Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Λ. Σπυριδωνάκου*
Ήρθε η ώρα της ανάκαμψης.
Είναι η ώρα των νέων μεγάλων έργων, των νέων αναπτυξιακών υποδομών, της επανεκκίνησης της οικονομίας και της στροφής προς την «πράσινη» μεταρρύθμιση. Έπειτα από μια δεκαετή περίοδο οικονομικής κρίσης βρισκόμαστε πλέον αντιμέτωποι με τις προκλήσεις του μέλλοντος. Ταυτόχρονα, όμως, μας δίνεται η ευκαιρία να θεραπεύσουμε τις παθογένειες του παρελθόντος. Κι αυτό είναι ίσως το σοβαρότερο από τις προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν, και μάλιστα άμεσα, προκειμένου να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε, να προγραμματίσουμε και να δημιουργήσουμε, σε ένα υγιές και σταθερό περιβάλλον, αφήνοντας πίσω μας όλες τις αρρώστιες που μας ταλαιπωρούν εδώ και δεκαετίες.
Όντως, η νέα εποχή των έργων που έρχονται, σε συνδυασμό με τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και το «νέο» ΕΣΠΑ, μοιάζει ιδιαίτερα δελεαστική. Και είναι!
Συγκριτικά με όσα έχουμε ζήσει την τελευταία εικοσαετία στον χώρο των κατασκευών, αυτά που καλείται να αντιμετωπίσει ο τεχνικός κόσμος της χώρας θα είναι τεράστια πρόκληση, αλλά και ένας άθλος!
Τα έργα του υπουργείου Υποδομών ξεπερνούν σε προϋπολογισμό τα 13 δισ. Ποσό μεγαλύτερο από εκείνο της περιόδου των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, αλλά και από τον προϋπολογισμό των τεσσάρων μεγάλων αυτοκινητοδρόμων με συμβάσεις παραχώρησης του 2008. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο τα έργα για την ανάπτυξη του σιδηροδρόμου αγγίζουν τα 3,5 δισ.
Τα έργα της πράσινης ανάπτυξης, τα περιβαλλοντικά έργα, αλλά και τα ενεργειακά είναι επίσης έτοιμα να ξεκινήσουν είτε ως δημόσια έργα είτε ως έργα ΣΔΙΤ είτε με τη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου - και αυτό πρέπει να γίνει με ταχύτατους ρυθμούς. Και σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες νέων έργων, πρέπει να σκεφτούμε ότι υπάρχουν αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Καλούμαστε, λοιπόν, να εκτελέσουμε τα έργα αυτά άμεσα, έντεχνα, με γοργούς ρυθμούς και υπευθυνότητα, έτσι ώστε να περάσουμε στην εποχή «μετά την κρίση» και να μπούμε σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας. Πρέπει λοιπόν να οριστικοποιήσουμε τον σχεδιασμό των έργων όπου αυτός εκκρεμεί, να αδειοδοτήσουμε, να προχωρήσουμε σε διαγωνισμούς και τελικώς στην εκτέλεση και ολοκλήρωση των έργων.
Πώς θα γίνουν όμως όλα τα παραπάνω; Πώς θα γίνουν τελικά τα νέα μεγάλα έργα;
Τα έργα πάσχουν κυρίως από δύο αιτίες: τις δικαστικές διαμάχες κατά τη διαγωνιστική φάση και τις καθυστερήσεις των απαιτούμενων αδειοδοτήσεων και εγκρίσεων από τις αρμόδιες αρχές.
Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα. Η γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας, η Εγνατία οδός, ο άξονας Άκτιο - Αμβρακία, ο αυτοκινητόδρομος Πάτρα - Πύργος και πολλά ακόμα. Σε ό,τι αφορά τις δικαστικές διαμάχες και τις προσφυγές, θα επισημάνω και θα ευχηθώ το εξής: έπειτα από μια πενταετία απόλυτης αδράνειας και απραξίας, λόγω ανυπαρξίας έργων, οι κατασκευαστές να έχουν αναθεωρήσει και να έχουν αντιληφθεί ότι οι «πόλεμοι» έχουν πάντοτε απώλειες και καταστροφικές οικονομικές επιπτώσεις. Σε ό,τι αφορά τη σύνθετη (πολλές φορές δαιδαλώδη), χρονοβόρα και αντι-παραγωγική διαδικασία αδειοδοτήσεων και εγκρίσεων, εδώ πλέον είναι στο χέρι της Πολιτείας να αναθεωρήσει και να εκσυγχρονίσει τη διαδικασία με τη βοήθεια των δημόσιων λειτουργών. Θεωρώντας ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι με την παραγωγή των έργων έχουμε ως κοινό στόχο την τόνωση της οικονομίας και την ανάκαμψη της χώρας, πρέπει να εφεύρουμε απλούς, γρήγορους και τολμηρούς τρόπους δράσης και να ιδρύσουμε τις απαραίτητες δομές οι οποίες θα επιταχύνουν και θα ολοκληρώσουν σε ελάχιστο χρόνο τα απαραίτητα βήματα.
Παραδόξως, αλλά πολύ βολικά, μπορούμε να υιοθετήσουμε τον όρο «ΣΔΙΤ» ως γενική περιγραφή της φιλοσοφίας της πρότασης που θα αναλύσω παρακάτω, χρησιμοποιώντας (αφού ταιριάζουν) τα αρχικά των λέξεων: Συνεργασία Δημόσιων & Ιδιωτών Τεχνικών.
Η πρόταση έχει στόχο την από κοινού προετοιμασία και διαχείριση των επιμέρους βημάτων για την έγκαιρη έκδοση αδειών και τη χορήγηση εγκρίσεων που απαιτούνται για την έναρξη της κάθε διαγωνιστικής διαδικασίας και στη συνέχεια την ομαλή εκτέλεση των έργων. Συγκεκριμένα, προτείνεται η σύσταση διαχειριστικής δομής ρυθμιστικού και αποφασιστικού χαρακτήρα με τη συμμετοχή στελεχών των εμπλεκόμενων υπουργείων, εκπροσώπου των ιδιωτών επενδυτών, των κατασκευαστών και του ΤΕΕ.
Η διαχειριστική δομή θα ομαδοποιήσει τα έργα και τις αναγκαίες αδειοδοτήσεις προκειμένου να επιτευχθούν εντός χρονοδιαγράμματος οι στόχοι που έχουν τεθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης. Στη συνέχεια, μέσω των συμμετεχόντων σε αυτή, θα θέσει τις προτεραιότητες σε γνώση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών έτσι ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο ο χρόνος αντίδρασης των υπηρεσιών με στόχο την εξάλειψη των καθυστερήσεων. Παράλληλα θα αναθέσει στους ενδιαφερόμενους ιδιώτες την εκπόνηση προκαταρκτικών μελετών τις οποίες σε συνεργασία με το ΤΕΕ, ως τεχνικό σύμβουλο της Πολιτείας, θα προεγκρίνει, μειώνοντας τον όγκο των υποβολών που θα κατατίθενται για έκδοση αδειών.
Στα παραπάνω, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η νομική προστασία των δημοσίων υπαλλήλων και ο επιμερισμός των ευθυνών μεταξύ ιδιωτών και Δημοσίου, ο οποίος θα πρέπει να είναι σε αναλογία 90% (Ιδιώτες) -10% (Δημόσιο), μιας και ο μελλοντικός επενδυτής έχει το μεγαλύτερο μέρος του οικονομικού οφέλους, αλλά και την ευθύνη για την εμπρόθεσμη ολοκλήρωση των έργων.
Είμαστε στην πιο κρίσιμη στιγμή της δεκαετίας που πέρασε, είμαστε έτοιμοι να ανακάμψουμε, να δημιουργήσουμε, να εξελιχθούμε.
Αυτό που χρειάζεται είναι τόλμη και δράση! Τώρα.
*Ο κ. Σπυριδωνάκος είναι πολιτικός μηχανικός, μέλος Δ.Ε. ΤΕΕ
