Από την έντυπη έκδοση
Tου Παναγιώτη Ψαριανού*
«Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό» είπε ο μεγάλος εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός. Και ο μέγας ιστορικός Θουκυδίδης αναφέρει ότι «τα έθνη πρέπει να θυμούνται για να διδάσκονται». Στο δε πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, στη Βαλτιμόρη της πολιτείας Mέριλαντ, υπάρχει γραμμένο στα ελληνικά το εξής ρητό: «Η αλήθεια θα σε απελευθερώσει». Είναι σημαντικό, λοιπόν, τα έθνη να γνωρίζουν την αλήθεια. Το θέμα, όμως, είναι, ποιος θα τολμήσει να την πει και ποιος θ’ ανοίξει τα αυτιά να την ακούσει. Κι ακόμα, ποιος θα διδάξει την αλήθεια -για να τη θυμούνται οι λαοί και να διδάσκονται από αυτή-, όταν οι αρμόδιοι την αγνοούν ή την κρύβουν και πολλοί απ’ τους δασκάλους είναι απαίδευτοι. Φαύλος κύκλος.
Απ’ ό,τι γνωρίζω δεν υπάρχει στον κόσμο άλλο κράτος που να έχει τόσους διάσημους φιλοσόφους, επιστήμονες, καλλιτέχνες, συγγραφείς και ποιητές, καθώς και τόσα αρχαιολογικά μνημεία παγκόσμιας αίγλης και πολιτιστικού μεγαλείου. Μα δεν ξέρω και κανένα κράτος με περισσότερες αυτοκαταστροφικές και διχαστικές τάσεις, παρά τον τεράστιο οικονομικό πλούτο που διαθέτει και τους ανεκτίμητους και μοναδικούς θησαυρούς.
Ας δούμε, λοιπόν, την αλήθεια των τελευταίων χρόνων με κάποια στοιχεία, που αν κι έχουν ειπωθεί πολλές φορές, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν είναι γνωστά και επιβάλλεται να τα θυμόμαστε.
Λάθη γίνονται πάντα από τους ηγέτες των κρατών και αυτά διορθώνονται με μικρό ή μεγάλο κόστος. Η Ελλάδα, ειδικά τη δεκαετία του 2000, έπειτα από σωρεία λαθών, παρουσίασε το 2009 δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξεως του 15,4% και δημόσιο χρέος 126,8% επί του ΑΕΠ. Κι αυτά τα στοιχεία είναι αδιαμφισβήτητα και απεικονίζονται στην Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος και τις προειδοποιήσεις του τέως προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ για την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων. Ήδη από τις 6 Οκτωβρίου 2009, δύο μέρες μετά τις εκλογές, επίσημο έγγραφο της ΤτΕ αναφέρει ότι «το δημόσιο χρέος της χώρας είναι μη βιώσιμο» και στην Έκθεσή της, ουσιαστικά, καταγράφει το χρονικό της χρεοκοπίας της χώρας, αναφέροντας: «Από τις έως σήμερα εξελίξεις προκύπτει ότι η δημοσιονομική εκτροπή, η οποία άρχισε το 2007, είναι δυσανάλογα μεγάλη…». Και επιπλέον, αναφέρει ότι «τα στοιχεία που γνωστοποιήθηκαν στις 30 Σεπτεμβρίου 2009 στη Eurostat για το έλλειμμα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης (5,9% του ΑΕΠ και 105,5% του ΑΕΠ αντίστοιχα) είναι εκτός πραγματικότητας». Δηλαδή, δίναμε ψεύτικα στοιχεία στην υπηρεσία αυτή!
