Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Κοκκαλιάρη
[email protected]
Ένας ανασχηματισμός με γαλάζιο «άρωμα» που... κοιτά στη μετά Covid εποχή δίνει το περίγραμμα των επόμενων κινήσεων του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Στους κομβικούς τομείς της οικονομίας και της υγείας διατηρήθηκε το ισχύον σχήμα, καθώς εκτιμήθηκε πως η συγκυρία δεν προσφέρεται για πειραματισμούς.
Από εκεί και πέρα, σαφής ήταν η απόφαση του πρωθυπουργού για μεγαλύτερη αξιοποίηση βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας, με έμφαση στα νεότερα στελέχη. Αυτή τη φορά ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν προχώρησε σε ένα ευρύτερο πολιτικό άνοιγμα, αλλά «κοίταξε» προς τη βάση του κόμματος.
Το γεγονός αυτό επανέφερε στο προσκήνιο τα σενάρια περί πρόωρων εκλογών το φθινόπωρο, ώστε να υπάρξει νωπή λαϊκή εντολή και να «καεί» η απλή αναλογική. Ωστόσο, σε αυτή τη φάση είναι μια θεωρητική συζήτηση, καθώς το ενδιαφέρον της κυβέρνησης είναι στραμμένο στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
Σαρωτικές αλλαγές δεν υπήρξαν με τον ανασχηματισμό, γεγονός που προκάλεσε κριτική από την αντιπολίτευση για «ανακύκλωση» προσώπων. Στο κυβερνητικό στρατόπεδο επικρατεί η άποψη πως η μέχρι τώρα πορεία είναι θετική, κάτι που αποτυπώνεται και στο καθαρό «γαλάζιο» προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις.
Με αυτά τα δεδομένα επιλέχθηκε να γίνουν περιορισμένες κινήσεις σε επίπεδο υπουργών, αν και σε επίπεδο υφυπουργών υπήρξε «λίφτινγκ». Το νέο κυβερνητικό σχήμα κάθε άλλο παρά ολιγομελές είναι, ωστόσο θετικά αποτιμάται το ότι υπήρξε αύξηση των γυναικών που συμμετέχουν σε αυτό.
Οι δύο κυριότερες αλλαγές σε επίπεδο υπουργών αφορούν τα υπουργεία Εσωτερικών και Εργασίας, ενώ παρά τα σενάρια για αλλαγές στο υπουργείο Τουρισμού ο Χάρης Θεοχάρης παραμένει αμετακίνητος. Στο υπουργείο Εσωτερικών -ένα από τα σημαντικότερα πόστα στην κυβέρνηση- «μετακομίζει» ο Μάκης Βορίδης (που είναι από τους αναβαθμισμένους του νέου σχήματος). Η απομάκρυνση του Τάκη Θεοδωρικάκου από το κυβερνητικό σχήμα ήταν αυτή που συζητήθηκε περισσότερο, καθώς στην προεκλογική περίοδο ήταν από τους στενούς συνεργάτες του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Οι αλλαγές προσώπων επεκτάθηκαν και σε επίπεδο υφυπουργών στο υπουργείο Εσωτερικών. Αναπληρωτής υπουργός αρμόδιος για θέματα αυτοδιοίκησης αναλαμβάνει ο Στέλιος Πέτσας, ενώ υφυπουργός αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας Θράκης ο Σταύρος Καλαφάτης (που πιστώνεται μία επιτυχημένη θητεία ως γραμματέας της γαλάζιας κοινοβουλευτικής ομάδας). Νέος κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι ο Χρήστος Ταραντίλης, ένα πρόσωπο που έχει τεχνοκρατικά χαρακτηριστικά και αναμένεται να φέρει μια φρέσκια ματιά στην ενημέρωση καθώς ανήκει στη γενιά των 40ρηδων.
