Από την έντυπη έκδοση
Toυ Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Θετική χαρακτηρίζει η κυβέρνηση την έκθεση για τις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας που παρουσίασε χθες στους 27 υπουργούς Εξωτερικών των κρατών-μελών ο ύπατος εκπρόσωπος για την Εξωτερική πολιτική, Ασφάλεια και Άμυνα, Ζοζέπ Μπορέλ.
Η ικανοποίηση της ελληνικής πλευράς οφείλεται, όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές, στο γεγονός ότι η έκθεση αποτυπώνει με αντικειμενικό τρόπο την ουσία του προβλήματος, ενώ περιέχει τη διττή προσέγγιση που είχε ζητήσει ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Δηλαδή, μια θετική ατζέντα για αναθέρμανση των σχέσεων με την Τουρκία, προειδοποιώντας ταυτόχρονα την Άγκυρα ότι αν επιλέξει τον δρόμο της έντασης θα βρεθεί αντιμέτωπη με ευρωπαϊκές κυρώσεις (οικονομικές και πολιτικές). Η Ε.Ε. προτάσσει μια θετική ατζέντα με την Τουρκία, αλλά διατηρούμε όλες τις εναλλακτικές στο τραπέζι, ανέφερε μετά τη συνεδρίαση ο κ. Μπορέλ, σύμφωνα με τον οποίο από τον περασμένο Δεκέμβριο βλέπουμε κάποια θετικά σημάδια στην τουρκική συμπεριφορά προς την κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης και κυρίως την αναστολή των γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και την αποφυγή επιθετικής ρητορικής.
Επικρίσεις
Πάντως, ο κ. Μπορέλ εμφανίστηκε ιδιαίτερα επικριτικός σε σχέση με την εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία, καταδικάζοντας τις τελευταίες ενέργειες της Άγκυρας τόσο σε σχέση με τις απειλές εναντίον κόμματος της αντιπολίτευσης όσο και με την αποχώρηση της χώρας από τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης κατά της βίας εναντίον των γυναικών. Όπως είπε, ενέργειες σαν αυτές απομακρύνουν την Τουρκία από τον σωστό δρόμο.
Σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια, η έκθεση είναι θετική, γιατί προσλαμβάνει την Τουρκία ως πρόβλημα που αφορά το σύνολο της Ε.Ε. και γι’ αυτό προτείνει τη διπλή ατζέντα, δηλαδή θετικά μέτρα μεν, αλλά και τη δυνατότητα κυρώσεων αν η Άγκυρα διολισθήσει στην απαράδεκτη παραβατική συμπεριφορά.
Το μενού των κυρώσεων
Μάλιστα, οι ενδεχόμενες κυρώσεις αναφέρονται ρητά και αναλυτικά. Ειδικότερα, οι πρόσθετες κυρώσεις που θα μπορούσαν να επιβληθούν στην Τουρκία, αν έχει στο μέλλον παραβατική συμπεριφορά, είναι οι εξής:
* κυρώσεις κατά φυσικών και νομικών προσώπων στην Τουρκία, που συμμετέχουν σε δραστηριότητες γεώτρησης στη Μεσόγειο,
* περιορισμοί στην οικονομική συνεργασία Ε.Ε.-Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτήσεων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και άλλων κοινοτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων,
* μέτρα που στοχεύουν άλλους τομείς, σημαντικούς για την τουρκική οικονομία, όπως απαγόρευση παροχής τουριστικών υπηρεσιών,
* πρόσθετα μέτρα της Ε.Ε. στον τομέα της ενέργειας και των συναφών κλάδων, όπως απαγορεύσεις εισαγωγής / εξαγωγής για ορισμένα αγαθά και τεχνολογίες.
Η Ε.Ε. δεν θα υιοθετήσει τα παραπάνω μέτρα όσο η Τουρκία τηρεί «εποικοδομητική στάση σε διάφορα θέματα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται οι διμερείς σχέσεις με αρκετά κράτη-μέλη της Ε.Ε.», τονίζει η έκθεση.