Το ιστορικό των μνημονίων
Στις 8 Μαΐου 2010 υπογράψαμε το πρώτο Μνημόνιο (που προέβλεπε χρηματοδότηση 110 δισ.!), το δεύτερο την 1η Μαρτίου 2012 και το τρίτο τέθηκε σε ισχύ από τις 20 Αυγούστου 2015. Η χώρα μας υπόγραψε τρία Μνημόνια, ενώ πριν είχε κηρύξει τον πόλεμο σ’ αυτά, και οι πολιτικοί της έχτισαν καριέρες πάνω στο σχίσιμο των Μνημονίων, ενώ ήταν αυτονόητο ότι δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς, όπως έπραξαν σοφά οι άλλες χώρες που ζήτησαν οικονομική στήριξη.
Η Πορτογαλία, δε, μέσα σε τρία χρόνια ξεπέρασε το προ κρίσης ΑΕΠ και η Κύπρος βγήκε στο ίδιο χρονικό διάστημα με 1,5% ανάπτυξη. Κι εμείς, από το 2015 μέχρι το 2018 είχαμε καθαρή αύξηση του ΑΕΠ 2,8%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat (-0,4% το 2015, -0,2% το 2016, 1,5% το 2017 και 1,9% το 2018). Και, βέβαια, με πρωτοφανείς και τρομακτικές δεσμεύσεις για πλεονάσματα 3,5% έως το 2022 και από το 2023 μέχρι το 2060 2,2% ετησίως, κάτι που αφενός δεν είναι δυνατόν να διασφαλιστεί, αφετέρου δεν κατόρθωσε να επιτύχει καμία χώρα στον κόσμο.
Φαίνεται, όμως, ότι στα παγκόσμια αρνητικά ρεκόρ είμαστε πρώτοι, αφού επίσης καμία χώρα δεν παρουσίασε μείωση του ΑΕΠ κατά 25,1% σε τέσσερα χρόνια (-5,5% το 2010, -9,1% το 2011, -7,3% το 2012 και -3,2% το 2013) και ετήσια μείωση πάνω από 7% σε δύο συνεχόμενες χρονιές (-9,1% το 2011 και -7,3% το 2012). Καλό είναι να τα θυμόμαστε αυτά. Εξάλλου, η αλήθεια είναι εθνική υπόθεση κατά τον ποιητή.
Πέρασαν δέκα χρόνια από την έναρξη της κρίσης και απ’ ό,τι φαίνεται θα χρειαστούμε άλλα είκοσι για να φτάσουμε το ΑΕΠ του 2007, όταν οι Πορτογάλοι έκαναν μόλις τρία!
Οι λαοί εκλέγουν τους κυβερνώντες ανάλογα με το επίπεδο της παιδείας τους. Και αυτοί οργανώνουν το σύστημα παιδείας, διαπαιδαγωγούν τους λαούς, νομοθετούν και έχουν την ευθύνη εφαρμογής των νόμων. Η παιδεία, όμως, πέρα από το ότι αποτελεί το σπουδαιότερο αγαθό κατά τον Σωκράτη, είναι και πηγή πολύ μεγάλου πλούτου.
Οικονομία έντασης γνώσης
Στην Κλαδική Μελέτη της Εθνικής Τράπεζας για την Ανώτατη Εκπαίδευση, τνο Μάιο του 2017, αναφέρεται: «Παράλληλα, η αναβάθμιση του τομέα ανώτατης εκπαίδευσης θα μετασχηματίσει την Ελλάδα σε οικονομία έντασης γνώσης, αυξάνοντας σημαντικά το δυνητικό ρυθμό ανάπτυξής της (κατά 1-2 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως την πρώτη δεκαετία έντονων μεταρρυθμίσεων και κατά περίπου 1/2 ποσοστιαίας μονάδας ετησίως μεσοπρόθεσμα). Συνεκτιμώντας τις συνέργειες αυτής της μεταρρύθμισης με ένα δεκτικό στην καινοτομία επιχειρηματικό τομέα, η συνολική επίδραση στο ΑΕΠ μπορεί να φτάσει τα 50 δισ. ευρώ ετησίως σε ορίζοντα δεκαετίας».