Στην... ηλεκτρική καρέκλα του υπουργείου Εργασίας κάθεται πλέον ο Κωστής Χατζηδάκης, που καλείται να προχωρήσει την εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στην επικουρική ασφάλιση (μαζί με τον υφυπουργό Παναγιώτη Τσακλόγλου), αλλά και σε αλλαγές στα εργασιακά. Η επιλογή ενός πολιτικού με ισχυρό μεταρρυθμιστικό προφίλ εκτιμάται πως δείχνει την πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε αυτές τις παρεμβάσεις, που δεδομένο είναι πως θα προκαλέσουν αντιδράσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο απερχόμενος υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης αναλαμβάνει να δώσει τις «γαλάζιες» μάχες στη Βουλή, καθώς θα είναι ο νέος κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος. Η αλλαγή στο υπουργείο ενδεχομένως σχετίζεται και με την ανάγκη να σταλεί ένα μήνυμα ανανέωσης στους βουλευτές που δέχονται παράπονα από τους ψηφοφόρους τους για τις καθυστερήσεις στις συντάξεις. Πρόκειται για ένα δύσκολο θέμα, καθώς παρά τα βήματα προόδου που έγιναν με την ψηφιακή σύνταξη το εγχείρημα θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2021.
Προέχει η αντιμετώπιση της κρίσης
Σε υπουργεία που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης επιλέχθηκε να μην υπάρξουν αλλαγές. Ειδικότερα, δεν υπήρξε καμία έκπληξη στο οικονομικό επιτελείο, καθώς εκτιμάται πως σε αυτή τη φάση προέχει η αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορονοϊού, η προσέλκυση επενδύσεων και η αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων. Αμετακίνητος στο υπουργείο Εξωτερικών είναι ο Νίκος Δένδια που συνεχίζει το διπλωματικό μαραθώνιο εν αναμονή των κινήσεων της Τουρκίας όσον αφορά την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών.
Τέλος, δεν υπήρξαν ανατροπές στο υπουργείο Υγείας σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία - καθώς στόχος είναι να μην υπάρξει τρίτο κύμα της πανδημίας. Υπουργός παραμένει ο Βασίλης Κικίλιας, ενώ να σημειωθεί πως αναβαθμίζεται σε αναπληρωτή υπουργό ο Βασίλης Κοντοζαμάνης (ήταν υφυπουργός). Αναβαθμισμένος είναι και ο Κώστας Σκρέκας, που αναλαμβάνει υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Όσον αφορά τις μετακινήσεις, η Σοφία Ζαχαράκη από υφυπουργός Παιδείας αναλαμβάνει υφυπουργός Τουρισμού, ενώ ο Θεόδωρος Λιβάνιος (ήταν υφυπουργός Εσωτερικών) αναλαμβάνει με τη σειρά του υφυπουργός Παρά τω Πρωθυπουργώ στον υπουργό Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη.
Νέα πρόσωπα στην κυβέρνηση είναι ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Σπήλιος Λιβανός και οι υφυπουργοί Παιδείας Ζέττα Μακρή και Άγγελος Συρίγος, Εργασίας Μαρία Συρεγγέλα, Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς, Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης, Δικαιοσύνης Γιώργος Κώτσηρας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης Γιώργος Στύλιος, Ναυτιλίας Κώστας Κατσαφάδος, Αγροτικής Ανάπτυξης Γιάννης Οικονόμου, Μετανάστευσης και Ασύλου Σοφία Βούλτεψη.
«Ευέλικτο σχήμα 59 υπουργών»
Πάντως η διατήρηση σημαντικών υπουργών στα πόστα τους αλλά και το μεγάλο σχήμα της νέας κυβέρνησης προκάλεσαν τα «βέλη» της αντιπολίτευσης. «Εγκλωβισμένος στην αποτυχία του, ο κ. Μητσοτάκης προχώρησε σε έναν ανασχηματισμό-φιάσκο» σημείωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ Νάσος Ηλιόπουλος, λέγοντας ότι επιβραβεύονται «τα εγκληματικά λάθη στη διαχείριση της πανδημίας, το χάος στα σχολεία, το μπάχαλο στον τουρισμό». Παράλληλα μιλά σκωπτικά για «ευέλικτο σχήμα 59 υπουργών». «Κλίνατε επί δεξιά, είναι το μήνυμα του ανασχηματισμού» αναφέρει σε ανακοίνωσή του το Κίνημα Αλλαγής, επισημαίνοντας πως «είναι άσκηση κομματικής ισορροπίας που οδηγεί σε κυβέρνηση μαμούθ, αντί του δήθεν επιτελικού σχήματος». Αντιδράσεις υπήρξαν και από το ΚΚΕ, την Ελληνική Λύση και το ΜέΡΑ 25.
