλογές της 18ης Ιουνίου, οι οποίες θεωρούνται δημοψήφισμα για τον τρόπο που η ισλαμική δημοκρατία αντιμετώπισε σειρά πολιτικών και οικονομικών κρίσεων.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η αποχή θα φτάσει σε ποσοστό ρεκόρ, κάτι που οι επικριτές της κυβέρνησης αποδίδουν στις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Ιρανοί και στην απουσία πραγματικών επιλογών για τους νέους μεταξύ των συντηρητικών υποψηφίων.

Οι πιστοί μουσουλμάνοι και οι πιο φτωχές κοινότητες εκτιμάται ότι θα ψηφίσουν τον συντηρητικό Εμπραχίμ Ραϊσί, όμως οι νέοι, πιο μορφωμένοι ψηφοφόροι πιθανόν να επιλέξουν να μείνουν σπίτια τους.

Αφού το συμβούλιο που επικυρώνει τις υποψηφιότητες για τις προεδρικές εκλογές απέρριψε τους πιο γνωστούς μετριοπαθείς και μεταρρυθμιστές υποψήφιους, τους νέους Ιρανούς που ζουν στις πόλεις ενώνει μόνο η κούρασή τους από την καθεστηκύια τάξη.

«Θέλω ελευθερία, θέλω δημοκρατία. Οι Ιρανοί πρόεδροι δεν έχουν καμία εξουσία και καμία επιθυμία να αλλάξουν τις ζωές μας (…) οπότε γιατί να ψηφίσω;», διερωτήθηκε η 22χρονη Σιρίν, φοιτήτρια γαλλικής φιλολογίας από την Τεχεράνη.

Βάσει του συστήματος που ισχύει στο Ιράν, οι εξουσίες του ανώτατου ηγέτη της χώρας, του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ξεπερνούν αυτές του εκλεγμένου προέδρου.

Ο μετριοπαθής απερχόμενος πρόεδρος Χασάν Ροχανί κέρδισε τις εκλογές του 2013 ενισχυμένος από τη στήριξη πολλών γυναικών και νέων που ενθαρρύνθηκαν από τις δηλώσεις του ότι οι Ιρανοί αξίζουν να ζουν σε μια ελεύθερη χώρα και να έχουν τα δικαιώματα που απολαμβάνουν και άλλοι σε όλο τον κόσμο.

Όμως οι επικριτές του καταγγέλλουν ότι ο Ροχανί, που δεν μπορεί να διεκδικήσει τρίτη συνεχόμενη θητεία, δεν τήρησε τις δεσμεύσεις του.

«Είμαι αναποφάσιστος. Πάντα πίστευα στις εκλογές και ψήφισα τον απερχόμενο πρόεδρο στις δύο προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις», δήλωσε ο 28χρονος μάνατζερ Σουνταμπέχ. «Όμως δεν κατάφερε να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του», πρόσθεσε.

Κατεστραμμένη οικονομία

Εκατοντάδες Ιρανοί τόσο στη χώρα τους όσο και στο εξωτερικό καλούν σε μποϊκοτάζ των εκλογών. Τις τελευταίες εβδομάδες έχει γίνει viral στο Twitter το hashtag #NoToIslamicRepublic (όχι στην Ισλαμική Δημοκρατία).

Εξάλλου οι πολίτες είναι οργισμένοι από την αιματηρή καταστολή μιας σειράς κινημάτων διαμαρτυρίας τα τελευταία χρόνια και την κατάρριψη από λάθος ενός ουκρανικού αεροσκάφους το 2020 από τις ιρανικές αρχές.

Και οι επτά υποψήφιοι --πέντε σκληροπυρηνικοί και δύο μετριοπαθείς-- προσπαθούν να προσελκύσουν τους νέους ψηφοφόρους με ομιλίες και εκλογικά μηνύματα, ενώ εκμεταλλεύονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να περάσουν το μήνυμά τους στο 60% των 85 εκατομμυρίων Ιρανών που είναι κάτω των 30 ετών.

Ο Χαμενεΐ, όπως και άλλοι Ιρανοί αξιωματούχοι, έχει εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους στο Twitter και το Instagram, αν και η πρόσβαση στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης είναι επισήμως μπλοκαρισμένη στο Ιράν.