Το ΑΕΠ της χώρας για το 2020 υπολογίζεται στα 162 δισ. ευρώ. Δηλαδή, από το ΑΕΠ του 2007 που ήταν 237 δισ., υπολείπονται 75 δισ. Για να φτάσουμε το ποσό των 237 δισ., με μέσους ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης 2%, απαιτούνται περίπου 20 χρόνια. Αν υπολογίσουμε και τα 10 χρόνια που ήδη έχουν περάσει από το 2010, τότε η συνολική κρίση Μνημονίων και COVID-19 θα μας πάρει 30 χρόνια!
Αν, όμως, προσθέταμε στο ΑΕΠ τα 50 δισ. σε ετήσια βάση από την αξιοποίηση των υπηρεσιών εκπαίδευσης, τότε τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά.
Μελέτη του ΣΕΒΕ
Το 2011 είχε γίνει μια μελέτη από το Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, που ανέφερε ότι το μέσο ποσοστό εξαγωγών της χώρας μας επί του ΑΕΠ ήταν 6,5%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό των χωρών της Ευρωζώνης ήταν 24,5%. Αν μετατρέψουμε την ποσοστιαία διαφορά του 18% (24,5 - 6,5) σε ποσοτική επί του ΑΕΠ των 182 δισ., του έτους 2019, αυτή υπολογίζεται σε 33 δισ., κάτι που θα επηρέαζε σοβαρά τα οικονομικά της Ελλάδας. Δηλαδή, με απλά λόγια, αν από το 2010 -που μας πίεζαν για μεταρρυθμίσεις οι Ευρωπαίοι εταίροι μας- είχαμε καταργήσει τις γραφειοκρατικές διαδικασίες, που αναφέρονταν λεπτομερώς στην Έκθεση του ΣΕΒΕ και ήταν ανατριχιαστικές -είκοσι μέρες για μία εξαγωγή και 1.153 δολάρια κ.λπ.- και είχαμε αλλάξει και το σύστημα παιδείας, σήμερα τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Και, βέβαια, να προσθέσουμε ακόμα ότι από το δημόσιο χρέος, που ανέρχεται περίπου στα 350 δισ. ευρώ, τα 280 δισ. προέρχονται από τα ελλείμματα του Ασφαλιστικού Συστήματος, όταν πληρώνονταν ασφαλιστικές εισφορές 44% (τώρα είναι 37%) επί των μισθών του ιδιωτικού τομέα και επιπλέον καταβάλλονται μέχρι σήμερα ετήσιες κρατικές επιχορηγήσεις 12 - 13 δισ. ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι από το σύνολο τα 50 δισ. των φόρων που πληρώνουμε το έτος το 26% αναλώνεται στο Ασφαλιστικό Σύστημα!
Τέλος, υπολογίζεται ότι οι ετήσιες απώλειες εσόδων από τον ΦΠΑ ανέρχονται σε 7 δισ. ευρώ και άλλα τόσα χάνονται από τον Φόρο Εισοδήματος. Και τι έγινε τόσο χρόνια με τις «μεταρρυθμίσεις» του Φορολογικού Συστήματος; Τίποτα.
Ένα κράτος μαλλιά - κουβάρια είμαστε. Και με τους ρυθμούς που πηγαίνουμε, θα πάει μια γενιά χαμένη, για να ξεπεράσουμε τα προβλήματά μας. Λύσεις, βέβαια, υπάρχουν. Και ποιος δεν γνωρίζει τον Γόρδιο Δεσμό και τον τρόπο που τον «έλυσε» ο Μέγας Αλέξανδρος;
Ας τολμήσουν, λοιπόν, οι κυβερνώντες να πάρουν τις σωστές αποφάσεις. Κι ας πουν την αλήθεια στον κόσμο. Αυτός θα καταλάβει και θα συμπράξει στην επίλυση των προβλημάτων.
* Παναγιώτης Ψαριανός - Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας οικονομικών συμβούλων και ελεγκτών Γραφείο Ψαριανού Α.Ε.