Εκκρεμότητες που... καίνε
Αντιμέτωπος με σημαντικές προκλήσεις και πολλές «καυτές πατάτες» θα βρεθεί από την πρώτη μέρα ανάληψης των νέων του καθηκόντων ο καινούργιος υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης. Στον προθάλαμο της Βουλής βρίσκονται δύο μεγάλα νομοσχέδια που αλλάζουν ριζικά εργασιακά και ασφαλιστικό, ενώ στο γραφείο του 8ου ορόφου της οδού Σταδίου υπάρχουν εκκρεμότητες που ακουμπούν σε όλη την κοινωνία, καθώς αφορούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους και συνταξιούχους. Τα μέτωπα είναι πολλά και το Εργασίας είναι κατά τεκμήριο ένα κομβικό υπουργείο, που θα κληθεί το 2021 να σηκώσει σημαντικό βάρος του κυβερνητικού έργου και της μεταρρυθμιστικής ατζέντας της κυβέρνησης. Ένας από τους δυσκολότερους γρίφους που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο κ. Χατζηδάκης είναι οι εκκρεμείς συντάξεις, που κατά πολλούς αναλυτές ήταν μάλλον το κρίσιμο ζήτημα που οδήγησε τον Γιάννη Βρούτση στην έξοδο, έπειτα από ενάμιση χρόνο υπουργίας. Όπως έχει γράψει η «Ν», οι εκκρεμείς συντάξεις φτάνουν στο σύνολό τους τις 300.000, καθώς οι αιτήσεις για κύριες συντάξεις που εκκρεμούν ξεπερνούν τις 170.000, ενώ στην αναμονή βρίσκονται άλλες 120.000 αιτήσεις για επικουρική και 12.000 αιτήσεις για εφάπαξ.
Οι προκλήσεις, ωστόσο, του ασφαλιστικού δεν σταματούν εκεί. Το 2021 είναι χρονιά νέας δικαστικής μάχης για τα χαμένα αναδρομικά από την κατάργηση των Δώρων και τις μειώσεις των επικουρικών συντάξεων. Στις 15 Ιανουαρίου δικάζεται στην Ολομέλεια του ΣτΕ η σχετική προσφυγή συνταξιουχικών οργανώσεων, που δυνητικά αφορά χαμένα αναδρομικά της τάξης των 2,5 δισ. ευρώ. Οποιαδήποτε θετική απόφαση για τους συνταξιούχους, ακόμη κι αν περιορίζεται μόνο σε όσους έχουν προσφύγει δικαστικά, συνιστά νέα δημοσιονομική βόμβα για τον προϋπολογισμό. Στις 14 Ιανουαρίου αντίστοιχη «μάχη» δίνεται και στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, ενώ εκκρεμεί η πληρωμή των αναδρομικών 11μήνου στους κληρονόμους των 172.222 θανόντων συνταξιούχων που δικαιούνταν αναδρομικά.