Η απαγόρευση αυτή προκαλεί την αγανάκτηση πολλών Ιρανών. Πολλοί την παρακάμπτουν χρησιμοποιώντας vpn, ενώ επιμένουν ότι θα πρέπει να απελευθερωθεί η πρόσβαση σε αυτά.

«Τώρα που χρειάζονται την ψήφο μου για να προωθήσουν την προεκλογική τους ατζέντα, υπόσχονται να άρουν την απαγόρευση πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (…) αλλά εγώ δεν θα ψηφίσω εφόσον περιορίζεται η ελευθερία μου», τόνισε η 21χρονη φοιτήτρια Σαχαρνάζ από την πόλη Σαρί.

Εν μέσω αυξανόμενης οργής για τις οικονομικές δυσκολίες, οι υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές δεσμεύθηκαν να περιορίσουν τον πληθωρισμό, να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και να βάλουν τέλος στην υποτίμηση του νομίσματος του Ιράν, χωρίς να παρουσιάζουν με λεπτομέρειες τα σχέδιά τους.

Ο 27χρονος Τζαμσίντ από την πόλη Αχβάζ αντιμετωπίζει τις εκλογές με δυσπιστία.

«Όχι, όχι και όχι. Δεν θα ψηφίσω, είμαι άνεργος και χωρίς ελπίδα. Αυτοί πλουτίζουν. Γιατί να ψηφίσω ένα σύστημα που αποτελεί την αιτία της μιζέριας στη ζωή μου;», διερωτάται.

Οι οικονομία, η μεγαλύτερη πρόκληση που θα έχει να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος του Ιράν, έχει πληγεί σφοδρά από την επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων από το 2018 όταν οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν από τη διεθνή συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Η υγειονομική κρίση του κορονοϊού επιδείνωσε την κατάσταση.

Πιστοί ψηφοφόροι

Οι τιμές βασικών προϊόντων όπως το ρύζι και το ψωμί αυξάνονται καθημερινά. Το κρέας είναι πολύ ακριβό για πολλούς και κοστίζει περίπου 33 ευρώ το κιλό. Ο ελάχιστος μηνιαίος μισθός ανέρχεται σε 177 ευρώ. Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν συνεχώς απολύσεις και απεργίες εργαζομένων που έχουν μήνες να πληρωθούν.

Πολλοί ψηφοφόροι που ανησυχούν για αυτά τα ζητήματα της καθημερινής επιβίωσης λένε ότι θα ψηφίσουν τον Ραϊσί, έναν σιίτη κληρικό που στηρίζει ένθερμα την «οικονομία αντίστασης» του Χαμενεΐ, ένα σχέδιο που προβλέπει την αύξηση της αυτάρκειας του μεταποιητικού τομέα και του τομέα των υπηρεσιών του Ιράν.

Όμως ο οδηγός ταξί Αλιρεζά Νταντβάρ στηρίζει τον μετριοπαθή πρώην διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας του Ιράν, τον Αμπντολνασέρ Χεματί.

«Δεν με νοιάζει η πολιτική. Με νοιάζει η καθημερινή μάχη της οικογένειάς μου (…) Ο Χεματί είναι ο μοναδικός υποψήφιος που μπορεί να διορθώσει την οικονομία», δήλωσε ο 41χρονος Νταντβάρ, πατέρας τριών παιδιών από το Ισφαχάν.

Ο Ραϊσί, που διορίστηκε το 2019 επικεφαλής του δικαστικού συστήματος από τον αγιατολάχ, θεωρείται φαβορί για τις εκλογές. Το 2017 έχασε από τον Ροχανί, όμως τώρα βασίζεται στους φτωχούς Ιρανούς για να νικήσει.

«Φυσικά θα ψηφίσω. Είναι θρησκευτικό μου καθήκον να ψηφίσω και να επιλέξω έναν πρόεδρο που είναι πιστός στην επανάσταση. Η ψήφος μου θα είναι ένα χαστούκι στο πρόσωπο των εχθρών μας», τόνισε ο Σαζάντ Αχμπαρί, που ψηφίζει για πρώτη φορά και κατάγεται από την πόλη Ταμπρίζ.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters