Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις και αυτό αν κάποιοι το γνωρίζουν καλά, σίγουρα είναι οι τραπεζίτες. Πέρα από αυτήν την κοινότοπη διαπίστωση, είναι επίσης γεγονός ότι για μια σειρά από σοβαρούς λόγους, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ψάχνει να βρει τον βηματισμό του και πολλά από τα προβλήματά του δεν είναι άμοιρα του ελληνικού κρατισμού και της άτυπης χρεοκοπίας του. Είναι σαφές έτσι ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν ανάγκη από οξυγόνο, που στην περίπτωσή τους δεν είναι άλλο από το ζεστό χρήμα.
Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το περιβάλλον προσφάτως έγινε γνωστό ότι η Τράπεζα Πειραιώς πούλησε στη διεθνή εταιρεία Euronet, έναντι 300 εκατ. ευρώ, το κύκλωμα εκκαθάρισης συναλλαγών (Merchant Acquiring), μέσω του οποίου γίνονται οι συναλλαγές με κάρτες. Ας σημειωθεί ότι η Euronet είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο, με παρουσία σε 174 χώρες, το οποίο το 2020 μέσω των 45.485 ΑΤΜ που έχει εγκαταστήσει στον κόσμο διαχειρίστηκε 5,8 δισεκατομμύρια συναλλαγές που έγιναν ηλεκτρονικά.
Από την άποψη αυτή είναι σημαντικό να καταλάβει κανείς πώς λειτουργεί το σύστημα της εκκαθάρισης συναλλαγών (Merchant Acquiring) και ποιος είναι ο σημαντικός ρόλος του στη σημερινή και αυριανή λειτουργία μιας οικονομίας που συνεχώς ψηφιοποιείται. Στις μέρες μας όλες οι άξιες λόγου επιχειρήσεις του εμπορικού κυκλώματος, και όχι μόνον, διαθέτουν τερματικά (EFTPOS) των τραπεζών με τις οποίες συνεργάζονται. Στο πλαίσιο αυτό κατά διαστήματα γίνονται εκκαθαρίσεις και πληρωμή των συναλλαγών που πραγματοποιούνται με τη διαμεσολάβηση μεγάλων και ισχυρών δικτύων όπως είναι αυτά της Visa και της MasterCard. Τα δίκτυα αυτά, στο μέτρο που η παγκοσμιοποίηση γίνεται χρηματοοικονομική και η κυκλοφορία του χρήματος ψηφιοποιείται, αποκτούν τεράστια δύναμη και επηρεάζουν όλο και πιο πολύ την πραγματική οικονομία, τόσο στην παραγωγή όσο και στη διανομή αγαθών και υπηρεσιών. Στα παραπάνω θα πρέπει να τονιστεί ότι το τραπεζικό τερματικό EFTPOS στα φυσικά καταστήματα αποτελεί το δίκτυο αποδοχής από το οποίο θα περάσουν όλες οι σύγχρονες υπηρεσίες ηλεκτρονικής πληρωμής, όπως instant payments, wallet payments κτλ, αναδεικνύοντας τη σημασία του ποιος προσφέρει στην αγορά αυτές τις υπηρεσίες. Με βάση λοιπόν τις διαπιστώσεις που προηγούνται, μπορούμε να πούμε ότι η πώληση ενός δικτύου εκκαθάρισης συναλλαγών από μια τράπεζα σ’ έναν παγκόσμιο φορέα παροχής ηλεκτρονικών συναλλαγών είναι μια πολυσύνθετη υπόθεση με αρκετές μη ορατές πτυχές για τον κοινό θνητό που συναλλάσσεται σε μια αχανή πλέον αγορά.
Αυτό σημαίνει ότι ένα μη εθνικό δίκτυο μπορεί να έχει τον έλεγχο μέρος του κυκλοφοριακού συστήματος μιας οικονομίας, που είναι το χρήμα που ρέει στους κόλπους της.
Σωστά, λοιπόν, επισημαίνεται ότι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι Acquirers στην ενεργοποίηση της ψηφιοποίησης των πληρωμών στην οικονομία είναι ζωτικός. Κάθε φορά που ένας καταναλωτής πληρώνει έναν έμπορο, ο Acquire συλλέγει, εξουσιοδοτεί, επεξεργάζεται και διευθετεί αυτή τη συναλλαγή.
Είναι κατανοητό ότι αν μια τράπεζα έχει ανάγκη κεφαλαίων θα προχωρήσει αναγκαστικά στην πώληση των assets που διαθέτει, ώστε να καλύψει τη συγκεκριμένη ανάγκη. Ταυτόχρονα η Τράπεζα της Ελλάδας, το υπουργείο Οικονομίας, η ΑΑΔΕ και οι Έλληνες Τραπεζίτες γνωρίζουν τη στρατηγική αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών και των αντίστοιχων ηλεκτρονικών δικτύων εμπορίου και θα πρέπει να αξιολογήσουν μελλοντικές παρόμοιες ενέργειες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον δυναμισμό της ελληνικής οικονομίας.
Κάθε άλλο παρά απλό είναι συνεπώς το όλο θέμα και υπάρχει μια σειρά από ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν:
Πώς θα διασφαλισθεί ότι δεν θα γίνεται εκκαθάριση συναλλαγών εκτός Ελλάδος, που θα είχε ως αποτέλεσμα:
- την απώλεια εσόδων για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα
- δεν θα χάνονται έσοδα που θα έπρεπε να εισπράττει το Δημόσιο μέσω της φορολόγησης του κύκλου συναλλαγών επιχειρήσεων και της απόδοσης του ΦΠΑ;
Στην περίπτωση που οι τοπικοί Acquirers πουλήσουν τις άδειές τους σε εταιρείες του εξωτερικού, ποιος θα ελέγχει τα δίκτυα ηλεκτρονικών πληρωμών ecommerce και POS στην Ελλάδα όταν όλο και περισσότερες συναλλαγές θα γίνονται ηλεκτρονικά. Οι τράπεζες θα αρκεστούν στις συναλλαγές καταθέσεων, αναλήψεων, μεταφορών, πληρωμών μέσα από το Internet Banking, τα ATM και ταμεία;
Τι θα συμβεί αν ο Acquirer του εξωτερικού αποφασίσει να πουλήσει το ελληνικό δίκτυο ηλεκτρονικών συναλλαγών σε μια τρίτη εταιρεία που έχει συμφέροντα εκτός Ε.Ε.;
Πώς θα προστατευθούν οι έμποροι από υψηλές τιμολογήσεις;
Γιατί πολλές χώρες της Ε.Ε. έχουν τοπικές κάρτες μη συνδεδεμένες με διεθνή σχήματα πληρωμών; Μήπως είναι η κατάλληλη ώρα να σκεφτούμε και εμείς μια τοπική κάρτα που θα έχει χαμηλότερο κόστος για τον έμπορο και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από την πλειοψηφία των Ελλήνων καταναλωτών για τις αγορές στην Ελλάδα;
