Τα όνειρα μπορεί να μας μεταφέρουν σε μια περίεργη εναλλακτική πραγματικότητα, αλλά εφόσον λαμβάνουν χώρα ενώ κοιμόμαστε είναι μάλλον δύσκολο να απαντήσει κανείς σε ερωτήσεις για αυτά- ωστόσο νέα έρευνα της οποίας ηγήθηκαν επιστήμονες του Northwestern University δείχνει πως, τελικά, κάτι τέτοιο γίνεται.
Η συγκεκριμένη έρευνα, με τίτλο «Real-time dialogue between experimenters and dreamers during REM sleep» (Διάλογος σε πραγματικό χρόνο μεταξύ πειραματιστών και ονειρευόμενων κατά τη διάρκεια του ύπνου REM) δημοσιεύτηκε στο Current Biology. Οι επιστήμονες μελέτησαν άτομα που φαίνονταν να έχουν συνειδητά όνειρα, όπου γνώριζαν ότι ονειρεύονταν. Πριν κοιμηθούν, είχαν ενημερωθεί περί αμφίδρομης επικοινωνίας, και κάποια εξασκήθηκαν στη διέγερση αισθήσεων, πχ μέσω ήχων ή φώτων. Οι συμμετέχοντες έλαβαν οδηγία να υποδείξουν στους ερευνητές πότε βίωναν συνειδητά όνειρα με μια ακολουθία μεγάλων κινήσεων των ματιών αριστερά και δεξιά.
«Διαπιστώσαμε ότι τα άτομα σε ύπνο REM μπορούν να αλληλεπιδρούν με έναν πειραματιστή και να επιδίδονται σε επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο» είπε ο Κεν Πάλερ, καθηγητής ψυχολογίας και διευθυντής του Cognitive Neuroscience Program στο Northwestern University. «Επίσης δείξαμε ότι οι ονειρευόμενοι είναι ικανοί να κατανοούν ερωτήσεις, να επιδίδονται σε δραστηριότητες λειτουργικής μνήμης και να παράγουν απαντήσεις. Οι περισσότεροι μπορεί να προέβλεπαν πως κάτι τέτοιο δεν θα ήταν δυνατόν- πως οι άνθρωποι είτε θα ξυπνούσαν όταν δέχονταν ερώτηση είτε θα αποτύγχαναν να απαντήσουν, και σίγουρα δεν θα κατανοούσαν μια ερώτηση χωρίς να την παρερμηνεύσουν».
Αν και τα όνειρα είναι κάτι κοινό, δεν έχουν εξηγηθεί επαρκώς. Το να βασίζεται κάποιος στην περιγραφή του ονείρου από αυτόν που το έχει βιώσει δεν είναι αξιόπιστο, λόγω παραποιήσεων και ξεχασμένων λεπτομερειών. Οπότε ο Πάλερ και οι συνεργάτες του αποφάσισαν να επιχειρήσουν επικοινωνία κατά τη διάρκεια συνειδητών ονείρων. «Ο σκοπός του πειράματός μας είναι σαν να βρίσκουμε έναν τρόπο να μιλήσουμε με έναν αστροναύτη που βρίσκεται σε άλλο κόσμο, μα σε αυτή την περίπτωση ο κόσμος είναι εντελώς τεχνητός, με βάση τις μνήμες που αποθηκεύονται στον εγκέφαλο» γράφουν οι ερευνητές. Όπως συνειδητοποίησαν, η εύρεση ενός τρόπου επικοινωνίας θα άνοιγε τον δρόμο για μελλοντικές έρευνες ώστε να γίνουν περισσότερα γνωστά για τα όνειρα, τη μνήμη και το πώς η αποθήκευση μνήμης βασίζεται στον ύπνο.
Το συγκεκριμένο επιστημονικό άρθρο περιλαμβάνει τέσσερα ανεξάρτητα πειράματα με διαφορετικές προσεγγίσεις για την επίτευξη ενός παρόμοιου στόχου. Επιπρόσθετα στην ομάδα του Northwestern στις ΗΠΑ, μελέτες έγιναν στο Sorbonne στη Γαλλία, στο Osnabrück στη Γερμανία και στο Radboud στην Ολλανδία. Συνολικά, διαπιστώθηκε πως ήταν δυνατόν οι άνθρωποι, ενώ ονειρεύονται, να ακολουθούν οδηγίες, να κάνουν απλές μαθηματικές πράξεις, να απαντούν σε ερωτήσεις με ναι/ όχι και να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ διαφορετικών ερεθισμάτων στις αισθήσεις. Μπορούσαν να απαντούν χρησιμοποιώντας κινήσεις ματιών ή συστέλλοντας μύες του προσώπου. Οι ερευνητές αναφέρονται σε αυτές τις συζητήσεις ως «διαδραστικά όνειρα» (interactive dreaming). Αξίζει να σημειωθεί πως φοιτητές στο εργαστήριο του Πάλερ ανέπτυξαν επίσης μια εφαρμογή smartphone που έχει σκοπό να διευκολύνει την επίτευξη συνειδητότητας στα όνειρα.