Σε εκκρεμότητα όμως είναι και η εφαρμογή του τελευταίου ασφαλιστικού νόμου, τον οποίο ψήφισε, αλλά δεν πρόλαβε να εφαρμόσει ο απελθών υπουργός. Οι αυξήσεις και τα αναδρομικά από τους νέους συντελεστές αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων θεσμοθετήθηκαν τον περασμένο Φεβρουάριο, σε προ πανδημίας χρονική στιγμή, με αναδρομική μάλιστα ισχύ από τον Οκτώβριο του 2019, αλλά δεν εφαρμόστηκαν ποτέ στην πράξη. Το αποτέλεσμα είναι να εκκρεμούν αυξήσεις και αναδρομικά τουλάχιστον 16 μηνών για περίπου 200.000 παλαιούς και νέους συνταξιούχους. Κι αν οι εκκρεμότητες του ασφαλιστικού είναι πολλές και σημαντικές, το μέτωπο των εργασιακών είναι εξίσου απαιτητικό, με την πανδημία να θέτει τους δικούς της κανόνες. Παλιά και νέα μέτρα για εργαζόμενους και επιχειρήσεις που πλήττονται από την επέλαση του κορονοϊού περνούν μοιραία από το υπουργικό γραφείο της οδού Σταδίου.
Η συγκράτηση της ανεργίας στη μετά Covid-19 εποχή και η εφαρμογή πολιτικών που θα απορροφήσουν τους αναπόφευκτους κλυδωνισμούς της αγοράς πρέπει να είναι στην κορυφή των προτεραιοτήτων του 2021. Ανοικτή παραμένει και η διαδικασία αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού, έπειτα από τρεις αναβολές λόγω πανδημίας. Στο μέτωπο των εργασιακών, βέβαια, θα πρωταγωνιστήσει το επόμενο διάστημα το μεγάλο νομοσχέδιο που πρέπει να αναμένεται προς τα τέλη Ιανουαρίου και το οποίο φέρνει σημαντικές αλλαγές στο ωράριο απασχόλησης των εργαζομένων αλλά και στον συνδικαλιστικό νόμο.
«Οι καυτοί» φάκελοι στην ενέργεια
Ενώπιον σημαντικών προκλήσεων αναμένεται να βρεθεί ο νέος υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας Κώστας Σκρέκας. Μετά το «αγροτικό» που έκανε ως υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά και τη σύντομη θητεία του στο τελευταίο κυβερνητικό σχήμα του Αντώνη Σαμαρά ως υπουργός Ανάπτυξης στο τέλος του 2015, ο Θεσσαλός πολιτικός, που πριν από τις εκλογές του 2019 είχε διατελέσει τομεάρχης Ενέργειας, παίρνει τη σκυτάλη σε κεντρικό χαρτοφυλάκιο από τον Κωστή Χατζηδάκη σε μια κομβική χρονιά. Βέβαια ο νέος υπουργός Εργασίας έφερε σε πέρας ένα σημαντικό και βαρύ έργο που του είχε ανατεθεί και αφορούσε τον «πολιτικό πυρήνα» του προγράμματος της Ν.Δ. Έτσι ακολουθώντας τις προεκλογικές εξαγγελίες ο κ. Χατζηδάκης προχώρησε στην εκκίνηση του Target Model , το σχέδιο για τη ΔΕΗ, την πράσινη μετάβαση, το νέο πλαίσιο για τις ΑΠΕ και τον ΕΛΑΠΕ, την απολιγνιτοποίηση, αλλά και θέματα όπως τη νέα νομοθεσία για την εκτός σχεδίου δόμησης, της εκπόνησης του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων και τις Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων.
Κτηματολόγιο και εκτός σχεδίου δόμηση
Από αυτά τα σημεία εκκίνησης ο κ. Σκρέκας είναι εμφανές ότι βρίσκει «καυτούς» φακέλους στο γραφείο του με έντονα πολιτικά πρόσημα. Στα χωροταξικά, πρώτα, θα πρέπει να βρει βηματισμό με το υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης όπου περνά το «πληροφοριακό κομμάτι» του Κτηματολογίου, έχοντας μάλιστα και αρμόδιο υφυπουργό τον κ. Γ. Στύλιο. Να σημειωθεί ότι πλέον οι «βαριές ψηφιακές δομές» του δημοσίου με big data περνούν στο υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Πέρα από το Κτηματολόγιο και την προώθηση του χωροταξικού σχεδιασμού με την εκπόνηση των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ο νέος υπουργός καλείται πολιτικά να διαχειριστεί τις αντιδράσεις από την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης.
