«Βόμβα» αποτέλεσε για τον κόσμο της επιστήμης η είδηση την Πέμπτη πως το εμβληματικό ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο κλείνει λόγω εκτεταμένων ζημιών, οι οποίες δεν μπορούν να επισκευαστούν/ σταθεροποιηθούν χωρίς κίνδυνο για τους εργάτες και το προσωπικό.
Όπως ανακοινώθηκε από το NSF (National Science Foundation), αρχίζουν σχέδια για το κλείσιμο/ απενεργοποίηση του 305 μέτρων τηλεσκοπίου, το οποίο επί 57 χρόνια έπαιζε σημαντικό ρόλο στην επιστημονική έρευνα πάνω στη ραδιοαστρονομία, το ηλιακό σύστημα κ.α.
H απόφαση αυτή ελήφθη αφού το NSF εξέτασε πολλαπλές αξιολογήσεις από ανεξάρτητες εταιρείες μηχανικών, που έδειξαν ότι η δομή του τηλεσκοπίου κινδυνεύει με «καταστροφική αποτυχία» και τα καλώδιά του μπορεί να μην είναι πλέον σε θέση να συγκρατούν τα φορτία που προορίζονταν να υποστηρίζουν. Επιπρόσθετα, πολλές αξιολογήσεις ανέφεραν πως απόπειρες επισκευών θα έθεταν τους εργάτες σε πιθανώς θανάσιμο κίνδυνο. Ακόμα και εάν οι επισκευές προχωρούσαν, μηχανικοί διαπίστωσαν ότι η δομή θα αντιμετώπιζε μακροπρόθεσμα ζητήματα σταθερότηταας.
«Το NSF θέτει ως προτεραιότητα την ασφάλεια των εργατών, του προσωπικού και των επισκεπτών του αστεροσκοπείου του Αρεσίμπο, κάτι που καθιστά αυτή την απόφαση απαραίτητη, αν και ατυχή» είπε ο Σεθουραμάν Παντσαναθάν, διευθυντής του NSF. «Για περίπου έξι δεκαετίες το αστεροσκοπείο του Αρεσίμπο αποτελούσε φάρο για την επιστήμη και για το πώς μπορεί να είναι μια συνεργασία με μια κοινότητα».
Μηχανικοί εξέταζαν το 305 μέτρων τηλεσκόπιο από τον Αύγουστο, όταν αποκολλήθηκε ένα από τα καλώδια στήριξής του. Οι ομάδες των μηχανικών είχαν σχεδιάσει και ήταν έτοιμες να θέσουν σε εφαρμογή έκτακτες διαδικασίες δομικής σταθεροποίησης του βοηθητικού συστήματος καλωδίων. Ενώ το αστεροσκοπείο κανόνιζε την παράδοση δύο βοηθητικών καλωδίων αντικατάστασης, καθώς και δύο προσωρινών, ένα κύριο καλώδιο έσπασε στον ίδιο πύργο στις 6 Νοεμβρίου. Με βάση τις πιέσεις στο δεύτερο σπασμένο καλώδιο, οι μηχανικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα εναπομείναντα καλώδια ήταν πιθανότατα πιο αδύναμα από ό,τι πιστευόταν αρχικά.
Η έκταση του σχεδίου κλεισίματος/ απόσυρσης θα εστιάσει μόνο στο 305 μέτρων τηλεσκόπιο, προκειμένου να διατηρηθούν με ασφάλεια άλλα τμήματα που θα μπορούσαν να υποστούν ζημιές ή καταστροφές σε περίπτωση καταστροφικής κατάρρευσης. Σκοπός είναι να διατηρηθούν όσο περισσότερες γίνεται από τις υποδομές για περαιτέρω χρήση.
Η όλη διαδικασία κλεισίματος/ απόσυρσης περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός τεχνικού σχεδίου εκτέλεσης και τη διασφάλιση της συμμόρφωσης σε μια σειρά προϋποθέσεων/ απαιτήσεων εντός των επόμενων εβδομάδων. Το NSF έχει ζητήσει φωτογραφική έρευνα υψηλής ανάλυσης μέσω drones, και εξετάζει επιπλέον επιλογές για έλεγχο του σπασμένου καλωδίου.
Το τηλεσκόπιο του αστεροσκοπείου του Αρεσίμπο αποτελείται από ένα «πιάτο» 305 μέτρων, με μια πλατφόρμα οργάνων 900 τόνων που κρέμεται από πάνω, σε ύψος περίπου 150 μέτρων. Η πλατφόρμα συγκρατείται από καλώδια που συνδέονται με τρεις πύργους. Στις 10 Αυγούστου, ένα βοηθητικό καλώδιο έφυγε, και δόθηκαν οδηγίες για τα επόμενα λογικά βήματα που θα έπρεπε να γίνουν για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Οι μηχανικοί δούλευαν πάνω σε αυτό, όταν έσπασε κύριο καλώδιο στον ίδιο πύργο στις 6 Νοεμβρίου, κάτι που ήταν απρόσμενο, και περαιτέρω έρευνες έδειξαν ρωγμές και προβλήματα και σε κάποια από τα άλλα κύρια καλώδια. Η εταιρεία μηχανικών Thornton Tomasetti σύστησε ελεγόμενη κατεδάφιση για να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας απρόσμενης κατάρρευσης. Άλλες δύο εταιρείες αξιολόγησαν την κατάσταση. Η μία σύστησε άμεσες ενέργειες σταθεροποίησης και η άλλη, εξετάζοντας τα μοντέλα της Thornton Tomasetti, κατέληξε στο συμπέρασμα πως δεν υπάρχει πορεία ενεργειών που θα μπορούσε να εγγυηθεί τη σταθερότητα της δομής και σύστησε να μην επιτραπεί σε προσωπικό να εργαστεί στις πλατφόρμες ή τους πύργους του τηλεσκοπίου. Μετά από αυτές τις αξιολογήσεις, με το θέμα ασχολήθηκαν και μια άλλη, ανεξάρτητη εταιρεία μηχανικών και το Μηχανικό του Στρατού. Η εταιρεία συμφώνησε με τα συμπεράσματα της Thornton Tomasetti και το Μηχανικό σύστησε να συγκεντρωθούν επιπλέον φωτογραφικά στοιχεία και να γίνει πλήρης και εκτενής εξέταση του σπασμένου καλωδίου. Εν τέλει, δεδομένου ότι οποιοδήποτε σενάριο σταθεροποίησης ή επισκευών θα περιελάμβανε παρουσία εργατών κοντά στη δομή και ότι είναι μεγάλος ο βαθμός αβεβαιότητας για την αντοχή των καλωδίων, το NSF αποδέχτηκε τη σύσταση περί προετοιμασίας για ελεγχόμενη κατεδάφιση.
Όπως προαναφέρθηκε, η είδηση έχει προκαλέσει μεγάλη λύπη στον επιστημονικό κόσμο: Το τηλεσκόπιο, που είχε χτιστεί το 1963, ήταν για δεκαετίες το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο, και είναι ιστορικής σημασίας για την αστρονομία. Ήταν από αυτό που απεστάλη διαστρικό μήνυμα το 1974, απευθυνόμενο σε πιθανούς εξωγήινους πολιτισμούς, και αυτό από στο οποίο ανακαλύφθηκε ο πρώτος πλανήτης εκτός του ηλιακού μας συστήματος, το 1992. Επίσης, έχει κάνει σημαντική δουλειά ως προς τη μελέτη των αστεροειδών που βρίσκονται κοντά στη Γη, τη μελέτη περίεργων φαινομένων όπως τα FRB (fast radio bursts) κ.α.
Όπως αναφέρει το Nature, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμφανίστηκε γρήγορα μια καμπάνια υπό το hashtag #WhatAreciboMeansToMe, με επιστήμονες να μοιράζονται ιστορίες για την επίδραση που είχε το αστεροσκοπείο στις καριέρες τους.
