Στο νέο του τεύχος το περιοδικό Der Spiegel παρουσιάζει νέο αποκαλυπτικό ρεπορτάζ σε συνεργασία με τα δίκτυα ερευνητικής δημοσιογραφίας Lighthouse Reports και Bellingcat, την εκπομπή του ARD «Report Mainz» και το ιαπωνικό τηλεοπτικό δίκτυο Asahi για το ζήτημα των φερόμενων παράνομων επαναπροωθήσεων (push-backs) στο Αιγαίο, εστιάζοντας όμως αυτή τη φορά στην Frontex. O τίτλος του ρεπoρτάζ είναι «Οι συνεργοί» και εξετάζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι υπάλληλοι του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.
Το ρεπορτάζ ξεκινά με μια νέα μαρτυρία πρόσφυγα από τη Συρία, του Τζούμα αλ Μπαντί, για επαναπροώθηση λέμβου στην οποία επέβαινε ο ίδιος μαζί με άλλα 21 άτομα από τα ελληνικά ύδατα πίσω στην Τουρκία στις 28 Απριλίου. Η μαρτυρία επιβαιώνεται, σύμφωνα με το Spiegel, από βίντεο που έχει στη διάθεσή του το γερμανικό περιοδικό. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ: «Μια ολόκληρη νύχτα και μέχρι το πρωί Έλληνες συνοριοφύλακες επαναπροωθούσαν άνδρες και γυναίκες, έχοντας περικυκλώσει τη λέμβο. Η τουρκική ακτοφυλακή κατέγραψε την επιχείρηση. Πάνω από τους πρόσφυγες πετούσε αεροσκάφος που χρησιμοποιεί η Frontex.»
«Το πλήρωμα του αεροσκάφους παρακολούθησης G-WKTH ήταν μέρος επιχείρησης της ΕΕ. Το αεροπλάνο πέταξε δύο φορές πάνω από το στενό της Μυκάλης, όπου βρίσκονταν οι Αλ-Μπάντι και οι άλλοι μετανάστες. Πρώτη φορά στις 2:41 π.μ. και δεύτερη φορά στις 3:18 π.μ.», σύμφωνα με στοιχεία του Spiegel. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ το αεροσκάφος αυτού του τύπου που χρησιμοποιεί η Frontex διαθέτει κάμερες υψηλής ανάλυσης, που συλλέγουν στοιχεία και τα αποστέλλουν στα κεντρικά της Frontex στη Βαρσοβία. «Ωστόσο η Frontex δεν έστειλε βοήθεια», αναφέρει το ρεπορτάζ.
Τι λέει η Ελλάδα και η Frontex
«Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται ότι επαναπροωθεί πρόσφυγες στην Τουρκία, παρόλο που το Spiegel και άλλα διεθνή μέσα, έχουν τεκμηριώσει πολλά από τα λεγόμενα push-backs. Oι Έλληνες συνοριοφύλακες γίνονται όλο και πιο αδίστακτοι. Όπως και στην περίπτωση του Αλ Μπαντί επαναπροωθούν ακόμη και εκείνους τους πρόσφυγες που έχουν ήδη φτάσει στα ελληνικά νησιά. Τέτοιες επιχειρήσεις είναι παράνομες, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Αξιωματούχοι της Frontex υποστηρίζουν δημόσια ότι δεν γνωρίζουν τις επαναπροωθήσεις από Έλληνες συνοριοφύλακες. Η Frontex έχει στείλει στην Ελλάδα 600 υπαλλήλους καθώς και πλοία, ντρόουν και αεροσκάφη», παρατηρεί το ρεπορτάζ. Όμως η δημοσιογραφική έρευνα δείχνει για πρώτη φορά «ότι οι αξιωματούχοι της Frontex γνωρίζουν για τις παράνομες πρακτικές των Ελλήνων συνοριοφυλάκων - και συμμετέχουν εν μέρει στα ίδια push-backs. Οι παραβιάσεις του νόμου έχουν γίνει συνηθισμένο φαινόμενο στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Και η ΕΕ το αφήνει να συμβεί.»
Στη συνέχεια το ρεπορτάζ παρουσιάζει αναλυτικά και άλλες μαρτυρίες προσφύγων που περιγράφουν λεπτομερώς push-backs στο Αιγαίο, με στοιχεία που προκύπτουν επίσης από βίντεο και στα οποία φαίνεται πάλι η παρουσία δυνάμεων της Frontex. Σε άλλο σημείο σημειώνει:
«Η έρευνα δείχνει ότι η Frontex βρέθηκε κοντά σε τουλάχιστον έξι push-backs από τον Απρίλιο με ένα αεροσκάφος επιτήρησης, ενώ κοντά βρίσκονταν πορτογαλικά ή ρουμανικά σκάφη. Ο πραγματικός αριθμός θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερος (…) H Frontex, μετά από ερώτημα του Spiegel, δεν αρνήθηκε τα μεμονωμένα περιστατικά, δηλώνοντας ότι οι αξιωματούχοι προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών και σέβονται το δικαίωμα της μη επαναπροώθησης. Όλα τα αναφερόμενα περιστατικά τα έχουν προωθηθεί στην ελληνική ακτοφυλακή, η οποία έχει ξεκινήσει εσωτερική έρευνα. Η ελληνική κυβέρνηση απορρίπτει κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς, λέγοντας ότι τηρεί το νόμο και δεν πραγματοποιεί παράνομες απελάσεις.»
To Spiegel μεταξύ άλλων παρατηρεί: «Τα επόμενα χρόνια, η Frontex πρόκειται να επεκταθεί περαιτέρω, με περισσότερα χρήματα και περισσότερους υπαλλήλους για την υποστήριξη των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Η συνενοχή της Frontex σε εγκλήματα στο Αιγαίο δημιουργεί νέες αμφιβολίες ως προς την καταλληλότητα της υπηρεσίας».
Δήμητρα Κυρανούδη