Επίσης «καυτό» ζήτημα είναι και το τι μέλλει γενέσθαι με τα αυθαίρετα κατηγορίας 5 όπου υπάρχουν πολλές εκκρεμότητες ειδικά με κτίσματα που έχουν σύνδεση με δάνεια και δεν έχουν τακτοποιηθεί, αλλά και την πορεία σύνταξης των δασικών χαρτών. Σε σχέση με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων και τις Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων ο νέος υπουργός θα πρέπει να δει πώς θα διαχειριστεί το θέμα με την αξιοποίηση των απορριμμάτων για παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων που συναντά αντιδράσεις, αλλά και το πώς θα προωθήσει την εφαρμογή της ψηφισμένης νομοθεσίας για τα πλαστικά μιας χρήσης.
Σε ενεργειακό επίπεδο από την εξέλιξη της μορφής που θα πάρει η αγορά των ΑΠΕ μέχρι τη διαδικασία των τιμών χονδρικής στο ρεύμα, η ρότα που θα δώσει ο κ. Σκρέκας θα επηρεάσει καταλυτικά την πορεία της οικονομίας, του νέου παραγωγικού μοντέλου, της μετάβαση της βιομηχανίας σε μια πλατφόρμα ανταγωνιστικότητας, αλλά και της προσέλκυσης επενδύσεων.
Ο νέος υπουργός καλείται να διαχειριστεί:
- Το ποιο θα είναι το μοντέλο ανάπτυξης της αγοράς ΑΠΕ.
- Το θέμα των διαπραγματεύσεων για την τιμή ρεύματος στη βιομηχανία.
- Το μέτωπο των χονδρεμπορικών τιμών.
- Την πορεία της απολιγνιτοποίησης.
- Την πορεία των ενεργειακών αποκρατικοποιήσεων
Με το βλέμμα στη νέα ΚΑΠ
Η διαπραγμάτευση της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) προς όφελος και προς το συμφέρον των εγχώριων αγροτών παραμένει η πολιτική προτεραιότητα του χαρτοφυλακίου του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο περνάει στα χέρια του νέου υπουργού Σπήλιου Λιβανού. Παράλληλα, στο πλαίσιο της συγκυρίας της κρίσης Covid-19, ο νέος υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης καλείται να διαχειριστεί τις επιπτώσεις της πανδημίας στον πρωτογενή τομέα. Εξίσου σημαντική άμεση πρόκληση για την Αχαρνών είναι και η εξασφάλιση ομαλής συνέχειας στις εξαγωγές εγχώριων αγροτικών προϊόντων στη Βρετανία στο πλαίσιο της εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημαντική εκκρεμότητα παραμένει η εξυγίανση του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων.
Σε ό,τι αφορά την είσοδο των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, που προσπάθησε να υλοποιήσει η προηγούμενη ηγεσία καθ’ υπόδειξη των προβλεπόμενων του προγράμματος της Ν.Δ. για την αγροτική πολιτική, μάλλον πάει στις καλένδες. Στις άμεσες νομοθετικές ενέργειες βρίσκεται η κατάθεση προς ψήφιση του νομοσχεδίου που προβλέπει μεταξύ άλλων ότι οι ημέρες αποπληρωμής των προμηθευτών παραμένουν 30 από τη λήξη προθεσμίας παράδοσης ή από την ημερομηνία καθορισμού του καταβλητέου ποσού για την προθεσμία παράδοσης για τα ευαλλοίωτα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα και 60 ημέρες για άλλα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα. Παράλληλα με την αλλαγή στην ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, αλλάζει χέρια και η «καυτή πατάτα» των διαφόρων «πακέτων» Κοσκινά - Μωραΐτη, Χατζηγάκη, Κοντού κτλ και συγκεκριμένα το ζήτημα της διαχείρισης της αποπληρωμής των κοινοτικών προστίμων περί το 1,5 δισ. ευρώ.