Η θετική ατζέντα
Αναφορικά με τη λεγόμενη θετική ατζέντα για την αναθέρμανση των σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας, αναφέρεται ότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί κατά τρόπο τμηματικό και κυρίως αναστρέψιμο και ότι θα εξαρτηθεί από κατά πόσο η Τουρκία θα δείξει εποικοδομητική συμπεριφορά τους επόμενους μήνες.
Επίσης, η ελληνική πλευρά θεωρεί ικανοποιητικό το γεγονός ότι η έκθεση είναι ξεκάθαρη αναφορικά με το ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ και της Υφαλοκρηπίδας: θα πρέπει να αντιμετωπισθεί μέσω διαλόγου στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και εάν δεν βρεθεί λύση στο πλαίσιο του διαλόγου αυτού, το εν λόγω ζήτημα θα πρέπει να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Για το μεταναστευτικό-προσφυγικό, υπάρχει σαφής αναφορά στα γεγονότα του Φεβρουαρίου του 2020 στον Έβρο, καθώς τονίζεται ξεκάθαρα ότι η Τουρκία με ενεργό τρόπο ενθάρρυνε μετανάστες και πρόσφυγες να εισέλθουν με τη βία στην Ε.Ε., κάτι που αποτελεί για ακόμη μια φορά την αναγνώριση ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι και σύνορα της Ευρώπης.
Επίσης γίνεται αναφορά στη διακοπή των επιστροφών προς την Τουρκία από τα ελληνικά νησιά που είναι υποχρέωσή της βάσει της Κοινής Δήλωσης.
Ελλείψεις στην έκθεση
Πάντως, στη έκθεση υπάρχουν και ελλείψεις, τις οποίες επισήμανε στην παρέμβασή του ο κ. Δένδιας. Όπως είπε, στην έκθεση γίνεται σαφής αναφορά για τις υπερπτήσεις επί ελληνικού εδάφους, όμως δεν υπάρχει ευρύτερη αναφορά στο γεγονός ότι η Τουρκία έχει επανειλημμένα παραβιάσει τη συμφωνία για το δίκαιο της θάλασσας.
Επίσης, δεν υπάρχει αναφορά στη χρησιμοποίηση από την Άγκυρα της απειλής πολέμου, δηλαδή του «casus belli», κάτι που αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Ακόμη και ενώ γίνεται σωστά αναφορά στη συμφωνία επανεισδοχής Ε.Ε.-Τουρκίας, δεν επισημαίνεται επίσης ότι η Τουρκία εδώ και χρόνια έχει πάψει μονομερώς να την εφαρμόζει.
Η έκθεση θα αποτελέσει τη βάση της συζήτησης για τις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας που θα γίνει στην τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων ηγετών, Πέμπτη και Παρασκευή.
Διπλωματική σκακιέρα
Το τελευταίο διάστημα η κινητικότητα είναι έντονη και όλοι οι «παίκτες» προχωρούν σε κινήσεις στη διπλωματική σκακιέρα, με στόχο μια νέα ισορροπία στις σχέσεις Ε.Ε. και Τουρκίας. Χθες υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ενώ στις Βρυξέλλες συνεδρίασαν οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. Τα φώτα στρέφονται και στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η παρουσία του Αμερικανού υπουργού Άντονι Μπλίνκεν.
Όσον αφορά την Άγκυρα, το τελευταίο διάστημα είναι εμφανές πως επιχειρεί να χαμηλώσει τους τόνους και να ρίξει γέφυρες επικοινωνίας με την Ευρώπη. Μπροστά σε αυτά τα αντιφατικά μηνύματα η Ευρώπη υιοθετεί μια τακτική «μαστίγιου και καρότου», κρατώντας σε αυτή τη φάση μια θετική ατζέντα αλλά αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Άλλωστε οι επόμενοι μήνες θα κρίνουν πολλά για τη στάση της Τουρκίας, καθώς υπάρχει η συνέχεια των διερευνητικών με την Ελλάδα αλλά και η Άτυπη Σύνοδος για το Κυπριακό τον Απρίλιο.
